برخی تحلیل گران مانند «سامح عسکر» نویسنده برجسته عرب بر این باورند که ارتباطی بین تشدید تنش آمریکا با ایران و توافق قرن وجود دارد. عسکر در توییتر خود نوشت: «قرارداد قرن به موازات تصاعد تنش با ایران، هدفمند است. مهندسان این توافق به حجم اختلاف و شکاف حاصل شده بین اعراب و مسلمین پی بردند و به این نتیجه رسیدند که چنین فرصتی دیگر تکرار نخواهد شد. به این ترتیب مخالفان این توافق متهم خواهند شد که شیعه یا اخوان المسلمین و مزدور ایران هستند. اگر این اتفاق امروز نیفتد فردا رخ خواهد داد.»
این تحلیل گر عرب افزود: اما چرا بحرین انتخاب شد؟ زیرا سایر ناظران اصلی این معامله (امارات و عربستان سعودی) می ترسند که وجهه و ائتلاف های منطقه ای و بین المللی آنها تحت تاثیر آن قرار گیرد و بحرین اینجا نقش «محلل» را برای رفع زحمت سروران خود بازی می کند.
اما ورای این نوع نگاه در ارتباط با ایران، آنچه در کارگاه منامه از اعماق جوامع جوشید و به سطح آمد شکافی است که بین ملت ها و حاکمان برخی کشورهای عربی دیده می شود.
شاید انتشار دو تصویر یکی از گویاترین جلوه های شکاف ملت-دولت های عربی بود؛ تصویری که نشان می داد خبرنگار صهیونیست در قلب پایتخت بحرین مقابل مقر «جمعیت مقاومت ضد سازش با اشغالگری اسرائیل» از خود و گذرنامه اش عکس سلفی می گیرد تا به جهان بگوید آنچه در رویای یک اسرائیلی برای ورود به کشوری عربی می گذشت اکنون روی زمین واقعی محقق شده است و تصویر دوم، بحرینی هایی را نشان می داد که محل ایستادن این خبرنگار اسرائیلی را می شستند به نشانه غسل آثار ناپاکی از سرزمینی اسلامی.
این تصویر-آنجایی که خبرنگار صهیونیست عکس سلفی تحقیر آمیز را می گرفت- با واکنش شدید در تظاهرات مردم بحرین و نیز فضای مجازی روبرو شد.
هزاران بحرینی پرچم فلسطین را بر فراز خانه های خود برافراشتند و هزاران نفر در شبکه های اجتماعی این هشتگ ها را داغ کردند: #بحرینیون_ضد_التطبیع (بحرینی ها ضد سازش)، #یسقط_مؤتمر_البحرین (کنفرانس بحرین سقوط می کند) و #فلسطین_لیست_للبیع (فلسطین فروشی نیست).
جلوه دیگر این شکاف بین ملت ها و سازشکاران عربی اما محدود به خیابان های بحرین نشد.
صدها هزار مسلمان در کشورهای مختلف عربی از قبیل مغرب، الجزایر، تونس، مصر، بحرین و یمن به خیابان ها آمدند. برخی دولت های عربی مانند عراق، کویت و لبنان در این کنفرانس شرکت نکردند.
در مقابل این شکاف دولت-ملت های عربی، خطوط یک اتحاد در درون فلسطین بین گروه هایی پررنگ تر شد که زمانی سر سازگاری با هم نداشتند؛ گروه ای مقاومت ضد اشغالگری در غزه و جریان های وابسته به تشکیلات خودگردان فلسطینی که پیشترها تنها راه صلح را در مذاکره با اسرائیلی ها می دیدند.
به گزارش رسانه های فلسطینی روز چهارشنبه، فلسطینی ها برای ابراز خشم از سازشکاری سران عرب به خیابان ها آمدند اما نه تنها در غزه بلکه کرانه باختری به ویژه رام الله نیز صحنه اعتراض و خشم بود.
به طور مشخص، مواضع تشکیلات خودگردان فلسطینی و جنبش حماس که سال ها اختلاف و ناسازگاری در جزئی ترین مسائل را تجربه کردند این بار حول یک محور حساس متحد شدند؛ مخالفت با معامله قرن و یکصدایی در برابر جبهه سازش عربی. کار به جایی رسید که اسماعیل هنیه رئیس مکتب سیاسی حماس هدایت یکی از راهپیمایی های اعتراضی جنبش فتح را با حضور هزاران طرفدار تشکیلات خودگردان بر عهده گرفت و در آن از ضرورت «مقاومت» در برابر اسرائیل گفت.
حماس از فتح خواست تا با کمک یکدیگر در برابر کنفرانس بحرین و توافق قرن بایستند و اسماعیل هنیه از محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی خواست تا با او دیداری در ارتباط با اتحاد مواضع داشته باشد.
شاید به دلیل همین درک از شکاف دولت ها و ملت های عربی «جراد کوشنر» مشاور «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از تشریح ابعاد سیاسی توافق قرن خودداری کرد و تنها به نشان دادن در باغ سبز «شکوفایی اقتصادی» غزه و کرانه باختری با طرح تلاش برای تجمیع سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلاری اکتفا کرد.
کوشنر گفت که ابعاد سیاسی قرارداد قرن را «در وقت مناسب» طرح خواهد کرد.
مهم ترین امر در اجرای توافق قرن نیز همین مساله است که فلسطینیان از همه جریان ها و گروه های سیاسی با قاطعیت ایده میانجیگری امریکا را کنار گذاشتند زیرا هیچ توجهی به حقوق سرزمینی فلسطینیان ندارد و علاوه بر نادیده گرفتن سایر بازیگران بین المللی مانند اروپا و روسیه، قطعنامه ها و تصمیمات سازمان ملل درباره حقوق فلسطینیان را نیز نادیده گرفته است.
«عبدالملک المخلافی» مشاور «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور فراری و مستعفی یمن و مورد حمایت عربستان سعودی است اما این عبارت ها را درست گفت که «میلیاردها پول دنیا نمیتواند منجر به موفقیت قراردادی شود که واقعیت های تاریخ، جغرافیا، حقوق و ابعاد قومیتی، دینی، روانی و پیچیدگی های جدال عرب ها با صهیونیست ها را نادیده می گیرد و هر کس گمان می کند آنچه معامله قرن نام گرفته جامه تحقق خواهد پوشید، یا توطئه گر است یا متوهم».
نظر شما