درحالی که بیش از ۵۰ درصد جمعیت جهان با کمبود و گاه بحران آب مواجه هستند، تأمین منابع آبی شیرین پایدار، به معضلی بزرگ در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است و ادامه این وضعیت تبعات خطرناک و گاه جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
افزایش جمعیت و زندگی صنعتی به کاهش منابع آبی منجر شده، از طرفی نیز افزایش دمای کره زمین موجب خشکسالی‌های متوالی، سیل و مضاعف شدن مشکل کم آبی در ایران شده است که در صورت مدیریت نشدن این منابع و عدم رعایت الگوی مصرف به خصوص در بخش کشاورزی و خانگی باید منتظر بحران‌های جدی در بخش‌های مختلف بود.
مردم استان زنجان در حالی که طی سال‌های گذشته با کاهش بارش‌های زمستانی و بهاری مواجه بودند، بهار امسال بارش‌های قابل ملاحظه‌ای را تجربه کردند به طوری که میزان بارش در استان زنجان از اول مهرماه سال گذشته (اول سال آبی جاری) تا یک تیر ماه جاری بیش از ۴۱۵ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۹ درصد و در مقایسه با متوسط بلند مدت این بارندگی‌ها ۳۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد و در ۵۱ سال اخیر، این بارندگی‌ها بی سابقه بوده است.
با وجود این میزان بارندگی، دبیر شورای حفاظت منابع آب استان زنجان نیز تاکید دارد که این بارندگی‌ها به معنای حل مشکل کم آبی نیست.
بحران آب از منظر مدیریت آب، تابعی از میزان مصرف آب از منابع قابل دسترس است و در سطح دنیا فرمولی برای آب قابل برنامه ریزی وجود دارد و آن هم این است که اگر میزان برداشت آب از منابع تجدید شونده تا ۲۰ درصد باشد شاهد شرایط پایدار، ۴۰ درصد باشد شاهد شرایط قابل تحمل و در صورتی که بیش از ۴۰ درصد باشد وارد شرایط تنش آبی خواهیم شد.
۳ هزار و ۶۷۰ حلقه چاه غیرمجاز در زنجان بسته شد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان در این خصوص گفت: اگر برداشت آب از منابع تجدید شونده بیش از ۶۰ درصد باشد وارد بحران آبی می‌شویم، این در صورتی است که نسبت مصرف آب در کشور نسبت به پتانسیل تجدید شونده ۸۶ درصد است، بنابراین ما از مرحله بحران نیز عبور کرده‌ایم و اگر این روند ادامه داشته باشد در آینده با تبعات بسیار سنگین آن روبرو خواهیم شد.
یوسف رضاپور، افزایش راندمان آب کشاورزی با رعایت الگوی کشت و مصرف، آبیاری نوین و توقف توسعه کشاورزی را از نشانه‌های مدیریت مصرف دانست و افزود: در بخش شرب هم اضافه برداشت مشهود است، بطوریکه متوسط مصرف سرانه در ایران ۲۷۸ لیتر در شبانه روز است که نسبت به متوسط مصرف دنیا کشور ما بالاترین مصرف را داریم که باید آن را تعدیل کنیم.
وی با تاکید بر این موضوع که سدهای اصلی استان از جمله تهم، گلابر، تالوار و کینه ورس در مجموع ۲۷۶ میلیون مترمکعب ورودی داشت، تصریح کرد: اگر سدهای مشمپا و شهریار هم راه‌اندازی شده بود، یک میلیارد مترمکعب به مجموع ذخایر استان افزوده می‌شد و می‌توانستیم خشکسالی را تا پنج سال آتی مدیریت کنیم. این در حالی است که در مجموع ۱۷۲ میلیون مترمکعب از منابع آب را به صورت کنترل شده رهاسازی کردیم.
رضاپور به سد مشمپا اشاره کرد و افزود: این سد دردست احداث است و مطالعات مجدد در مورد سد مشمپا انجام و ایرادات آن رفع شده است که در صورت تکمیل امکان ذخیره آب حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعبی وجود خواهد داشت.
