محمدمهدی مظاهری استاد دانشگاه در یاداشتی در روزنامه جمهوری اسلامی، نوشته است: در زبان و ادبیات شیرین فارسی ضرب‌المثل‌ها و سخنان حکمت‌آمیز فراوانی هست که به طور طعنه‌آمیزی بر «نقش پول» در «رفع مشکلات بزرگ» تاکید می‌کند، ضرب‌المثل‌هایی که حکایت حال این روزهای بن سلمان، ولیعهد جوان سعودی است که هر چند براساس گزارش سازمان ملل، نقش اساسی وی در قتل جمال قاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی بر همگان آشکار شده، اما به لطف پترودلارهای کشورش که بی‌ملاحظه آنها را در هرکجا لازم باشد، خرج می‌کند، فعلاً در مجامع بین‌المللی درحال جولان دادن است و نگذاشته در مناسباتش با جامعه جهانی و سران کشورها آب از آب تکان بخورد.
شاید برای طرفداران حقوق بشر، آزادی بیان و اندیشه و روزنامه نگاران منتقد جای شگفتی باشد که در عکس‌های یادگاری نشست اخیر گروه بیست، بن سلمان با لبی خندان درحالی در ردیف اول ایستاده بود که در یک طرف او رئیس جمهور آمریکا و در طرف دیگر نخست‌وزیر کشور میزبان یعنی ژاپن ایستاده بود و هیچکس هم به روی خودش نمیاورد که او همان کسی است که دستور قتل فجیع و مثله کردن یک روزنامه نگار را در ساختمان کنسولگری عربستان در ترکیه داده، اما قطعاً این تصاویر برای وجدان‌های بیدار گویای ماهیت تلخ و غیرانسانی روابط بین‌الملل و تداوم ضعف اجرایی حقوق بین‌الملل هستند.
حمایت پوتین از میزبانی عربستان برای نشست آتی این گروه و دفاع ترامپ از تداوم روابط آمریکا با عربستان علی‌رغم انتشار گزارش سازمان ملل در مورد قتل قاشقچی تنها با این استدلال که عربستان از ما سلاح می‌خرد و برای مردم آمریکا ایجاد اشتغال می‌کند، از دیگر چهره‌های این نشست بود که به طور مرتب ضرب المثل‌هایی همچون «پول بده و سر سبیل شاه ناقاره بزن» را تداعی می‌کرد. اما حضور بی‌دغدغه بن سلمان و حمایت سران کشورهای حاضر از وی، تنها وجه اعجاب برانگیز نشست گروه ۲۰ امسال نبود.
روابط روسای جمهور ترکیه و امریکا و چین و آمریکا هم از شگفتی‌های نشست امسال بود. در شرایطی که در ماه‌های اخیر اختلافات ترکیه و آمریکا به خاطر تصمیم آنکارا برای خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسیه به اوج خود رسیده بود و ترامپ بارها این کشور را به تحریم و تعلیق همکاری دو کشور در پروژه عظیم طراحی و ساخت جنگنده‌های اف -۳۵ آمریکا تهدید کرده بود، اما در نشست اخیر، رئیس‌جمهور آمریکا تغییر موضعی ۱۸۰ درجه‌ای داد و گناه خریدهای نظامی ترکیه از روسیه را به گردن گروههای سیاسی داخلی آمریکا و دار و دسته اوباما انداخت! این بود که در نشست اخیر اردوغان و پوتین دوشادوش هم راه رفتند، سخن گفتند و عکس یادگاری گرفتند و دیگر خبری از تهدید و تحریم نبود.
