به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ مفهوم سبک زندگی به واسطه توصیه‌های بزرگان نظام و تبادل نظر کارشناسان فرهنگی ابعاد جدی تر و عملی تری به خود گرفته است. در دنیای کنونی لزوم توجه به ابزاری‌های تحقق این مفهوم اساسی و راهبردی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. طراحی مد و لباس، یکی از ابزارهای در دسترس و قابل اجرا در تحقق این مفهوم فرهنگی و اجتماعی در کشور به شمار می رود. طراحی مد متأثر از نگرش‌های اجتماعی، فرهنگ‌ها و جوامع مختلف بوده و به اندازه همین تفاوت‌ها دارای تنوع بالایی است به عبارتی روشن‌تر یکی از مظاهر بروز تمدن کهن ایرانی اسلامی را که قابلیت تبیین و عرضه در عرصه جهانی دارد، همین موضوع طراحی مد و لباس به شمار می‌رود که قابلیت‌های فرهنگی و اجتماعی فوق العاده ای در انتقال سبک زندگی و فرهنگ ایرانی اسلامی کشور به خصوص در میان کشورهای اسلامی داراست.
کارکردهای اقتصادی و صنعتی یکی دیگر از ابعاد مهم و راهبردی طراحی مد و لباس محسوب می شود که آن را از یک مفهوم اجتماعی و هنری به صنعتی فراگیر و نوظهور برای رشد و توسعه اقتصادی کشور فراتر می‌برد. با توجه به مشکلات اقتصادی و لزوم ایجاد اشتغال و کارآفرینی به نظر می‌رسد صنعت مد می‌تواند یکی از پیشنهادهای مطلوب و قابل تأمل برای سیاست گذاران و متولیان اقتصادی در کشور باشد که از قضا ظرفیت‌های بالقوه و فراوانی برای رشد و پیشرفت در آن قابل مشاهده است. در زمان حاضر صنعت مد بیش از هر چیز متکی بر فروش بازار انبوه است. این مقوله تقاضای بیشتری دارد و نیاز طیف گسترده‌ای از مشتریان را برآورده می سازد. مشاهیر دنیای مد برای هر فصل مد، روندهایی را تعیین می‌کنند که بر پایه آن لباس‌های ماشینی تولید می‌شود. آن‌ها بیشتر تمام طول یک فصل را صبر می‌کنند تا مطمئن شوند آیا سبک مطرح شده می‌تواند بازار را به دست بگیرد یا خیر، سپس برای تولید آن ابتکار عمل را به دست می‌گیرند و به منظور صرفه جویی در هزینه و زمان از پارچه‌های ارزان‌تر و تکنیک‌های ساده‌تر برای تولید استفاده می‌کنند که به راحتی می‌تواند به وسیله یک دستگاه انجام شود.
اکنون تعیین خط مشی‌های روشن و کاربردی برای جهت دهی به این صنعت نوظهور می‌تواند در حل مشکل اشتغال زایی و رفع برخی ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی نقش به سزایی ایفا کند با این توضیح که حمایت از تولید داخلی و ارج نهادن به آن در کنار هویت بخشی به طراحی ایرانی اسلامی می‌تواند در ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی نیز تعیین کننده و راهگشا باشد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور بررسی ظرفیت‌های بالقوه و ناشناخته صنعت مد در کشور با «ستاره جاوید» مستند ساز، کارشناس رسانه مد و برگزیده سه دوره از جشنواره بین المللی مد و لباس فجر گفت و گو کرده است:
متن این گفت و گو را در ادامه می خوانیم:
ایرنا: وضعیت مد در چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جاوید: مد در یک دهه اخیر به عنوان مدیومی مهم و ضروری به سبد اولویت‌های اجتماعی خانوار ایرانی افزوده شده است. تا اوایل دهه ۸۰ خورشیدی، باور عمومی غالب این بود که مد به مثابه عنصری غیرضروری، نیاز به پرداختن ندارد و جزو اولویت‌های شهروند ایرانی نیست، پس نباید مورد توجه جدی قرار گیرد. در دهه ۷۰ خورشیدی هم که محدودیت‌های اجتماعی شکل و رنگ دیگری داشت و مد، مجالی برای ارائه خود نداشت و به نوعی، هنر و حرفه ممنوعه محسوب می‌شد.
در دهه ۶۰ خورشیدی نیز به دلیل اقتضائات ناشی از جنگ و دوران سازندگی پس از آن، خوراک، پوشاک و مسکن از اولویت‌های جامعه ایران به شمار می رفت و چینش اولویت‌ها و بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ سبب شده بود که مد از زنجیره توجه خارج شود و به عنوان عنصری لوکس، نه تنها مورد غضب قرار گیرد بلکه به عنوان مفهومی غیرضروری و مغایر با هنجارهای آن زمان، ممنوع باشد.