وی به سهم ۶ درصدی آب شرب و ۴ درصدی صنعت در استان اشاره کرد و گفت: ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که این سهم در استان زنجان حدود ۸۴ درصد است و کشاورزی ما نیازمند هدفمندسازی کشت متناسب با بازار و ذخایر آبی است.
رضاپور در ادامه با اشاره به وضعیت تراز آب‌های زیرزمینی در استان اظهار داشت: از ۷ دشت آن ۶ دشت در حالت بحرانی قرار دارد و روند مصرف که بیش از میزان آب وارده به سفره‌های آب زیرزمینی است می‌تواند ذخایر آبی راهبردی را با بحران جدی روبه رو کند.
وی با اشاره به ضرورت تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی، تاکید کرد و گفت: تا زمانی که این الگو تغییر نکند و آب بهای مصرفی کشاورزان قیمت گذاری نگردد، وضعیت به همین روال ادامه خواهد داشت.
رضا پور اظهار داشت: از نظر کمی نزدیک ۴۵ درصد چاه‌های آب استان مجوز ندارند، اما در واقع مصرف بیش از حد منابع آبی و بیشترین برداشت غیر مجاز از منابع زیر زمینی آب در استان به چاه‌های مجاز ربط دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان افزود: اگر میزان مصرف آب در بخش کشاورزی مدیریت نشود، به قطع با مشکل بیابان زایی، از بین رفتن باغ‌ها، کاهش شدید آب دهی چاه‌ها، کاهش روان آب‌ها، فرونشست و از دست رفتن نفوذپذیری زمین مواجه خواهیم شد.
وی خاطرنشان کرد: برای علاج بخشی و مدیریت بحران آب، باید چاه‌های غیرمجاز مسدود و اضافه برداشت چاه‌های مجاز نیز کنترل شود و الزام به نصب کنتور هوشمند و تغذیه مصنوعی نیز در همین راستا صورت می‌گیرد.
رضاپور، افزایش راندمان کشاورزی با رعایت الگوی کشت و مصرف، آبیاری نوین و توقف توسعه کشاورزی را از نشانه‌های مدیریت مصرف دانست و افزود: در بخش شرب هم اضافه برداشت مشهود است، بطوری که متوسط مصرف سرانه در دنیا ۲۷۸ لیتر در شبانه روز است که نسبت به متوسط مصرف دنیا کشور ما بالاترین مصرف را داشته و باید در آن تعدیل صورت گیرد
در ادامه، وی با اشاره به آمار چاه‌های غیرمجاز در استان گفت: در مجموع ۱۴ هزار و ۴۶ حلقه چاه مجاز و ۶ هزارو ۶۳۷ حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود دارد که از سال ۹۰ برخورد با متخلفین
آبی شروع شده و تا پایان سال ۹۷ حدود ۳ هزار و ۶۷۰ حلقه چاه غیرمجاز آن مسدود شده و تعداد ۵۰۰ حلقه چاه فعال فاقد پروانه و مابقی جدید الحفر هستند.
این مسئول، افزود: ۲ هزار و ۱۱۱ حلقه چاه مجهز به کنتور هوشمند شده است و با افزایش ۱۳ اکیپ گشت و نظارت و فعال سازی سامانه ثبت تخلفات منابع آب در استان، سعی خواهیم کرد که با تماس‌های تلفنی صورت گرفته از سوی مردم با تخلفات برخورد کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان گفت: حجم آب پشت چهار سد بزرگ استان زنجان در مقایسه با سال آبی گذشته ۱۱۶ میلیون مترمکعب افزایش داشته است که رقمی چشمگیر به شمار می‌آید.
رضاپور افزود: سال آبی گذشته حجم آب پشت این سدها بیش از ۱۸۸ میلیون مترمکعب بود که امسال با بارش‌های رخ داده به بیش از ۳۰۴ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.
