به گزارش شامگاه دوشنبه خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا، این پژوهشگران معتقدند که ارج نهادن به کسانی که در حوزه علم عمر خود را صرف کردند می‌تواند منجر به گسترش رشد علمی در کشور شود.
درگذشت قانعی راد ضربه به علم در ایران بود
احمدی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در این آئین گفت: تکریم و برگزاری آئین گرامیداشت افرادی مثل قانعی راد، تکریم علم و جایگاه اصحاب علم است.
وی با بیان اینکه افراد عادی بعد از مرگ خود فراموش می‌شوند اما آثار عالمان، نام آنها را ماندگار می‌کند، ادامه داد: برجستگی‌های علمی اصحاب علم درگذشت آنها را سهمگین و دردناک‌تر می‌کند چرا که درگذشت این افراد تنها ضربه به خانواده شخص نیست بلکه ضربه به جریان علمی کشور است.
وی با بیان اینکه در احادیث درگذشت عالمان و دانشمندان را ضربه به اسلام تعبیر کرده‌اند، گفت: این افراد تمام عمر خود را صرف ارائه راه حل برای مشکلات جامعه کرده‌اند و در طول زندگی خود به دنبال دانش و کسب علم بودند بنابراین پر کردن خلاء این شخصیت‌ها کار راحتی نیست.
احمدی با بیان اینکه قانعی راد در طول عمر خود منشأ اثر بوده است و پر کردن جای او به راحتی امکان پذیر نیست، افزود: در یک سال گذشته که قانعی راد در میان ما نیست کاملاً احساس می‌کنیم که جایگاه علمی او خالی مانده است و دچار خلاء هستیم.
وی تصریح کرد: او در حیات علمی خود در مراکز گوناگون صاحب تأثیر و اثر بود و در زمینه علم و جامعه حضور اثر گذاری داشت.
وی با بیان اینکه افراد با تلاش و مجاهدت به جایگاهی می رسند که سخن آنان منبع و سند مباحثه‌ها قرار می‌گیرد، اظهار کرد: در احادیث آمده است که به سخن توجه کنید و نه به شخصی که سخنی را طرح می‌کند. اما برخی افراد به قدری در حوزه خود موثق می‌شوند که حرف آنها سندیت پیدا می‌کند.
به گفته رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در علم رجال هم این مسئله را داریم یعنی برخی افراد به دلیل جایگاه خود سند صحیح بودن حدیث قرار می‌گیرند. این افراد نظام فکری بر سخنان و گفته‌هایشان حاکم می‌شود که او را به یک فرد موثق و مورد اعتماد تبدیل می‌کند.
احمدی اضافه کرد: البته این به معنی کنار گذاشتن عقل نیست اما افراد مورد وثوق هم مهم هستند. قانعی راد در زمره این افراد بود.
وی در پایان سخنان خود با اشاره به ارجحیت قلم عالمان بر خون شهیدان، تاکید کرد: قانعی راد فردی دردمند، دلسوز و دلسوخته بود و در کنار علمی که داشت و عالم بود اما نقادی و صراحت بیان را هیچ وقت کنار نگذاشت؛ مسیری که می‌تواند شاگردان شجاع و تأثیر گذار تربیت کند.
تکریم علم نیازمند توجه به اصحاب علم است
اشرف بروجردی رئیس کتابخانه ملی هم در این آئین با بیان اینکه در اینجا گرد آمده‌ایم تا از مقام علم تجلیل کنیم، گفت: توسعه علم و دانش در گروه توجه به اصحاب علم در کشور است. بنابراین تقدیر و گرامیداشت قانعی راد که تفکر او همچنان در جامعه جاری است در زمینه رشد علم و توجه به دانش مهم و اثر گذار است.
وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن که در آن خداوند از اخذ پیمان از انسان‌ها یاد می‌کند، ادامه داد: در تفسیر این عهد و پیمان می‌توانیم به دانش اشاره کنیم به این معنا که فردی که دانش کسب کرده وظیفه دارد در خدمت جامعه قرار بگیرد.
وی افزود: از این رو من عهد قانعی راد را، عهد به حفظ ارزش‌های جامعه می دانم. در همین زمینه هم قانعی راد خود را ملزم می‌دانست که دانش و تجربه خود را به دیگران منتقل کند.
