اینکه چرا فارس رکورددار تصادفات رانندگی در کشور و دارای مقام نخست فوتی در تصادفات است بارها در محافل رسانه ای و همایش ها و کنگره های علمی بررسی شده است، بارها متخصصان و صاحبنظرانی از حوزه های مختلف دانشگاهی و غیر دانشگاهی در کنگره علمی این مساله را بازگو کرده اند اما تغییر محسوسی در آمار نگران کننده تلفات جاده ای دیده نشده و این همایش ها خروجی در سطح جامعه نداشته است.
بر اساس گزارش رسمی پزشکی قانونی در سال گذشته (۱۳۹۷) استان‌های فارس با ۱۳۵۷ نفر، تهران با ۱۳۱۹ نفر و اصفهان با ۱۱۲۷ نفر بیشترین و استان‌های ایلام با ۱۴۷ نفر، کهگیلویه و بویراحمد با ۱۸۶ نفر و اردبیل با ۲۳۱ نفر کمترین تعداد کشته های ناشی ازحوادث رانندگی را داشته‌اند.
جایگاه نخست استان فارس در تصادفات رانندگی سال گذشته ۳۸ کشته با جایگاه دوم فاصله داشته است، تمهیداتی که برای کاهش تلفات حوادث جاده ای اتخاذ شده بیشتر در حد نشست و سمینار و همایش بوده و ما همچنان شاهد فزونی آمار فارس نسبت به سایر استان ها در حوادث بین شهری هستیم.
جاده ها و بزرگراه های بین شهری در استان فارس سهم بیشتری در فزونی تلفات حوادث و تلفات ناشی از آن داشته اند، بر اساس آمارهای موجود بیشترین تلفات مربوط به مسیرهای برون شهری است، ۶۴.۲ درصد کشته های تصادفات مربوط به جاده های برون شهری، ۲۴.۹ درصد در راه های درون شهری، ۶.۴ درصد در جاده‌های روستایی و محل تصادف یک درصد در راه های اختصاصی و ۳.۵ درصد در سایر راه ها بوده است.
واژگونی اتوبوس ها از جمله مواردی است که منجر به افزایش تلفات سوانح و حوادث جاده ای می شود، کمتر ماهی دراستان فارس وجود دارد که شاهد واژگونی یک یا چند اتوبوس در مسیر های بین شهری و در نزدیکی شهرها نباشیم، این موضوع باید گوشزد و تلنگری به مسوولان برای پایش و کنترل بیشتر اتوبوس ها و تطبیق رفت و آمد اتوبوس ها با معیارها و استاندارد ها باشد و برای بهینه سازی آن تلاش شود.
تصادف موتورسیکلت ها به ویژه در راه های روستایی نیز در استان فارس زیاد گزارش می شود، سهم قابل توجهی از تلفات در راه های روستایی مربوط به موتورسیکلت سوارانی است که کمترین موارد ایمنی را هم رعایت نمی کنند و تقریباً همه آنها بدون کلاه ایمنی هستند .۲۷ و سه دهم درصد و مرگ و میرهای پارسال در فارس مربوط به موتورسیکلت‌ها در حوادث ترافیکی بوده است
با بررسی نظرات کارشناسی و باز بینی دیدگاه های برخی از مسوولان در حوزه های سلامت و ترافیک این موضوع مشخص می شود که هر چند دغدغه های فراوان برای کاهش آمار تصادفات رانندگی و تلفات جادهای در استان فارس وجود دارد اما دستاوردها هنوز در این حوزه چشمگیر نیست.
دکتر کامران باقری لنکرانی رئیس مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت فارس با بیان اینکه فارس همچنان در صدر تصادفات جادهای کشور قرار دارد گفت: تصادفات جادهای سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶، هشت و ۲ دهم درصد کاهش داشت، پارسال هزار و ۳۰ نفر در جاده‌های فارس و هزار و ۳۱۰ نفر در جاده‌های تهران جان خود را از دست دادند.
