جلایر؛ قهرمانی در خدمت وزنه برداری

افتخارات «پرویز جلایر» کلکسیونی از مدال‌های در سطوح مختلف بود و قهرمانی‌های او تنها به مدال کشوری یا آسیا منتهی نمی‌شود بلکه این پولاد مرد را می‌شود در زمره ورزشکارانی قرار داد که در تمام رقابت‌های جهانی، آسیایی و المپیکی مدال دارد. جلایر وزنه بردار دارنده مدال نقره المپیک ۱۹۶۸ مکزیکوسیتی، مدال برنز مسابقات قهرمانی جهانی ۱۹۶۶ و مدال طلا بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶ توکیو را در کلکسیون افتخارات خود دارد و یکی از چهره‌های شناخته شده ایران در این رشته در سطح بین المللی به شمار می‌رود.

شاید پس از سال‌ها برای نسل کنونی که امروز شاهد بدرقه جلایر به سمت آرامگاه ابدی باشند این سوال پیش آید که چرا جلایر هیچگاه نتوانست عنوان قهرمانی جهان و المپیک را از آن خود کند؟ برای پاسخ به این پرسش نباید در توانایی‌هایی این پیشکسوت شک کرد بلکه آنچه موجب ناکامی او در رسیدن به سکوی نخست جهان شد قدرت آن زمان کشورهای اروپای شرقی در وزنه برداری بود که توانستند سکوهای سه گانه جهان و المپیک را به تسخیر خود درآورند.

اینکه یک وزنه بردار سبک وزن ایرانی بتواند در فاصله کمتر از ۲ سال ۱۲.۵ کیلوگرم رکورد خود را جابجا کند اما مدال طلا کسب نکند خود نشان از حریفان قدرتمندی دارد که در آن زمان لهستان و شوروی سرآمد آنان به شمار می‌رفت. جلایر در المپیک ۱۹۶۸ مکزیکوسیتی موفق به جابجایی ۱۲.۵ کیلوگرم رکورد خود مدال نقره کسب کند اما نابغه مانند «والدمار باژانفسکی» در حالی قهرمان شد که اختلاف او نسبت به جلایر ۱۵ کیلوگرم بود.

جلایر در عرصه داخلی در سال‌های نخست وزنه برداری یک پدیده به شمار می‌رفت اما ثبات او موجب شد تا از پدیده به یک قهرمان تمام عیار تبدیل شود. در حالی که این وزنه بردار دسته ۶۷ کیلوگرم در سن ۲۲ سالگی در شهر ارومیه نخستین قهرمانی خود را جشن گرفت اما خیلی زود آوازه‌اش فراتر از قهرمانی رفت و در المپیک ۱۹۶۴ توکیو توانست تمام رکوردهای ملی را جابجا کند. رکوردهایی که تا قبل جلایر از «هنریک تمرز» در وزن ۶۷ کیلوگرم پادشاهی تمام عیار در این وزن ساخته بود. گام نهادن جلایر به المپیک ۱۹۶۴ توکیو پایان تاج و تخت تمرز در ایران به شمار می‌رفت و جلایر توانست تمام رکوردهای وی را بشکند.

اما شکستن این رکوردها به معنای قهرمانی یا رسیدن به سکو نبود بلکه این وزنه برداران اروپای شرقی بود که راه بر وی سد می‌کردند.

بازی‌های آسیایی توکیو ۱۹۶۶ دیگر خبری از رقبای اروپای شرقی نبود جلایر به راحتی قهرمانی شد و این قهرمانی انگیزه‌ای برای او بود تا دوباره به سکوی المپیک نیم نگاهی داشته باشد. همچنین در این سال وزنه بردار دسته ۶۷ کیلوگرم ایران توانست مدال برنز رقابت‌های جهانی را از آن خود کند.

با هنرنمایی جلایر و جابجایی رکورد ۱۲.۵ کیلوگرم او در مکزیکوسیتی دوران افتخار آفرینیش در ورزش به پایان رسید اما او از این رشته جدا نشد و در زمینه‌های داوری و حضور در فدراسیون جهانی غافل نماند. وی در بیان مشکلات فدراسیون وزنه برداری ابایی نداشت و بارها بر برنامه‌های شخص رئیس فدراسیون تاخت تا جایی که به چالش کشیدن عملکرد «حسین رضا زاده» و اعتراض به کم توجهی او به پیشکسوتان و آمارهای دوپینگ را در نامه ای به قهرمان المپیک بیان کرد.

جلایر همچنین در عرصه داوری جهانی جایگاه ویژه ای داشت و در بسیاری از مسابقات بزرگ در هیأت ژوری حضور داشت.

جلایر در امر قضاوت، از رقابت‌های جوانان جهان در جمهوری چک گرفته تا حضور در هیأت ژوری داوری المپیک پکن را تجربه کرده است. او همچنین در مسابقات جهانی ۲۰۰۹ کره جنوبی مسئول فنی مسابقات بود.

جلایر از چهره‌های معتمد فدراسیون جهانی وزنه برداری است. او اگرچه در انتخابات مادرید رأی لازم برای حضور در جمع اعضای کمیته فنی IWF را کسب نکرد، اما از سوی «تاماش آیان» رئیس فدراسیون جهانی این رشته ورزشی به عنوان عضو کمیته فنی برگزیده شد.

هر چند که وی در سن ۸۰ سالگی در تهران دیده از جهان بست اما بدون شک فعالیت‌های او در رشته وزنه برداری در داخل و خارج از کشور هیچگاه از ذهن دوستداران این رشته پاک نخواهد شد و از جلایر به عنوان ورزشکار و قهرمانی یاد می‌شود که در اختیار وزنه برداری بود.