راهکارهای برجامی پیش روی اروپا از نگاه کارشناسان بین‌المللی

«میخائیل اولیانوف» نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین گفت که عبور ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم «ارتباطی به نقض ان. پی. تی یا توسعه سلاح‌های هسته‌ای ندارد.»
در این درحالی است که سخنگوی کاخ سفید مدعی شده بود: این اقدام اشتباهی بود که طبق توافق هسته‌ای به ایران اجازه داده شده تا اورانیوم را غنی‌سازی کند.
اولیانوف در واکنشی توئیتری به این ادعا گفت: آمریکا فراموش کرده که همه کشورهای عضو ان. پی. تی حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای از جمله غنی‌سازی را دارند. تنها مشکل، راستی‌آزمایی است که آن هم طبق برجام انجام می‌شود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئولیت راستی‌آزمایی را برعهده دارد و در گزارش‌های متعدد پایبندی ایران به تعهدات مندرج در برجام را تأیید کرده است. ناظران و کارشناسان بین‌المللی نیز به هر محفلی که رفته‌اند اعلام کرده‌اند که ایران به توافق هسته‌ای پایبند بوده و قصد ساخت بمب هسته‌ای ندارد.
در آمریکا هم که به طور یکجانبه از برجام خارج شد، افراد زیادی به چشم می‌خورند که استدلال‌های دولت را قبول ندارند و ادعاهای ضدایرانی واشنگتن را رد کرده‌اند. از جمله، «ریچارد جانسون» از اعضای سابق وزارت خارجه آمریکا به اظهارنظر توئیتری درباره عبور ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم پرداخت و به مقام‌های کشورش یادآور شد که ایران در پی ساخت بمب اتم نیست.
اما در آمریکا کسان دیگری هستند که ترجیح می‌دهند به جای تورق برجام و غور در آن صرفاً به همسویی بی‌چون وچرا با دولت دونالد ترامپ ادامه دهند. سناتورهای جمهوریخواه از این دسته‌اند. سناتور «تد کروز» در صفحه خود در توئیتر نوشت: بعد از آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرد ایران از سقف ذخیره اروانیوم غنی‌شده عبور کرده است من، سناتور «تام کاتن» و سناتور «مارکو روبیو» نامه‌ای به دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نوشتیم.
آنها مدعی شدند ایران این سیگنال را فرستاده که قصد حرکت به سوی سلاح هسته‌ای را دارد و از ترامپ خواستند تا فشار بر برنامه هسته‌ای ایران را افزایش دهد. این سناتورها از ترامپ خواستند تا معافیت‌هایی را که دولت آمریکا در رابطه با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران صادر می‌کند، لغو کند.
این سناتورها همچنین خواستار آن شدند تا دولت ترامپ یک مکانیسم مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را که باعث اعمال «محدودیت‌های بین‌المللی بر غنی‌سازی اورانیوم، استفاده از آب سنگین مرتبط با پلوتونیوم و توسعه موشک‌های بالستیک ایران» می‌شود فعال کند.
این نوع نگرش در میان سایر طرف‌های برجام خریداری ندارد زیرا آنها نه کوچک‌ترین سرنخی از تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای یافته‌اند و نه فشار حداکثری را رویکردی منطقی و ارجح بر دیپلماسی می‌دانند. اروپایی‌ها در مورد روح برجام، خط خود را از آمریکا جدا کرده‌اند و این توافق را مفید می‌دانند. اما همزمان با این نگاه، اروپایی‌ها وعده‌های بی‌شمار داده‌اند که برای حفظ برجام تلاش می‌کنند با این حال، گام‌های آنها تاکنون کوچک بوده است.
«الی گرانمایه» پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی اروپا بر این باور است: سران سه کشور اروپایی به جای هشدار به تهران، بر افزایش اقدامات خود در رابطه با اینستکس تمرکز کنند. ایران باید ببیند که برجام ارزش اجرا دارد.
تارنمای «فارن پالیسی» نیز در یادداشتی به قلم سفیر پیشین فرانسه در آمریکا و یک کارشناس مسائل بین‌الملل نوشت که ایران به دنبال ساخت بمب اتم نیست بلکه خواهان کاهش تحریم‌ها و تقویت حمایت اروپایی‌ها از توافق هسته‌ای است.
«ژرار آرو» سفیر سابق فرانسه در آمریکا و سازمان ملل و «علی واعظ» مدیر «پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران» در مقابله مشترکی با اشاره به اینکه ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است، نوشتند: تصمیم ایران برای عبور از سقف اورانیوم غنی‌شده یک اقدام تحریک‌آمیز خطرناک نیست. این تلاشی حساب‌شده است تا باعث شود رهبران اروپایی توافق هسته‌ای را تحکیم کرده و حرکت به سمت جنگ را متوقف کنند.
در این مقاله که تحت عنوان «ایران برای ساخت بمب تلاش نمی‌کند بلکه خواهان کاهش تحریم‌هاست» آمده است: بیش از یک سال از زمانی که دونالد ترامپ از برجام خارج شد، سپری شده است. او مدعی شد که ایرانی‌ها فریبکاری کرده‌اند اما همانطوری که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مکرراً گزارش داده است، ایرانی‌ها فریبکاری نکرده‌اند. ترامپ ادعا کرد که خروج وی از برجام منجر به یک توافق بهتر می‌شود اما این اتفاق نیافتاده است.
نویسندگان این مقاله تاکید کردند: دلیلی ندارد که بابت اشاعه تسلیحات هسته‌ای وحشت‌زده شد. زیرا ایران بدون برداشتن گام‌هایی که البته قابل ردیابی است، نمی‌تواند اورانیوم غنای پایین را به مواد قابل استفاده در بمب تبدیل کند.
آرو و واعظ نوشتند: کاهش تعهدات ایران در برجام «اقدامی حساب‌شده است تا طرف‌های باقیمانده در برجام (اروپا، روسیه و چین) وادار شوند که با کارزا فشار حداکثری آمریکا مقابله کنند.»
کارزار فشار حداکثری آمریکا اقتصاد ایران و معیشت مردم را هدف گرفته است. لذا قوانین و عرف بین‌الملل ایجاب می‌کند سایر طرف‌های برجام برای حفظ این توافق و بهره‌مندی ایران از فواید آن تلاش کنند.
نویسندگان مقاله فارن پالیسی توصیه‌ای برای دولت آمریکا هم مطرح کردند و ادامه دادند: اگر ترامپ همانگونه که گفته، به دنبال جنگ نیست باید مسیرش را تغییر دهد. او باید به فکر تدوین بسته‌ای باشد که تعلیق بخشی از تحریم‌ها علیه ایران بخشی از آن باشد.
این مقاله با تاکید بر اینکه «اروپا نیز باید گام‌های حساب‌شده‌ای بردارد» افزود: اروپا در این میان نقشی کلیدی دارد. هدف ایران آن نیست که اروپا از برجام خارج شود بلکه مقصود آن است که اروپایی‌ها تلاش‌های ویژه‌ای داشته باشند.
آرو و واعظ پیشنهاد کردند: پاریس، برلین و لندن باید مبالغ هنگفتی را به سازوکار مالی ویژه تزریق کرده و نگرانی شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی بابت مجازات از سوی آمریکا را رفع کنند. همچنین سفر مشترک وزاری خارجه این کشورها یک پیروزی سیاسی و فضای مانور بیشتر به ایران می‌دهد.