باقری لنکرانی گفت: سالانه حدود ۷ درصد از درآمد ناخالص ملی کشور صرف حوادث ناشی از تصادفات می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت فارس با بیان اینکه سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ از سوی سازمان ملل به دهه کاهش بار حوادث ترافیکی نام گذاری شده است افزود: در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، آمار مرگ و میر ناشی از تصادفات از ۳۰ هزار نفر در سال به ۱۷ هزار نفر کاهش یافته است.
وی گفت: در سال‌های ۹۶ و ۹۷ این آمار افزایش حدود یک و نیم درصدی داشته است.
لنکرانی به حوادث ناشی از سیلاب در جاده‌های کشور و کاهش سفرهای نوروزی ناشی از سیل اشاره کرد و گفت: بیش از ۸۶۰ نفر امسال در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۳۳ درصدی نشان می‌دهد.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت فارس با بیان اینکه در کل کشور ۲۴ درصد مرگ و میرها مربوط به موتورسواران است، افزود: ۲۷ و سه دهم درصد و مرگ و میرهای پارسال در فارس مربوط به موتورسیکلت‌ها در حوادث ترافیکی بوده است لذا باید در استفاده از کلاه ایمنی فرهنگسازی ویژه‌ای شود.
وی گفت: طبق آمارها حدود سه هزار نقطه پرخطر در کشور شناسایی شده است که می‌توان با اقدامات مناسب نسبت به رفع آن همت کرد.
لنکرانی با بیان اینکه با کاهش ۶۰ درصدی مرگ و میرها در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرها مواجهیم افزود: مقرر شده است اداره‌کل راه و شهرسازی فارس با همکاری شهرداری شیراز نسبت به رفع موانع ترافیکی در کمربندی اقدام کند.
تعهدات دستگاه ها در کاهش تصادفات مشخص شود
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای استان فارس نیز عنوان کرد: آنالیز و بررسی پراکنش تصادفات در قالب نقشه ها باعث شفاف سازی در تصمیم گیری‌ها در زمان‌های خاص به صورت آسان و سریع می‌شود.
علیرضا سیاه پور گفت: این اداره کل برای افزایش ۳۰ تا ۳۵ دستگاه خودرو برای گشت‌های نامحسوس در محورهای تمام استان آمادگی دارد که این افزایش مشروط به بررسی دقیق آمار تصادفات و جانمایی دقیق حضور پلیس خواهد بود.
علیرضا سیاه پور راه حل هایی برای حل معضلات جاده ای عنوان کرد و گفت: باید نسبت به اجرای اقدامات زود بازده و کم هزینه در زمان خاص توجه بیشتری داشته باشیم و برای اجرای برنامه‌های علمی میان مدت و بلندمدت در سال آینده اقدام کنیم.
وی گفت: از طرفی عزم جدی تمام دستگاه‌ها مرتبط با حوزه ایمنی راه‌ها مشروط به اخذ تصمیمات کارشناسی و بهره برداری از تجربیات و مشخص کردن تعهدات هر دستگاه نسبت به کاهش تصادفات و پرهیز از دستور کارهای لحظه‌ای باشد.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای فارس معتقد است اطلاع رسانی در زمینه های آب و هوا، تعمیرات جادهای، مجتمع های خدمات رفاهی، پمپ بنزین‌ها، امداد خودرو و اورژانس‌های جادهای می تواند موجب کاهش معضلات جاده ای باشد.
سیاه پور بیان کرد: از سه عامل انسان، راه و وسیله نقلیه به عنوان عوامل اصلی وقوع حوادث جاده ای، مهم ترین عامل تأثیرگذار، عامل انسانی است که درصد بالایی از تصادفات به این عامل بازمی‌گردد و به نظر می‌رسد بهترین راهکار برای کاهش تصادفات رانندگی در آینده، آموزش و فرهنگ سازی از همان دوران ابتدایی در مدرسه است چراکه سن کودکی مناسب ترین سن برای یادگیری است به طوری که آموزش‌های داده شده در ذهن آنها نهادینه می‌شود.
او ادامه داد: دو بانده کردن جاده‌ها و ایجاد آزاد راه‌های موردنیاز، نصب دوربین‌های نظارتی در آنها، آسفالت وخط کشی و روکش‌های مناسب روی جاده‌ها نیز در کاهش تصادفات نقش بسیار مهمی دارد.
