روزنامه اطلاعات در این گزارش آورده است: خدمات متخصصان داروسازی بالینی در هر دو حیطه بیماران بستری و بیماران سرپایی بوده و متخصصان این رشته با مرور تاریخچه قبلی و فعلی دارودرمانی بیماران، ارزیابی و پایش درمان و نیز مشکلات احتمالی مرتبط با دارودرمانی به استفاده ایمن‌تر و مؤثرتر داروها کمک می‌کنند.
کارشناسان معتقدند، برخی از وظایف این متخصصان بررسی تاریخچه دارویی بیمار، ارائه مشاوره‌های مرتبط با دارودرمانی به پزشکان و سایر اعضاء تیم درمانی، نظارت بر تجویز منطقی دارو، نظارت بر مصرف صحیح دارو توسط بیمار، بررسی عوارض جانبی داروها و گزارش آنها، پیگیری غلظت‌های دارویی در بیماران برای جلوگیری از مسمومیت‌ها، دستیابی به دوز صحیح درمانی و در مجموع کمک به بهبود نتایج درمان و کاهش مدت بستری شدن بیماران است.
آنان معتقدند، این رشته علیرغم فواید زیادی که در تامین سلامت بیماران دارد هنوز در کشور جا نیفتاده است و متخصصان این رشته با مشکلات زیادی روبرو هستند. برگزاری دهمین همایش داروسازان بالینی ما را بر آن داشت تا گفت و گویی داشته باشیم با متخصصان و کارشناسان این رشته که در پی می‌آید.
استفاده از علم دارو درمانی
دکتر جمشید سلام زاده، رئیس انجمن داروسازان بالینی ایران در مورد داروسازی بالینی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: دهمین همایش دارو سازی بالینی ایران با شعاردارو درمانی برگزارمی شود و این در حالی است که در این همایش جدیدترین دستاوردها مطرح می‌شوند.
وی با بیان این مطلب که استفاده از علم دارو درمانی شخصی شده و آثار مثبتی در روند درمان به دنبال دارد می‌افزاید: دارو سازان بالینی بر اساس خصوصیات بیمار، بهترین رژیم درمانی را برایش در نظر می‌گیرند و داروهای مناسب را تجویز می‌کنند. اگرچه به صورت کلی هم بر اساس نوع بیماری دارو تجویز می‌شود ولی تفاوت معالجه دارو سازان بالینی این است که آنان به خصوصیات ژنتیکی بیماراستناد می‌کنند. در حال حاضر دو دسته از عوامل را در رژیم دارویی بیماران در نظر می‌گیرند که یکی خصوصیات مرتبط با بیمار مانند: سن، جنس، شدت بیماری، بیماری‌های همزمان، فعالیت کبدی و کلیوی است و دیگری عواملی هستند که به دارو مربوط می‌شوند مانند: تداخلات دارویی و عوارض ناشی از دارو که این عوامل باعث می‌شوند بهترین دارو برای بیمار انتخاب و تجویز شود.
تعیین نقشه ژنتیکی انسان
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یاد آوری می‌کند: به دارو درمانی شخصی شده یک ضمیمه اضافه شده و آن خصوصیت ژنومیکی بیماری است. این کار در ۱۰ سال اخیر انجام شده است و۳ پیشرفت در حوزه علوم پزشکی را در برداشته است که می‌توان به تعیین نقشه ژنتیکی انسان اشاره کرد که در سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹ توسط ۶ کشور در ۲۰ مرکز دانشگاهی انجام شد ودر نهایت دانشمندان به یکسری پیشرفت‌ها در چند ریخته ای‌های نوکلئوتیدی نائل آمدند.
بیش از ۹۰ درصد انسان‌ها دارای نقشه ژنتیکی یکسانی هستند و تقریباً حدود ۱ درصد با هم اختلاف دارند. هر اختلافی که در نقشه های ژنتیکی وجود دارد باعث می‌شود که ابتلاء ما به بیماری‌ها، پاسخ درمان‌ها و عوارض ناشی از درمان ها متفاوت شود. از این رو بعضی از وقت‌ها شاهد هستیم که بیماری با مصرف یک داروی خاص بهبود پیدا می‌کند ولی بیمار دیگر مداوا نمی‌شود یا دارای عوارض خاصی می‌شود. به طور کلی بخش زیادی از این مساله به اختلافات ژنتیکی (چند ریخته‌ای نوکلئوتیدی) بر می‌گردد. پیشرفت دیگری که صورت گرفته است در زیست تراشه‌ها است که کار شناسایی اختلافات ژنتیکی بین انسان‌ها را در آزمایشگاه‌های ژنتیک مشخص می‌کند.
