جنگل‌های هیرکانی ثبت جهانی شد

شهرود امیرانتخابی بعداز ظهر جمعه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: موضوع یادشده در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان، اعلام شده است.
وی اظهار داشت: جنگل های هیرکانی از بقایای جنگل های دوران سوم زمین شناسی هستند و به لحاظ پایداری و قدمت از اهمیت بسزایی برخوردارند؛ حدود دو میلیون هکتار از این جنگل ها در ایران بویژه شمال کشور قرار دارد و ثبت جهانی این اثر ارزشمند در فهرست میراث جهانی اقدامی مناسب برای حفظ زیست بوم و گردشگری طبیعی است.
وی تصریح کرد: سه سایت از جنگل های هیرکانی شامل لیسار تالش، گشت رودخان فومن و سیاه رود رودبار مربوط به استان گیلان است و این مناطق به عنوان مناطق حفاظتی تلقی و هیچ گونه دخالت انسانی در آن انجام نخواهد شد و به عنوان جاذبه های طبیعی گیلان محسوب خواهند شد.
به گفته امیر انتخابی؛ تاکنون تعداد ۲۱ تابلو معرفی این جنگل ها به دو زبان فارسی و انگلیسی در مناطق جنگل های حفاظت شده توسط این اداره کل طراحی و نصب شده؛ چاپ بروشور و تجهیر پایگاه پژوهشی و حفاظتی جنگل های هیرکانی، همکاری با ارزیابان یونسکو و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور و … از جمله اقدامات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان بوده است.
ثبت جنگل های هیرکانی در لیست میراث جهانی یونسکو از مدت ها قبل مورد توجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار داشت و با فراهم شدن شرایط لازم، به یکی از اولویت های این سازمان در سال ۲۰۱۷ تبدیل شد.
جنگل های هیرکانی چهار استان گیلان، مازندران، گلستان و سمنان برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شد؛ سه سایت پیشنهادی استان گیلان بخش هایی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش هستند که سال گذشته مورد بازرسی بازرسان یونسکو قرار گرفتند.
پرونده نامزدی جنگل های هیرکانی برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری سازمان محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع، دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سوکوی آلمان تهیه شده و در فوریه سال ۲۰۱۸ به این سازمان ارسال شد.
جنگل های هیرکانی نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر هستند که از جلگه گرگان تا قسمتی از کشور آذربایجان کشیده شده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان خوانده می شد، گرفته شده است؛ منطقه ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای خزر و شمال رشته کوه های البرز که غنا و تنوع زیستی، گونه های بومی، نادر و منحصر بفرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده ای را خیره می کند.
از جنگل های هیرکانی با نام فسیل زنده یا موزه طبیعی نیز یاد می شود زیرا بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می شوند.
شواهد علمی نشان می دهند که سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها بازمی گردد. اهمیت این سابقه طولانی زمانی آشکار می شود که بدانیم همزمان با عصر یخبندان به غیر از جنگل های هیرکانی که به دلیل قرار گرفتن بین رشته کوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدل تری برخوردار بودند، تمامی جنگل های پهن برگ به جز تعداد معدودی نابود شدند؛ از همین روست که جنگل های هیرکانی را مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا می دانند.
در جنگل های معتدل و آمیخته هیرکانی به دلیل حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد گونه های گیاهی زیادی وجود دارد. بیش از ۸۰ گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه‌ای تاکنون در آن شناسایی شده است.
از مهم ترین گونه های گیاهی در جنگل های هیرکانی بین درختان می توان به راش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار و بین گونه های درختچه ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی، در میان گونه های جانوری می توان به پلنگ، گراز، خرس، گرگ، مارال، روباه شغال، سمور، سیاه گوش، خرگوش، موش جنگلی، راسو، قوچ، سنجاب، شوکا، کل، بز و در میان ساکنان آسمانی زیباترین جنگل های زمینی بهشت هیرکان یعنی پرندگان می توان به توکا، دارکوب، سار، سینه سرخ، سسک، چرخ ریسک، قرقاول، سهره، بلدرچین، قوش، دال (کرکس)، کبک، اردک نوک پهن و اردک اره، کبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره کرد.

تنوع اقلیمی، گونه ای و اکوسیستمی موجب شده این جنگل ها در نوع خود بی نظیر و منحصر بفرد باشند و حفاظت از آنها را به عنوان گنجینه ای ملی بر ما واجب کرده است.
ثبت این جنگل ها در لیست میراث جهانی یونسکو مزایا و فواید بسیاری برای جوامع محلی و منطقه ای و برای کشور ایران در پی خواهد داشت؛ وقتی یک اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می‌شود همه اعضای کنوانسیون ۱۹۷۲ که ۱۹۱ کشور عضو آن هستند و یک هزار و ۹۲ اثر طبیعی، فرهنگی، ترکیبی و منظر فرهنگی از ۱۶۷ کشور در فهرست آن جای گرفته است، متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن اثر مراقبت کنند.
ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی ارزش‌های آن به جهانیان به عنوان هدف اصلی، نوعی تبلیغات برای مقصد انجام شود که به واسطه آن فعالیت‌های گردشگری در محوطه نیز افزایش می‌یابد.
ثبت جهانی امروزه یک برند بسیار معتبر در جذب گردشگر و رونق صنعت گردشگری در جهان محسوب می شود. به طور حتم یکی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب مقصد گردشگری توسط گردشگران، شاخص میراث ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو و به دنبال این انتخاب، سرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر، اشتغال‌زایی، کسب درآمد و در نتیجه به وجود آمدن مسیری هموار برای ایجاد رفاه اجتماعی بیشتر است.
با سرازیر شدن گردشگران برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده، زیرساخت‌های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، بهداشتی، ارتباطی، جاده‌ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود می یابد و کسب و کارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شکل گیرد که افزایش اشتغال را به همراه خواهد داشت.
به‌طور کلی می‌توان گفت هر گردشگر خارجی که بخواهد کشوری را برای مقصد گردشگری انتخاب کند، قبل از سفر حتماً مکان‌های تاریخی و گردشگری کشور موردنظر را بررسی می‌کند؛ بنابراین، گردشگران می‌توانند در سایت یونسکو تمام آثار تاریخی و طبیعی جهانی ثبت‌شده را بیابند و با توجه به آثار و جذابیتی که دارند، به این مکان‌ها سفر کنند. درباره گردشگران داخلی هم روال کار همین است، بطوری‌که مردم با توجه به اطلاعات موجود از یک مکان داخلی بازدید می‌کنند و دیدن این مکان‌ها در چند سال اخیر بسیار مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است.
۱۸۸۱/‏۲۰۰۷/‏