یکی دیگر از مواردی که به نظر مدیرکل راه داری و حمل و نقل جاده ای فارس می‌تواند در ایمنی جاده‌ها مؤثر باشد، گرفتن غرامت از راه سازانی است که بدرستی کار خود را انجام نمی‌دهند و جاده‌ها را ناامن و بی‌کیفیت می‌سازند.همچنین با تنبیه و جریمه راه سازان سهل‌انگار، می‌توان از تکرار اشتباهات آنها جلوگیری کرد ودر نتیجه شاهد جاده‌هایی باکیفیت بهتر و ایمنی بیشتر باشیم.
سیاه پور می گوید: گرفتن غرامت از خودروسازان در تصادفاتی که خودرو در آن نقش اساسی دارد، می‌تواند در ممانعت از تکرار ساخت خودروهای معیوب و رفع نواقص آن تأثیر بسزایی داشته باشد؛ ایجاد شرایط رقابتی با خودروسازان جهانی در میان تولید کنندگان داخلی نیز برای ارتقای ایمنی خودروها و به دنبال آن کاهش تلفات رانندگی راهگشا خواهد بود.
لزوم افزایش ایمنی خودروها
مسئولان قضایی استان فارس افزایش ایمنی خودروها به‌ویژه خودروهای پراید و پژو ۴۰۵ و بهبود وضعیت راه‌های جادهای استان به‌ویژه در نقاط پر تصادف و ایمن‌سازی آنها را در کاهش تصادفات موثر می دانند و معتقدند، حضور و نظارت ویژه پلیس راهور و افزایش دوربین‌های کنترل سرعت و نظارتی، نصب تابلو و علائم ترافیکی، ایجاد گارد ریل و مکانیزه کردن پل عابر پیاده می‌تواند در جلوگیری از بروز حوادث و سوانح رانندگی و با کاهش خسارات جانی و مالی مؤثر باشد.
احمد رحمانیان معاون قضایی و پیشگیری از جرم دادگستری استان فارس با بیان اینکه ۵۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات در استان فارس مربوطه به شهرستان‌های شیراز، کازرون، مرودشت، جهرم و داراب بوده است اظهار داشت: یک هزار و ۷۶ نفر در شهرستان‌های شیراز، کازرون، مرودشت، جهرم، داراب، اقلید، فیروزآباد، نورآباد، نی‌ریز و آباده در سال ۹۵ به دلیل تصادف جان خود را از دست دادند و مهم‌ترین علت مرگ ناشی از تصادفات ۵۸ درصد به علت ضربه به سروصورت بوده است.
رحمانیان با بیان اینکه بیشترین آمار متوفیان تصادفات سرنشینان و راکبان موتورسیکلت و عابران پیاده بوده‌اند، خاطرنشان کرد: بیشترین تلفات عابر مربوط به شهرستان شیراز، مرودشت، کازرون و پر تلفات‌ترین مناطق برای موتورسواران شهرستان‌های شیراز، کازرون، مرودشت و داراب است.
رحمانیان افزود: حدود ۱۰ درصد از مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات در کشور مربوط به استان فارس است درحالی‌که ۶ درصد جمعیت کشور ساکن فارس است ۷۴.۷ درصد از حوادث منجر به فوت در معابر برون‌شهری و ۲۵.۳ درصد در معابر درون‌شهری به وقوع پیوسته است.
معاون پیشگیری از وقوع جرم استان فارس بیان کرد: استان فارس رتبه اول در کشته‌ها در معابر برون‌شهری و رتبه چهارم در کشته‌های معابر درون‌شهری را دارد و بیشترین تعداد متوفیان مربوط به فصل تابستان به دلیل افزایش سفر و کمترین آن مربوط به فصل زمستان به علت کم بودن سفرها و سردی هوا است.