وی با بیان این مطلب که خصوصیات ژنتیکی یک بیمارروی زیست تراشه‌ها وجود دارد و بر اساس آن دارو درمانی مناسب انجام می‌شود می‌گوید: ما نمی‌توانیم به این زودی نقشه ژنتیکی افراد را مشخص کنیم زیرا که در ابتدای راه هستیم اما در حال حاضر سازمان غذا و داروی آمریکا بیش از ۱۵۰ قلم دارو را مشخص کرده که نه تنها بر اساس نقشه ژنتیکی بیماران می‌تواند عوارض احتمالی دارو را روی بیماران پیش‌بینی کند بلکه اثر بخشی دارو را هم مشخص می‌کند. این کار باعث می‌شود جلوی هزینه‌های دارو درمانی اضافی گرفته شود.
در حال حاضر اگر بخواهیم نقشه ژنتیکی بیماری را تعیین کنیم باید امکانات و تجهیزات لازم برای این کار وجود داشته باشند. کیت‌ها و چیپ‌هایی که محصول شناسایی ژنوم‌های خاص هستند باید باشند تا بر اساس آن بگوییم که بیمار چه ویژگی دارد، اثر بخشی داروی خاص با ژن مربوطه چگونه است واینکه چقدر هزینه در بر دارد. امروزه کارخانجات و شرکت‌های مختلفی در این زمینه کار می‌کنند وامیدواریم در آینده این نوع آزمایشات به صورت روتین مورد استفاده قرارگیرند. در ایران در مورد یکسری از داروهای خاص امکان انجام آن وجود دارد به عنوان مثال بیمارانی که تحت رژیم‌های درمانی هستند، یک ژنوم خاص دارند که ممکن است نسبت به رژیم درمانی خاص پاسخ درمانی بهتری بدهند. به عنوان مثال: در سرطان سینه وخون این روش‌ها می‌توانند تاثیرگذار باشند. ولی این کار بصورت روتین انجام نمی‌شود وفعلا هم در جای خاصی انجام نمی‌شود. متخصصان این رشته با همکاری بیمارستان طالقانی تحقیقاتی را انجام داده‌اند و این در حالی است که این تحقیقات هزینه‌های بالایی دارند. همه دستگاه‌ها و افراد باید در زمینه اهمیت این برنامه توجیه شوند، ضمن اینکه ضرورت دارد زیر ساخت‌های نرم افزاری و سخت افزاری آن نیز فراهم شود تا چنین هدفی به مرحله اجرا برسد.
دکتر سلام زاده با بیان این مطلب که پرونده ژنوم انسانی در کنار پرونده الکترونیک سلامت افراد، می‌بایست قرار بگیرد تا بتوان روند درمان را با موفقیت بیشتری پیش برد تاکید می‌کند: با توجه به تحریم‌ها برای اندازه‌گیری ژنوم‌های خاص در افراد دچار مشکل هستیم و همچنین برای تهیه کیت و چیپ‌ها هم مشکل داریم.
وی در مورد کمبود دارو می‌گوید: دارو تحریم نیست ولی مشکلی که وجود دارد انتقال ارز برای خریدهای دارو است. واسطه‌هایی که در این بین بوجود می‌آیند هزینه تامین مواد و دستگاه‌ها را افزایش می‌دهند و عملاً در بحث انتقال ارز مشکلات فراوانی وجود دارد. متأسفانه در مورد تأمین ارز داخلی هم مشکلاتی وجود دارد.
صنعت داروسازی مشکلات متعدی دارد که عبارتند از: عدم شفاف سازی قوانین و مقرارت، تغییراتی که در قبال مقررات وجود دارند و معمولاً به صورت ناگهانی رخ می‌دهند و بحث تامین ارزی که با سختی صورت می‌گیرد. قیمت دارو در کشور در مقایسه با کشورهای همسایه ارزان‌تر است از اینرو به مردم توصیه می‌کنم که در مصرف دارو دقت کنند و به طور خودسرانه دارو مصرف نکنند. ما ضرب المثلی در دارو سازی داریم که می‌گوید: دارو سم است ولی هر سمی دارو نیست.