وی اظهار داشت: سد تالوار با افزایش ۱۱۷ درصدی حجم آب نسبت به سال آبی گذشته، هم اکنون حدود ۱۵۴ میلیون مترمکعب آب در مخزن خود جا داده است که این میزان در مدت مشابه سال قبل حدود ۷۱ میلیون مترمکعب ثبت شده است.
این مسئول بابیان اینکه کل آب ورودی سد تالوار در سال آبی جاری ۱۴۳ میلیون متر مکعب بود که در مقایسه با سال آبی گذشته ۹۶۷ درصد افزایش ورودی داشته‌ایم، خاطرنشان کرد: در سد کینه ورس هم ۴۳.۵ میلیون مترمکعب آب ورودی داشته‌ایم که در قیاس با سال گذشته ۳۰۲ درصد افزایش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان با اشاره به اینکه حجم مخزن سد گلابر در سال آبی گذشته ۶۰ و سد تهم ۴۱ میلیون مترمکعب ثبت شده، گفت: هم اکنون نیز حجم آب سد گلابر ۷۲ و سد تهم ۶۳ میلیون مترمکعب است که افزایش خوبی به شمار می‌آید.
رضاپور اضافه کرد: کل آب ورودی سد گلابر در سال آبی جاری ۱۷.۴ و سد تهم ۳۷.۵ میلیون مترمکعب است که در قیاس با مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۳۴۲ و ۲۵۵ درصد افزایش ورودی داشته‌اند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان با اشاره به حجم فعلی سدهای استان اشاره و یادآوری کرد: الان ۷۵ درصد حجم سد تهم، ۶۲ درصد سد گلابر، ۹۵ درصد سد کینه ورس و ۳۱ درصد سد تالوار آب دارند.
سطح زیر کشت محصولات جالیزی در زنجان کمتر است
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: سالانه میزان سطح زیر کشت برای محصولات جالیزی به استان‌ها ابلاغ می‌شود و این میزان سطح در بین شهرستان‌ها تقسیم بندی می‌شود.
حسین عامری تاکید کرد: کشت این محصولات نباید بیشتر از میزان تعیین شده باشد.
وی یادآوری کرد: در سال زراعی ۹۷ – ۹۸ در استان زنجان سطوح ابلاغی برای کشت هندوانه یکهزار و ۷۸۵ هکتار، خربزه ۷۰۰ و خیار نیز ۸۰۰ هکتار است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: سطح زیر کشت محصولات جالیزی بیان شده در استان کمتر از این میزان نیز هست و این مهم به معنی رعایت سطوح ابلاغی بیان شده توسط کشاورزان است.
عامری اظهار داشت: امسال هفت هزار هکتار زمین زراعی زیر کشت سیب زمینی و چهار هزار هکتار نیز زیر کشت پیاز رفته است.
وی خاطرنشان کرد: استان زنجان به لحاظ کشت محصولات جالیزی و انواع سیفی و رعایت مصرف آب مدیریت دارد.
مصرف آب آشامیدنی در استان زنجان ۱۰ درصد کاهش یافت
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان زنجان نیز گفت: در سه ماهه نخست امسال ۱۰ درصد کاهش مصرف آب آشامیدنی در این استان ثبت شده داشت که این مهم نشان از مدیریت مصرف آب توسط مشترکان در ۲۱ شهر را دارد.
علیرضا جز قاسمی اظهارداشت: در سه ماهه نخست امسال، مدیریت مصرف صحیح، بارندگی‌ها و هوای خنک موجب کاهش آب آشامیدنی مشترکان در ۲۱ شهر استان زنجان شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان زنجان با بیان اینکه بهار امسال بارندگی‌های خوبی در استان زنجان داشتیم، تاکید کرد: اما این مهم دلیلی بر عدم صرفه جویی نیست و مدیریت مصرف در حامل‌های انرژی در طی سال نیاز است.
