خشکسالی‌های مستمر در سال‌های گذشته علاوه بر ایجاد مشکلات متعدد در جوامع شهری و روستایی، گونه‌های گیاهی و جانوری کشور را هم تهدید می‌کند.
خشکسالی‌های مستمر از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ باعث نابودی بسیاری از مراتع بکر و حاصل‌خیز در مناطق حفاظت شده کشور شد که این امر در کاهش زاد و ولد و جمعیت جانوران علفخوار و گوشتخوار از جمله خرس، کل، بز و یوزپلنگ تاثیر گذاشته است.
خشکسالی‌ها در سال‌های گذشته به گونه‌ای بود که بیش از ۸۰ درصد ازچشمه سارها و مسیرهای آبی این مناطق به دلیل افزایش دمای‌هوا و خشکسالی خشک شد و اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با آبرسانی با تانکر و تامین آب آبشخورها برای رفع عطش گونه‌های جانوری در مناطق حفاظت شده سمنان در سال‌های گذشته اقدام‌های مثبتی انجام داد.
در این وادی خیران در قالب نذر طبیعت و با اهدای صدها تن علوفه و تانکر آبرسانی برای تامین آب گونه‌های جانوری در پارک ملی گرمسار، منطقه حفاظت شده پرور و منطقه حفاظت شده توران همیار واقعی محیط زیست برای جلوگیری از کاهش تنوع زیستی گونه‌های جانوری بودند.
کاهش جمعیت جانوران علفخوار و گوشتخوار در میان مدت از پیامدهای منفی خشکسالی و کاهش علوفه در عرصه‌های مرتعی است که با نذر طبیعت و تامین علوفه می‌توان برای رفع این چالش اقدام کرد.
در مناطق حفاظت شده توران، پرور و پارک ملی کویر حفاظت شده پرور ۱۱۰ گونه پستاندار در قالب ۶۰ جنس مربوط به ۲۰ خانواده از ۱۰ راسته زندگی می‌کنند که وجود هفت راسته از ۱۰ راسته پستاندار خشکی‌زی و حدود یک سوم گونه‌های پستاندار موجود کشور در این منطقه، جایگاه ویژه ای به این مناطق بخشیده و رفع چالش عطش گونه‌های جانوری در این شرایط تنها در قالب نذر طبیعت برطرف خواهد شد.
از گونه‌های شاخص حیات‌وحش استان سمنان می‌توان به مرال، شوکا، گراز، خرس قهوه‌ای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، یوز پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، آهو، گرگ، روباه معمولی، شغال، کفتار، سمور، تشی، خرگوش و از رده پرندگان می‌توان به انواع پرندگان شکاری، کبک دری، بلدرچین، هوبره، کبک، تیهو، هدهد، شاه بوف، جغد، سینه‌سرخ و از خزندگان می‌توان به افعی، کفچه مار، مار جعفری، انواع آگاما، بزمجه، لاک پشت و از دوزیستان نیز می‌توان به انواع وزغ‌ها اشاره کرد.
خشکسالی در سال‌های گذشته باعث کاهش دست‌کم ۶۰ درصد منابع‌آبی گونه‌های جانوری مناطق حفاظت شده سمنان شده که برای رفع این چالش در کوتاه مدت می‌توان با ساخت آبشخور و تامین علوفه اقدام کرد.
از سوی دیگر قرار گرفتن برخی از مناطق زیست گونه‌های جانوری سمنان در بخش‌های خشک و نیمه خشک کشور به افزایش تنش آبی و تشنگی حیات وحش در استان دامن می‌زند.
خیران به کمک محیط‌زیست سمنان بیایند
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: با توجه به افزایش تدریجی دمای هوای و خشکسالی‌های مستمر خیران برای تامین علوفه و آب گونه‌های جانوری به کمک محیط زیست استان بیایند.
امیر عبدوس ادامه داد: بسیاری از فعالان محیط زیستی و اقشار مردم گمان می‌کنند به دلیل افزایش بارش‌ها در فصل زمستان سال ۹۷ چالش کم آبی در مناطق حفاظت شده استان برطرف شده، در حالی که این‌طور نیست.
وی اضافه کرد: خشکسالی‌ها در کاهش پوشش گیاهی و کمبود علف برای خوراک حیات‌وحش تاثیرگذار است و این امر در میان مدت به کاهش زاد و ولد دامن می‌زند.
مدیرکل محیط زیست استان سمنان اضافه کرد: در بسیاری از مناطق حفاظت شده استان سمنان تامین آب حیات وحش با تانکر تامی ن می‌شود و به منطقه حفاظت شده توران، ۲۴ هزار لیتر آب به صورت هفتگی ارسال می‌شود.
عبدوس تصریح کرد: در پارک ملی کویر هم برای جلوگیری از تلف شدن گونه‌های جانوری در قالب نذر طبیعت با تانکر آبرسانی می‌شود.