ایرنا: شما به عنوان یکی از علاقه مندان رسانه‌ای به بحث طراحی مد و لباس که تلاش‌های فراوان و نوآورانه‌ای در این خصوص انجام دادید و حتی زمانی که هنوز بنیاد ملی مد و لباس شکل نگرفته بود، موضوع مد را در مطبوعات ایران دنبال کردید و به آن هویتی مستقل بخشیدید. به چه دلیل وارد این حوزه شدید؟
جاوید: شوربختانه این تنها ماندن در حوزه «روزنامه‌نگاری مد» خیلی نشانه امیدوارکننده‌ای نیست. علاقه دارم نسلی متعهد و علاقه مند به این شاخه نوین از رسانه در ایران تربیت شوند. سال‌ها بود که این صنعت را از منظر زیبایی‌شناسی و جریان‌سازی که در پیکره اجتماعی زندگی ایرانیان ایجاد کرده بود دنبال می‌کردم و رویکرد رسانه‌های مطرح دهه ۸۰ خورشیدی را هم درک نمی‌کردم. خوب یادم هست که برای انتشار نخستین مطالب مد در رسانه‌های رسمی باید بارها و بارها پیگیری می‌کردم تا بتوانم دبیر سرویس یا سردبیر مربوطه را متقاعد کنم که مد، سرگرمی نیست بلکه سبک زندگی است و ارزش این را دارد که به عنوان موضوع مستقل و نه زیرمجموعه مباحث تجسمی یا اجتماعی به آن پرداخته شود و خوشبختانه امروز پس از گذشت ۱۵ سال، این حوزه در مطبوعات ایران به صورت مستقل، دارای کرسی است و جریان‌سازی و خبرسازی می‌کند.
ایرنا: یکی از موضوعاتی که همواره با مطرح شدن نام مد در ایران به ذهن متبادر می‌شود، تعارضات آن با دین و مذهب است. از نظر شما ارتباط مد با ارزش‌های ملی و مذهبی در ایران چه کنش و ارتباطی است؟
جاوید: استفاده از واژه تعارض، اینجا مصداق ندارد. بهتر است بگوییم این ارتباط در ایران شکل بنیادی‌تر و هدایت‌کننده‌تری گرفته و تلاش شده است که شکل سازنده و تکمیل‌کننده به خود گیرد. به این معنا که با توجه به سیاست‌گذاری و مانیفستی که برای مد داخلی تعریف شده است، همواره تلاش می‌شود که نوعی تعامل میان ۲ حلقه مد و مذهب شکل بگیرد. یعنی سیاست‌گذاران برای هدایت عرف اجتماعی و بقای هنجارهایی که به شدت زیر تأثیر مد و مدگرایی هستند، تلاش کردند ارزش‌های مشترکی میان عناصر مذهب و ملی‌گرایی با مؤلفه مد و مدگرایی ایجاد کنند.
اینکه چقدر موفق بودند نیازمند گذشت زمان است. چون محصول مد، اندیشه و تأثیرات متقابل‌شان روی یکدیگر در بستر زمان خود را افشا می‌کند و درصد استقبال مخاطبان از این مفاهیم است که میزان موفقیت رویکردهای مذهبی را تبیین می‌سازد.
ایرنا: اهمیت سبک زندگی یکی از تأکیدات مهم بزرگان کشور بوده است. نقش مد را در تغییر و تقویت سبک زندگی مطلوب ایرانی اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جاوید: مد به مثابه رکنی از سبک زندگی، خود را به انسان معاصر تحمیل کرده است و قدمت آن چیزی به اندازه قدمت زندگی و جامعه بشری به شکل دیرین آن به شمار می رود. ایران به عنوان پایگاهی کهن از مدخیزی و مدآفرینی، همواره در سالیان متمادی برای این نیاز بومی خود، پاسخی در تار و پود تاریخ چندهزار ساله خود داشته و تاکید بزرگان هم تکیه بر نوعی اصالت و مد ملی با تاکید بر ارزش‌های مذهبی بوده است.
در آغازین سال‌های ۸۰ خورشیدی، مد و بیشتر زیرمجموعه‌های آن همچون نیازی اجتماعی در جامعه ایران نمود پیدا کرد و خود را به عنوان یک نیاز اساسی مطرح ساخت، «آیت الله خامنه ای» رهبر معظم انقلاب هم در ۱۳۸۳ خورشیدی در دیدار با دانشجویان همدان در بیاناتی با تاکید بر اینکه «با مد مخالف نیستم بلکه با مدی که از درون بجوشد و اصالت داشته باشد، موافق هستم»، مراتب حمایت خود را از این مدیوم نوظهور در جامعه ایران ابراز داشتند. مد با اراده حمایتی حاکمیت در جامعه ایران، کالایی ضروری قلمداد شد و ساز و برگ‌های هویت‌بخشی به نوعی مد ملی و گفتمان آن هم مورد بازآفرینی قرار گرفت.
گردش مالی و نقش مد در خلق نقدینگی و رونق اقتصادی به اندازه‌ای زاینده و پویاست که این مدیوم در فهرست سه صنعت پردرآمد دنیا طبقه‌بندی شده است و چون جان‌مایه آن از هنر سرچشمه می‌گیرد، به عنوان هنر-صنعت، مورد پذیرش بسیاری کشورهاست و شاخه‌های بسیار متنوعی برای خلق بنگاه‌های اقتصادی کوچک یا کلان دارد. کافی است جست و جوی کوتاهی انجام دهید تا با وسعت مشاغل تعریف شده در حوزه مد آشنا شوید.