تجویز ۳۰۰ قلم دارو بدون نسخه
خیراله غلامی، دارو ساز بالینی نیز با بیان این مطلب که نقش داروسازان در تجویز دارو برای بیمار از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است می‌گوید: در حال حاضر ۳۰۰ قلم دارو برای تجویز نیاز به نسخه ندارند و داروساز باید با عوارض داروها آشنا باشد و اطلاعات دارویی را به بیمار ارائه دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت مصرف دارو در ایران چگونه است می‌افزاید: مردم ما هم بی پروا دارو مصرف می‌کنند و هم از مصرف دارو خیلی می‌ترسند. کافی است در مورد یک دارو گفته شود که مشکل دارد و همین مسأله باعث قطع دارو از سوی بیمار می‌شود، در حالی که این تصمیم بدون اطلاع و آگاهی درست نیست. در عین حال ما جامعه‌ای هستیم که وقتی یک نفر به ما برای مصرف یک دارو توصیه‌ای می‌کند، آن را می‌پذیریم. رئیس دهمین همایش داروسازی بالینی ایران، با تاکید بر اینکه قیمت دارو در ایران بسیار ارزان است یاد آوری می‌کند: متأسفانه این وضعیت باعث شده تا صنعت داروسازی کشور دچار مشکل شود.
ارتباط نزدیک دارو سازی بالینی بابیماران
دکتر شادی ضیایی، متخصص داروسازی بالینی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: دارو سازی بالینی یک رشته تخصصی از رشته داروسازی است که از صنعت داروسازی کاملاً جدا است.
وی با اشاره به این مطلب که فعالیت داروسازان بالینی در بیمارستان هاست و در ارتباط کلینیک بیماران و دارو درمانی است می‌افزاید: بیماران ارتباط خیلی نزدیک و مستقیمی با داروسازان بالینی دارند زیرا که آنان روی داروهایشان نظر می‌دهند.
دبیر اجرایی دهمین همایش داروسازان بالینی خاطر نشان می‌کند: داروسازی بالینی به نسبت تخصص‌های دیگر داروسازی رشته جدیدی است و چون از دارو سازی فاصله می‌گیرد و وارد پزشکی می‌شود، خواه ناخواه یکسری چالش‌های خاص خودش را دارد. هر چه نسبت به گذشته تعداد کسانی که در این رشته فعالیت می‌کنند افزایش پیدا کرده است اما نه تنها یکسری از چالش‌های اولیه حل نشده بلکه یکسری چالش‌های جدید هم به آن افزوده شده است.
وی با بیان این مطلب که در سال‌های قبل هیچ دارو سازبالینی مستقیم در بالین بیمارحضور نداشت و جزو تیم درمانی هم نبود می‌گوید: خوشبختانه امروزه این مساله در بیمارستان‌ها عادی شده است. این کار از بیمارستان‌های دولتی شروع شده است و الان حضور دارو ساز بالینی در بیمارستان خصوصی هم مطرح است و دارد جایگاه خودش را پیدا می‌کند. بهر حال زحمتی که این گروه می‌کشند با پرداختی‌هایشان هماهنگ نیست و بسیار اندک است.
پیشرفت در داروسازی بالینی
دکتر فرزانه داستان، دبیر علمی دهمین همایش دارو سازان بالینی نیز به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: در سال‌های اخیر رشته دارو سازی بالینی از رشته‌های تخصصی و پیشرفته دارو سازی بوده است که توانسته است در حیطه‌های مختلف دارو درمانی، مصرف دارو و الگوی صحیح مصرف داروها فعال باشند و توانسته است در زمینه آموزش به داروسازان و هم در حیطه‌های پژوهشی گام‌های بزرگی را بر دارد. وی می‌افزاید: کشور ما در زمینه دارو سازی بالینی پیشرو است اگرچه رشته نوپایی است ولی محققان ما پیشرفت های زیادی داشته‌اند. به طوری که ما در حیطه‌های مختلف دارو درمانی، کاهش عوارض دارویی و برای بیمار بهترین انتخاب دارویی را داریم. هدف ما این است که مناسب‌ترین دوز دارو وتنظیم آن را داشته باشیم و دارویی را انتخاب کنیم که کمترین عارضه و تداخلات دارویی را برای بیمارانی که دارو را مصرف می‌کنند داشته باشد و خوشبختانه ما توانسته‌ایم گام های بزرگی را در این راه برداریم.
نظر شما