توافق سران آمریکا و چین برای شروع مجدد مذاکرات تجاری و توقف اعمال تعرفه‌های جدید بر کالاهای چینی از دیگر تحولات مهم نشست گروه ۲۰ بود؛ بعد از اینکه در یکسال اخیر جنگ تجاری بین چین و آمریکا بالا گرفت و واشنگتن ۲۵ درصد عوارض اضافی بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالاهای چینی وضع کرد و پکن نیز در مقابل با وضع عوارض بر اکثر واردات آمریکایی تا ۶۰ میلیارد دلار این اقدام را تلافی کرد، حال در نشست اخیر باز هم با نرمشی ازسوی رئیس جمهور امریکا، دونالد ترامپ و شی جین پینگ روسای جمهور آمریکا و چین پس از دیدار دوجانبه در اوساکای ژاپن با شروع مجدد مذاکرات تجاری موافقت کردند و ظاهراً ترامپ با تاخیر اعمال هر گونه تعرفه‌های جدید بر کالاهای چینی در دوره احیای مذاکرات موافقت کرده است.
همه کوتاه آمدن‌های ترامپ درحالی بود که سران سایر کشورها ضمن تلاش برای رفع اختلافاتشان با آمریکا، چندان از مواضع خود کوتاه نیامدند، نه تنها اردوغان و شی جین پینگ در نشستهای خبری خود بر تسلیم نشدن در برابر فشارها تاکید کردند، بلکه سران سایر کشورهای عضو گروه ۲۰ نیز بی‌توجه به مخالفت آمریکا با توافق آب و هوایی پاریس، در بیانیه پایانی نشست خود بار دیگر به اجرای کامل این پیمان متعهد شدند؛ اقدامی که به طور مشخص رئیس‌جمهور آمریکا را در انزوا قرار داد.
ترامپ پس از حضور در نشست گروه ۲۰ در اوزاکای ژاپن راهی کره جنوبی شد تا در منطقه غیرنظامی شده بین دو کره با رهبری کره شمالی دیدار کند، دیداری که براساس تمایل هر دو طرف صورت گرفت و هر چند بسیار ساده و بی‌برنامه بود و هیچ تغییری در روند مناسبات دو کشور ایجاد نکرد، اما به تبادل تعارفات مقامات دو کشور، دعوت متقابل آنها از یکدیگر برای سفر به کشورشان و نیز تشکیل تیمی برای ادامه مذاکرات ختم شد. این رویکرد نشان می‌دهد هر چند ترامپ قصد کوتاه آمدن در برابر کره شمالی و لغو تحریم‌های این کشور را ندارد، اما می‌کوشد به افکار عمومی آمریکا اینگونه القا کند که مذاکرات با کره شمالی خوب پیش می‌رود و در جریان است.
در مجموع می‌توان گفت نشست اخیر گروه ۲۰ حاوی چند پیام مهم بود؛ نخست اینکه روابط بین الملل همچون همیشه تاریخ بیش از آنکه چهره حقوقی داشته باشد، براساس منافع تنظیم شده و قدرت و توان اقتصادی بیش از هر چیز دیگر در آن دارای اهمیت است و می‌تواند کشورها را به اهداف خود برساند. نکته مهم دیگر که از این نشست برداشت می‌شود این است که همانگونه که واقع گرایان در آموزه‌های سنتی خود تاکید می‌کنند، در عرصه سیاست دوست و دشمن دائمی وجود ندارد همه کشورها می‌کوشند براساس منافع ملی خود به تعامل با یکدیگر بپردازند و از طریق دیپلماسی و چانه‌زنی اختلافات و تضاد منافع بین خود را پشت سر بگذارند. نکته آخر اینکه رئیس جمهور امریکا که در یکسال گذشته بیشترین سخت‌گیری و نمایش قدرت در برابر کشورهای مختلف را به اجرا گذاشته بود تا به حامیان خود نشان دهد که به وعده‌های انتخاباتی‌اش پایبند است، حال با آغاز کارزار انتخاباتی در آمریکا وارد فاز جدیدی شده و می‌کوشد با کاهش سطح تنش با دیگر کشورها، نشان دهد که سیاستهای وی نه تنها باعث جنگ و درگیری نمی‌شود، بلکه در یک مسیر تدریجی به سوی بهبود قرار دارد و تداوم آنها مستلزم تداوم دوران ریاست جمهوری وی است.
نظر شما