ایرنا: با توجه به معضل اشتغال و کارآفرینی در کشور، ظرفیت‌های صنعت مد و لباس را در ایجاد و بهبود کارآفرینی چطور می‌بینید؟
جاوید: گردش مالی و نقش مد در خلق نقدینگی و رونق اقتصادی به اندازه‌ای زاینده و پویاست که این مدیوم در فهرست سه صنعت پردرآمد دنیا طبقه‌بندی شده است و چون جان‌مایه آن از هنر سرچشمه می‌گیرد، به عنوان هنر-صنعت، مورد پذیرش بسیاری کشورهاست و شاخه‌های بسیار متنوعی برای خلق بنگاه‌های اقتصادی کوچک یا کلان دارد. کافی است جست و جوی کوتاهی انجام دهید تا با وسعت مشاغل تعریف شده در حوزه مد آشنا شوید.
ایرنا: تأثیر فضاهای رسانه‌ای همچون تلویزیون را در تقویت صنعت مد چگونه در نظر می‌گیرید؟
جاوید: تلویزیون پرقدرت‌ترین رسانه تصویری، نقشی حیاتی و تعیین‌کننده دارد اما متأسفانه با وجود تلاش فعالان این حوزه در ایران، هنوز شانس داشتن یک شبکه اختصاصی برای مد، محقق نشده است. یکی از تمناهای حرفه‌ای من به عنوان یک خبرنگار مؤلف و کارآفرین جوان که سال‌هاست «روزنامه‌نگاری مد» را به عنوان رسالت، عشق و حرفه جدی دنبال می‌کند، تلاش برای اختصاص شبکه‌ای انحصاری به مد در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. تلویزیون با آن امکانات و بودجه‌ای که دارد، همچنان با نگاه تردید به این صنعت نگاه می‌کند و این حوزه پویا و خلاقانه از داشتن یک شبکه مستقل همچون شبکه ورزش یا شبکه انیمیشن، محروم است.
ایرنا: یکی دیگر از ظرفیت‌های بالقوه صنعت مد و لباس، صادرات است. پتانسیل کشور را در این حوزه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جاوید: صادرات مد در ایران هنوز به تکامل و تعالی که این حوزه در دنیا از آن بهره‌مند شده، نرسیده و صادرات ایران در دهه اخیر زیر تأثیر تحریم‌ها بوده و حوزه مد هم مانند سایر حوزه‌ها، از این مساله آسیب دیده اما فراتر از تحریم‌ها، آنچه تعالی صادرات مد ایران را با چالش مواجه کرده، نبود محصول قابل رقابت در بازار جهانی مد است. رقابت در این حوزه در سطح جهان بسیار فشرده و بی‌رحمانه به شمار می رود و اگر محصول، مؤلفه‌های بازار جهانی را نداشته باشد به هیچ وجه نمی‌تواند در هزارتوی رقابت مد جهان با عافیت عبور کند. ایراد ما این است که دیزاین بومی غنی داریم اما به کیفیت و روزآمد کردن آن اهمیت نمی‌دهیم.
ایرنا: مهم‌ترین مشکلات و آسیب‌های صنعت مد در کشور چیست؟
جاوید: مد یک حوزه فرهنگی، هنری، اقتصادی و سیاسی در ایران است. بر خلاف رویکرد سیاسی که به این مؤلفه وجود دارد، مد، شاخه و نگرشی فرهنگی در سبک زندگی است و به معنای تجمل‌گرایی نیست. این حوزه در ایران متهم به تجمل‌گرایی و لاکچری شده و ورود بیش از حد دولت به این بخش و تعیین تکلیف برای آن هم سبب شده است که این مؤلفه، به نوعی دلسوزی بنیان‌افکن گرفتار شود. از طرف دیگر نگاه نمایشگاهی و فله‌ای داشتن به مد و استفاده از کاتالیزورهای نامناسب برای تحمیل پختگی زودهنگام به این کودک نوباوه مد، بیشترین لطمه را به مسیر تکامل و تعالی آن زده است.
ایرنا: آینده صنعت مد در کشور را چطور می‌دانید؟
جاوید: این هنر-صنعت بسیار پویا و رو به جلو است، صرف نظر از اعمال سلیقه بالای دولت (منظورم از دولت، بدنه حاکمیت است نه دولت به معنای خاص مثلاً دولت احمدی‌نژاد یا دولت روحانی)، اراده سیاست‌گذاران و حاکمیت، حمایت از این حوزه است. ضمن اینکه مد، طرفداران زیادی در نسل جوان کشور دارد. علاقه و اشتیاق نسل جوان در کنار اراده ملی، موتورهای محرکه متعادلی برای توسعه و تعالی این صنعت-هنر در کشورمان ایجاد کرده است و همین اشتیاق و عشق، مسیر آینده این صنعت را روشن می‌کند. ضمن اینکه تلاش برای رفع ضعف‌های موجود می‌تواند مسیر را هموارتر سازد.
نظر شما