جز قاسمی ادامه داد: میزان مصرف آب آشامیدنی در استان زنجان ۶ درصد، در بخش صنعت چهار درصد و ۹۰ درصد نیز در بخش کشاورزی است.
وی با بیان اینکه در سال آبی جاری، از اول مهر تا ابتدای تیر ماه جاری استان زنجان ۲۴.۷ درصد نسبت به دراز مدت افزایش بارندگی داشته است، افزود: بارش‌های این استان تا روز یکم تیرماه ۳۶۵ میلی متر و این میزان سال گذشته ۳۰۵ میلی متر بود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان زنجان گفت: در یک سال گذشته استان زنجان به لحاظ مساحتی و با شاخص‌های خشکسالی، میزان بارندگی، رطوبت خاک و دمای هوا ذخایر آبی تأثیرگذار است که با ۱.۲ درصد استان ترسالی متوسط، ۲۶.۸ درصد ترسالی ضعیف و ۶۲.۲ درصد نیز عدد نرمال بوده است.
به گفته جز قاسمی، ۸.۸ درصد مجموع خشکسالی استان زنجان در یک سال گذشته است و اگر این مهم را در دوره ۱۰ ساله ببینیم وضعیت ۷۱.۷ درصد کل خشکسالی استان زنجان است.
وی اضافه کرد: ۴.۱ درصد از استان خشکسالی خیلی شدید، ۴.۵ درصد خشکسالی شدید، ۳۳.۹ درصد خشکسالی متوسط و ۲۹.۳ درصد نیز خشکسالی خفیف است.
وی افزود: این وضعیت نشان می‌دهد که منابع آبی ما محدود است باید در مصرف بهینه جدی بوده و سازگاری با کم آبی مدنظر باشد.
شرکت‌های صنعتی جدیدالاحداث باید از پساب فاضلاب استفاده کنند
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان زنجان نیز گفت: در طراحی شبکه‌های توزیع آب در شهرک‌های صنعتی جدید این استان، سامانه استفاده از پساب پیش بینی شده است.
ایرج احمدی افزود: با توجه به اینکه پساب، کالای جدیدی به حساب می‌آید، بنابراین استفاده از این کالای نیازمند زیرساخت‌های لازم است.
وی با بیان اینکه در شهرک‌های صنعتی قدیمی استان شبکه توزیع آب برای همه بخش‌ها به صورت واحد در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: با توجه به اینکه در این شهرک‌ها آب مصرفی تمامی واحدهای مستقر از یک منبع و شبکه توزیع مشترک تأمین می‌شود به طوری که واحدهای فعال در زمینه‌های مختلف مثل مواد غذایی، بهداشتی و حتی صنایع سلولزی و فولادی آب مورد نیازشان از یک منبع واحد است؛ بنابراین به دلیل رعایت موازین و مسائل بهداشتی نمی‌توان پساب را به چرخه استفاده مجدد وارد کرد.
احمدی به اجرای شبکه جمع آوری و تصفیه خانه فاصلاب در شهرک‌های صنعتی استان اشاره کرد و گفت: هم اکنون در پنج شهرک صنعتی استان تصفیه خانه فاصلاب به بهره برداری رسیده و احداث ۲ تصفیه خانه دیگر نیز در دست مطالعه است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان زنجان یادآور شد: در این پنج شهرک، از پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود و به نوعی با اجرای بازچرخانی آب، صرفه جویی قابل توجهی در مصرف این مایع حیات انجام می‌شود.
با وضعیت کنونی منابع آبی آنچه در این میان باید بیش از پیش مورد توجه باشد این است که بارش‌های بهاری چشمگیر امسال نباید عموم مردم را از شرایط کمبودآب، خشکسالی و محدودیت منابع آب‌های زیر زمینی و رعایت الگوی بهینه مصرف آب به خصوص در بخش کشاورزی غافل کند.
۹۵۰۵/۶۰۸۵
نظر شما