وی تصریح کرد: در مناطق خوش ییلاق که گونه‌های جانوری قابل توجهی زیست می‌کنند، محیط زیست استان با تهیه ۶ خودرو باری سنگین برای تامین علوفه و آب حیات‌وحش این مناطق اقدام می‌کند.
خیران نذر طبیعت را فراموش نکنند
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: در فصل تابستان با توجه به افزایش دمای‌هوا منابع‌آبی و خوراک حیات‌وحش به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد که با برنامه ریزی اصولی باید برای رفع این چالش اقدام کرد.
عبدوس تصریح کرد: خیران نذر طبیعت را با توجه به خشکسالی‌های مستمر فراموش نکنند و با اهدای تانکر آبرسانی و علوفه می‌توان برای تنوع زیستی در استان اقدام کرد.
وی تصریح کرد: با وجود تمام مشکلات، برای تامین آب و علوفه حیات وحش در مناطق حفاظت شده استان سمنان اقدام می‌شود و با اتخاذ راهبردهای اصولی می‌توان از این افزایش دمای هوا با کمترین تلفات گونه‌های جانوری عبور کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان تصریح کرد: دیگر دستگاه‌های اجرایی استان در ماه‌های گذشته برای تامین آب مناطق حفاظت شده همکاری زیادی داشتند که با هم افزایی می‌توان برای توسعه استان گام برداشت.
خیران سه تانکر آبرسانی برای حیات‌وحش اهدا کردند
یکی از فعالان محیط زیست استان سمنان گفت: خیران در ۲ سال گذشته سه تانکر آبرسانی برای حیات وحش سمنان اهدا کردند که این امر به کاهش چالش کم آبی در مناطق حفاظت شده استان کمک شایانی کرده است.
سامان رامه اضافه کرد: حمایت از عرصه‌های ملی و تنوع زیستی رویکردی اجتماعی است که باید با برنامه ریزی اصولی برای فرهنگ سازی نذر طبیعت اقدام کرد.
وی اضافه کرد: در ۲ سال گذشته بیش از ۱۵۰ تن علوفه در قالب طرح نذر طبیعت از سوی تعدادی از طبیعت دوستان شهرستان‌های سمنان و گرمسار به محیط زیست استان تحویل شد.
رامه تصریح کرد: اجرای طرح‌های مهم مانند گردشگری حیات‌وحش در استان سمنان تنها با حفظ گونه‌های جانوری امکان‌پذیر است و با برنامه ریزی اصولی باید در وهله اول برای بقای این گونه‌ها تلاش کرد.
یکی از فعالان محیط زیست استان سمنان گفت: برای سال ۹۸ دست‌کم ۵۰ تُن علوفه در قالب نذر طبیعت به محیط زیست استان تحویل می‌شود و خیران با اجرای طرح نذر طبیعت به برای نجات گونه‌های جانوری استان کمک کنند.
آبرسانی روزانه ۲ هزار لیتر به مناطق حفاظت شده سمنان
یکی از ماموران حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: آبرسانی روزانه ۲ هزار لیتر به مناطق حفاظت شده استان سمنان در دستور کار است و با برنامه ریزی اصولی این روند تا پایان فصل تابستان ادامه می‌یابد.
جواد سربازی اضافه کرد: خیران در قالب نذر طبیعت از وحوش سمنان حمایت کنند و محیط زیست به امکانات بیشتری برای تسریع در انتقال آب و علوفه به مناطق حفاظت شده نیاز دارد.
وی تصریح کرد: تامین آب گونه‌های جانوری اقدامی خداپسندانه است و در فصل تابستان خیران در قالب نذر طبیعت به کمک محیط زیست بیایند.
یکی از ماموران حفاظت محیط زیست استان سمنان تصریح کرد: در سال ۹۷ دست‌کم ۴۰ درصد از منابع آبی حیات‌وحش در پارک ملی کویر و منطقه حفاظت شده پرور کاهش یافت که این امر حمایت جدی خیران از گونه‌های جانوری را نمایان می‌کند.
کم آبی و کاهش جمعیت گونه های جانوری گوشتخوار
یکی از فعالان محیط زیست استان سمنان گفت: کم‌آبی در کوتاه مدت به کاهش علوفه در عرصه‌های طبیعی و مناطق حفاظت شده سمنان دامن می‌زند و با کاهش زاد و ولد در بین گونه‌های جانوری علفخوار در بلند مدت، کاهش جمعیت گونه‌های جانوری گوشتخوار محتمل است.
سعید ولی ادامه داد: خشکسالی یک چالش اساسی در استان سمنان است که علاوه بر انسان این معضل گونه‌های جانوری و گیاهی را هم تهدید می‌کند.
وی تصریح کرد: در سال‌های گذشته میزان تولید و منابع آب در مناطق حفاظت شده استان کاهش چشمگیری داشته و در سرشماری‌های حیات وحش علفخوار و گوشتخوار در سال‌های آینده شاهد کاهش جمعیت خواهیم بود.
وی اضافه کرد: حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری در استان تنها با مشارکت خیران امکان‌پذیر است و باید برای حمایت از حیات‌وحش فرهنگ سازی شود.