رحمانیان خاطرنشان کرد: خودروهای پراید، پژو پارس و پژو ۴۰۵ بالاترین آمار تلفات جادهای را به خود اختصاص داده‌اند و شیراز بالاترین نرخ تصادفات منجر به فوت دراین خودروها داشته است. مهم‌ترین علت تصادف عدم توجه به جلو در حین رانندگی به دلیل استفاده از تلفن همراه (۳۴.۸ درصد)، نقص سیستم روشنایی معابر (۲۳ درصد)، استفاده از سیستم صوتی در حین رانندگی (۱۴.۲ درصد) و نقص فنی خودرو از ناحیه سیستم روشنایی (۱۲ درصد) بوده است.
وی با بیان اینکه تخطی از سرعت مطمئن ۲۶ درصد، خستگی و خواب‌آلودگی ۱۸ درصد، انحراف به چپ ۱۴ درصد و تغییر مسیر ناگهانی ۳ درصد از دیگر دلایل تصادفات بوده اظهار کرد: یکی از علل مرگ‌ومیر ضربه وارده به سر است که استفاده از کلاه ایمنی استاندارد توسط سرنشینان موتورسیکلت می‌تواند در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از تصادف مؤثر باشد.
جوانی سن پرپر شدن آرزوها در لای آهن پاره ها
بیشترین مرگ ناشی از حوادث ترافیکی در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال رخ می‌دهد، این مسئله از آنجا قابل اهمیت است که اغلب نیروهای مولد جامعه در این سن قرار دارند، در حوادث ترافیکی در مورد عابران پیاده افزایش مرگ و میر عابران درکلان‌شهرها را شاهد هستیم و این یعنی کلان‌شهرها برای عابران امن نیست. علیرغم اینکه در تصادفات ۷۴ درصد متوفیان مرد و ۲۶ درصد زن هستند ولی این نسبت برای عابران پیاده به سمت ۵۰- ۵۰ میل می کنند و نشان می دهد خانم‌ها به عنوان عابر پیاده در معرض مخاطرات بیشتری هستند.
تعریف‌ها نشان می‌دهد که ۷۰ درصد علت‌های حوادث ترافیکی عامل انسانی است و از همین رو باید به این عامل دقیق‌تر نگاه کنیم که هم علت روانشناختی و هم علت اجتماعی دارد. در بخش روانشناختی می توان به این موضوع ااشاره کرد که کاربر ارزیابی غلطی از خطر دارد.
باید ببینیم در زمینه اجتماعی چه کارهایی می شود انجام داد تا جلوی این حوادث گرفته شود که این مسئله به اعمال قانون، نظارت و نگرش جامعه به قانون مداری بر می‌گردد. رویکرد دیگری که به این موضوع می توان داشت رویکرد حمایتی است یعنی آیا وقتی فردی خطایی می کند باید آخرین خطای زندگی‌اش باشد. بنابر این در این زمینه باید به وسایل ایمنی جاده‌ها توجه کرد. حفاظ کنار جاده ها خود عاملی است که به جای کمک به کاهش مرگ میر و جراحت در حوادث باعث مرگ می شود.
در بسیاری از کشورهای غربی الکل از طریق سرطان زایی و نارسایی کبد و غیره عامل مرگ است ولی در کشور ما عمده ضربه‌های ناشی از الکل به دلیل این است که عامل ایجاد کننده حادثه می‌شود. گاهی رانندگان به دلیل استفاده از الکل دست به رفتارهای پر خطر در رانندگی می زنند. همچنین رانندگی تحت تاثیر موادروانگردان در جامعه ما خودش را نشان می دهد. مطالعات نشان می‌دهد در برخی از نقاط کشور حوادث منجر به فوت راننده یا عابر پیاده ناشی از مصرف مواد روانگردان است که توسط حدود ۲۰ درصد از استفاده کنندگان وسایل نقلیه بوده است. بنابر این باید این معضلات را جدی بگیریم.
استان فارس با ۱۲۲ هزار و ۶۰۸ کیلومترمربع مساحت و ۲۰ هزارو ۵۳۳ کیلومتر طول راه به دلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت گردشگری و ترانزیتی از مهم ترین استان‌های کشور در بخش حمل و نقل جاده ای محسوب می‌شود.
۶۱۱۳ /۱۸۷۶