بروجردی تاکید کرد: او به دنبال این بود که آینده‌ای برای جامعه ما ترسیم کند که برای مبنای شناخت و معرفت شکل گرفته باشد.
رئیس کتابخانه ملی با اشاره به همکاری این مرکز با قانعی راد در قسمت اندیشگاه کتابخانه ملی گفت: بعد از پذیرفتن ریاست اندیشگاه، قانعی راد تلاش کرد آن مجموعه را ساختار مند کند.
بروجردی ادامه داد: او معتقد بود که اگر ساختار نباشد کارها مقطعی می‌شوند و ماندگاری ایده به ساختار مند کردن ایده است و در این زمینه موفق هم بود. با توجه به همین مسئله ما در اندیشگاه در حوزه‌های مختلف کرسی‌هایی تأسیس کردیم که همچنان هم فعال هستند.
وی ادامه داد: وقتی کار ساختار مند باشد تغییر کردن مدیران تأثیر زیادی در آنها نمی‌گذارد؛ مشکلی که در عرصه سیاسی کشور هم وجود دارد این است که سلایق به جای ساختارها حرف اول را می‌زنند.
بروجردی اظهار کرد: عهدی که قانعی راد بر عهده داشت این بود که در راستای نجات بشریت از خرافه، نادانی، جهل و حرکت دادن آنها به سمت علم و دانش گام بردارد که این چنین هم کرد.
وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: اگر با درگذشت فیزیکی قانعی راد احساس خلاء می‌کنیم منش و روش این جامعه شناس می‌تواند سر آغازی برای انجام اقدامات مفید در حوزه علم و اجرا باشد. دامنه دانش آنقدر تأثیر گذار است که نجات بشر در گرو آن است. بنابراین با منش قانعی راد، قانعی رادهای دیگری باید تربیت شوند.
قانعی راد شجاع و نقاد بود
حسین میرزایی عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم هم با اشاره به سابقه آشنایی خود با قانعی راد گفت: در سال ۷۲ وقتی دانشجوی علوم اجتماعی دانشگاه تهران بودم با این مرحوم آشنا شدم.
وی ادامه داد: اما آشنایی گسترده‌تر در سال ۸۰ که در جشنواره خوارزمی برگزیده شدم و قانعی راد دبیر آن جشنواره بود، صورت گرفت.
وی با بیان اینکه قانعی راد عمر با کیفیتی داشت افزود: در دو، سه سالی که به مرگ خود آگاه شده بود نسبت به وضعیت خود به جای انفعال بر انگیخته شد و حضور مؤثرتری در عرصه‌های مختلف داشت. خیلی جدی به تدوین آثار خود همت گمارد که در نتیجه این همت امروز آثاری زیادی از قانعی راد وجود ندارد که منتشر نشده باشد.
میرزایی با اشاره به این نکته که یکی دیگر از نمودهای کیفیت عمر قانعی راد مشارکت او در حوزه‌های مختلف و تلاش برای تأثیر گذاری بود. تصریح کرد: او یک اندیشمند سخت گیر، صریح و آزاده بود. صفاتی از این جنس در قانعی راد بی شمار بود. انصاف علمی در او در کنار سخت گیری علمی جمع شده بود.
وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: شرافت مکان به آدم‌های آن مکان است. قانعی راد با اینکه عضو هیأت علمی دانشگاه‌های مطرح نبود اما به حدی رسیده بود که او هر کجا حضور داشت آنجا محفل برجسته ای علمی بود.
حیات قانعی راد ادامه دارد
مسعود فراستخواه عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی هم در این آئین در سخنان کوتاهی در مورد قانعی راد گفت: در استعاره‌ای زبان فارسی ظرفیت‌های زیادی برای توضیح فضاهای عینی وجود دارد. با کمک گرفتن از این استعاره‌ها ما می‌توانیم بگوییم که حیات واقعی قانعی راد پایان نیافته است و ادامه دارد.