یکی از فعالان محیط زیست استان سمنان گفت: اگر روند خشکسالی مستمر و کم آبی در استان سمنان ادامه یابد در بلند مدت شاهد انقراض گونه‌های مختلف جانوری در مناطق حفاظت شده خواهیم بود.
معرفی پارک و مناطق حفاظت شده سمنان
پارک ملی کویر یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده ایران است که بیشتر وسعت آن در شهرستان گرمسار و بخش‌های کوچکی هم در استان‌های تهران، قم و اصفهان واقع شده است.
این منطقه حدود ۶۷۰ هزار هکتار وسعت دارد که ۴۲۰ هزار هکتار آن پارک ملی و ۲۵۰ هزار هکتار منطقه حفاظت‌شده است.
منطقه کویر در سطح کره زمین یکی از چند نقاطی است که به‌عنوان ذخیره‌گاه کره زمین باید مورد حفاظت قرار گیرد. منطقه کویر از سال ۱۳۴۳ «کانون شکار ایران» و از سال ۱۳۵۵ به رده حفاظتی بالاتر پارک ملی ارتقا یافت.
در مجموع ۳۴ گونه پستاندار، ۱۵۵ گونه پرنده و ۳۴ گونه خزنده در این منطقه شناسایی شده‌اند.
یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی، گرگ، کفتار راه‌راه، گربه شنی، روباه قرمز، روباه شنی، جبیر، کل و بز، قوچ و میش، شغال، سیاه‌گوش از جمله پستانداران شاخص این منطقه هستند.
منطقه حفاظت شده پرور
این منطقه بر اساس مصوبه شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید در سال ۱۳۴۶ به عنوان منطقه حفاظت شده پرور اعلام شد، حدود و مساحت منطقه نیز تاکنون چند بار مورد بررسی و تجدید نظر قرار گرفته است و در نهایت طبق مصوبه شورای عالی محیط زیست در دهه ۷۰ مساحت منطقه نزدیک به ۶۵ هزار هکتار تعیین شد.
منطقه حفاظت شده پرور در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان سمنان قرار دارد و این منطقه از شمال به استان مازندران، از جنوب به شهمیرزاد سمنان، از شرق به دامغان و از غرب به منطقه چاشم محدود شده و در این منطقه سه ناحیه صیدوا، محدوده کلورد و سرم لعلوم به عنوان محدوده‌های امن شناخته شده است
در منطقه حفاظت شده پرور ۳۹ گونه پستاندار در قالب ۳۵ جنس مربوط به ۱۴ خانواده از پنج راسته زندگی می‌کنند که وجود ۶ راسته از هفت راسته پستاندار خشکی‌زی و حدود یک چهارم گونه‌های پستاندار موجود کشور در این منطقه، جایگاه و ویژگی‌های طبیعی و با ارزش آن را آشکار می‌سازد.
از گونه‌های شاخص حیات وحش منطقه حفاظت شده پرور می‌توان به مرال، شوکا، گراز، خرس قهوه‌ای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، کل و بز، قوچ و میش، آهو، گرگ، روباه معمولی، شغال، کفتار، سمور، تشی، خرگوش و از رده پرندگان می‌توان به انواع پرندگان شکاری، کبک دری، بلدرچین، هوبره، کبک، تیهو، هدهد، شاه بوف، جغد، سینه سرخ و از خزندگان می‌توان به افعی، کفچه مار، مار جعفری، انواع آگاما، بزمجه، لاک پشت و از دوزیستان نیز می‌توان به انواع وزغ‌ها اشاره کرد.
منطقه حفاظت شده توران
توران یا خارتوران یکی از سه منطقه حفاظت شده و دیدنی‌های طبیعی ایران است که با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار بعد از سرنگتی آفریقا، واقع در کشور تانزانیا، دومین منطقه بیوسفر جهان محسوب می‌شود.
این ذخیره گاه شامل سه محدوده پارک ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده است، منطقه خارتوران پس از پناهگاه حیات وحش نایبندان در طبس، دومین مجموعه حفاظت شده وسیع در ایران که علاوه بر این بزرگترین ذخیره‌گاه زیست‌کره کشور است و گونه‌های نادر جانوری و گیاهی را در خود جای داده است.
در این ذخیره گاه ۴۱ گونه پستاندار، ۱۶۷ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۲ گونه دوزیست شناسایی شده‌اند که شاخص‌ترین آن‌ها یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی است.
از پستانداران این منطقه می‌توان به گرگ، شغال، روباه معمولی، کفتار، کاراکال، پلنگ، گربه وحشی یا دشتی، جبیر، آهو، پازن، و قوچ وحشی است.
هوبره، زاغ بور، بحری، دلیجه، کبک، تیهو، بلدرچین، عقاب دشتی، چاخ لق، کبوتر چاهی، یاکریم، شاه بوف، سبزه قبا هندی، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ و گنجشک معمولی از جمله پرندگان این منطقه هستند.
۷۳۳۹/۶۱۰۳