وی با بیان اینکه روز آخر روز عمیق‌تر و ماندگار تری است ادامه داد: خداوند همانطور که زندگی را آفریده مرگ را هم آفریده است، مرگ هم بخشی از طرح آفرینش است. زندگی و مرگ با هم طرح عظیم خلقت را شکل داده‌اند.
وی سپس به آشنایی خود با مرحوم قانعی راد پرداخت و اظهار کرد: از سال ۷۸ که حلقه کوچکی برای تغییر ساختار وزارت علوم تشکیل شده بود با مرحوم قانعی راد آشنا شدم در آنجا مشاهد کردم که هر فرصت کوچکی به دست می‌آورد سریع کتابی بر می‌دارد و مطالعه می‌کند و یادداشت بر می‌دارد.
وی با طرح این مسئله که باید تأمل اساسی در مورد کنش‌های قانعی راد صورت بگیرد، گفت: یکی از وجوه تمایز اصلی قانعی راد این بود که به کارمند دانشگاه بودن تن نداد بلکه کنش عملی در پیش گرفت.
فراستخواه با طرح این پرسش که ما چگونه می‌توانیم قانعی راد را توضیح بدهیم، اظهار کرد: برای این امر از تحمیل گرایی روانشناسانه باید پرهیزیم کنیم. قانعی راد را باید در شبکه کنش‌ها توضیح بدهیم. شبکه ای که از درون آن قانعی رادها می‌تواند به وجود بیاید. نباید او را تقلیل روانشناختی داد بلکه باید او را جامعه شناختی توضیح داد.
قانعی راد باید نقد شود
حسین ابراهیم آبادی رئیس مرکز نشر دانشگاهی هم در این آئین با بیان اینکه دغدغه اصلی قانعی راد توسعه علمی کشور بود، گفت: هنگامی که در بیمارستان بودم برای عیادت پیش او رفتم اولین سوالی که از من پرسید این بود که «طرح توسعه علوم انسانی در چه وضعی است» این امر نشان دهنده دغدغه‌های او بود.
ابراهیم آبادی با بیان اینکه بیماری او را به عقب نراند و او با بیماری جسورانه برخورد کرد، افزود: در شبکه دوستانی که در علوم اجتماعی فعال هستند جای خالی او دیده می‌شود. شجاعت در گفتار و اینکه در بیان حرف حق تزلزلی نداشته باشد از ویژگی‌های بارز قانعی راد بود.
وی ادامه داد: در داوری و ارزیابی‌ها موشکافانه عمل می‌کرد و حاضر نبود حق علمی کسی ضایع شود. هم استاد خوبی بود و هم محقق برجسته ای بود. طبقه بندی کردن بحث‌ها در تدریس از ویژگی‌ها او بود.
وی یادآور شد: این در حالی است که در کشور استاد محقق کم داریم. او یک پا هم در روشنفکری داشت و می‌دانست کجا نقش استادی ایفا کند و کجا نقش محققی و کجا باید در قامت یک روشنفکر ظاهر شود.
رئیس مرکز نشر دانشگاهی با بیان اینکه در ایران در نقد کردن افراد تعارف وجود دارد، تصریح کرد: افراد تا زنده هستند همدیگر را نقد نمی‌بای و هنگامی که او از دنیا می‌رود می‌گویند فلانی دیگر در بین ما رفته و خوب نیست او را نقد کنیم. این حرف در حالی زده می‌شود که نقد می‌تواند به ادامه حیات معنوی افراد کمک کند. بنابراین به نظر من نقد قانعی و آثار او باید جدی گرفته شود.
آئین بزرگداشت اولین سالگرد درگذشت «محمد امین قانعی راد» جامعه شناس و پژوهشگر حوزه سیاست گذاری علم با حضور وحید احمدی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، اشرف بروجردی رئیس کتابخانه ملی، مسعود فراستخواه جامعه شناس و پژوهشگر، هادی خانیکی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا و جمعی دیگر از پژوهشگران و اساتید دانشگاه در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد.
محمدامین قانعی‌راد جامعه‌شناس، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و عضو هیئت علمی و استاد جامعه‌شناسی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بود که خردادماه سال گذشته در سن ۶۳ سالگی و پس از دوره‌ای تحمل بیماری سرطان در ۱۳۹۷ درگذشت./
نظر شما