این رسانه آمریکایی در مطلبی به قلم «الی گرانمایه» عضو ارشد شورای اروپایی روابط خارجی نوشت: از زمان خروج آمریکا از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، طرف های دیگر امضاکننده این توافق تلاش های ارزشمندی را بکار بسته اند تا این توافق را نجات دهند. صبر و تحمل ایران در پایبندی به برجام با تحریم های آمریکا مواجه شد. درعین حال، ایران نتوانسته بسته اقتصادی مورد انتظار در توافق را برای جبران تحریم های آمریکا دریافت کند.
تهران در هفته های اخیر با کاهش پایبندی و تعهد به توافق از طریق افزایش سطح غنی سازی اورانیوم پاسخ داده و طرح هایی را اعلام کرده که به موجب آن تعهداتش به توافق را در ۶۰ روز آتی کاهش می دهد.
اکنون همه چشم ها به اروپا دوخته شده است. در رابطه با مقام های پایتخت های اروپایی اکنون مساله این است که چطور واکنش های خود را تنظیم کنند تا شدت آسیب وارده به توافق هسته ای را کاهش دهند. اروپا باید تا زمانی که امکان دارد، در جهت جلوگیری از نابودی توافق گام بردارد.
اگر اروپا نتواند اقدام محسوسی را برای به عقب برگرداندن نقشه راه ایران بکار بندد باید تلاش کند از تشدید تنش هسته ای از طریق حفظ وضعیت موجود برای یک دوره طولانی جلوگیری کند.
اروپا در مواجهه با این واقعیت های جدید سه گزینه مهم دارد: نخست در حالی که «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه به نظر می رسد که علاقه مند به پیشرفت در این زمینه است، دیگر طرف های توافق هم می توانند در آستانه آغاز نشست های مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر (شهریور) وارد فاز دیپلماسی رفت و برگشت شوند (منظور از دیپلماسی رفت و برگشت، میانجی‌گری بین طرف‌های متخاصم از طریق رفت‌وآمد نمایندگان میانجی بین پایتخت‌های دو کشور به‌منظور حصول به یک راه‌حل قطعی است). این امید وجود دارد که دیپلمات ها بتوانند درباره برخی از راه حل های خلاقانه به منظور قانع کردن تهران برای عقب نشینی از خودداری از پایبندی به توافق به نتیجه برسند.
البته هر گونه اقدام این چنینی به سطح بالایی از رویارویی با ایالات متحده نیاز خواهد داشت. رهبران اروپا تاکنون نمی خواستند ریسک چنین اقدامی را بپذیرند چرا که منافع راهبردی آنها تاکنون با توجه به شرایط دشوار ائتلاف ترانس آتلانتیک (روابط اروپا آمریکا) درمعرض خطر بوده است. گذشته از این، دولت های اروپایی نتوانسته اند چارچوبی را ایجاد کنند که بر اساس آن شرکت های اروپایی بتوانند بدون ترس از تحریم ها و قطع دسترسی شان به بازارهای آمریکا، با ایران مراوده تجاری داشته باشند.
در شرایط فقدان تلاشی جدی از سوی اروپا، چین و روسیه جهت ایجاد یک مفر اقتصادی محسوسی برای تهران، بعید به نظر می رسد که ایران رویه خود در خودداری از تعهد به توافق را تغییر دهد. به این ترتیب، گزینه اول می تواند برای اروپا یک دوره کوتاه مدت آرامش را برای حل اختلافات ایجاد کند.
گزینه دوم به اقدام یکجانبه یا جمعی فرانسه، بریتانیا و آلمان مربوط می شود تا روند حل اختلافات در توافق را در واکنش به عدم پایبندی ایران فعال کنند. این گزینه بیش از همه احتمالاً زمانی مورد توجه خواهد گرفت که با پایان مهلت ۶۰ روزه کنونی ایران همچنان تعهدات خود را نادیده بگیرد. هیچیک از طرف های توافق تاکنون در این زمینه تلاشی نکرده است اما انتظار می رود این روند چند ماه طول بکشد. باآغاز اقدام سه کشور اروپایی در زمینه روند رسمی حل اختلافات، نتیجه نهایی احتمالاً اعمال دوباره تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا خواهد بود که به شکست کامل توافق منجر خواهد شد.
با توجه به تاثیر تحریم های ثانویه آمریکا، آسیب به اقتصاد ایران با تحریم های بیشتر از سوی اتحادیه اروپا و سازمان ملل محدود خواهد بود و بعید به نظر می رسد که این کشور را وادار به عمل کردن به تعهداتش کند.
مساله نگران کننده تر این است که مقام های ایرانی گفته اند که با بازگشت این تحریم ها ایران از توافق خارج خواهد شد.
این سناریو تهدیدهایی را برای اروپا دارد و می تواند تبعاتی مثبت نیز داشته باشد. شکست توافق می تواند به شکل قابل ملاحظه ای خطر حمله نظامی مستقیم آمریکا و اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای ایران را در پی داشته باشد. این امر می تواند هدف قرار دادن افراد و نیروهای تحت امر ایران در منطقه را تشدید کند. به منظور جلوگیری یا پاسخگویی به این تجاوز نظامی، ایران نیز می تواند برنامه گسترده موشک بالستیک خود را بسیج کند، در رفت و آمد آزادانه دریایی در خلیج فارس اختلال ایجاد کرده و ازشبکه گروه های نیابتی خود در منطقه برای هدف قراردادن منافع آمریکا و اسرائیل استفاده کند. این اقدام می تواند تهدیدهای امنیتی واقعی برای اروپا به بار آورد.
گزینه سوم این است که اروپا با روسیه وچین برای دستیابی به توافقی رسمی درباره ترتیبات موقف قبل از فروپاشی توافق همکاری کند. هدف از این اقدام، دستیابی به درکی سیاسی است که مانع از عقب نشینی تهران از تعهدات برجامی خود به ازای مشوق های اقتصادی واقعی می شود. این مذاکرات می تواند در چارچوب اقدامات کمیسیون مشترک صورت گیرد که با توافق هسته ای ایجاد شد و هدف آن این بود که ایران به طورکامل به تعهداتش عمل کند.
رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا تاکنون از چنین مشی ای روی گردانده اند. بعلاوه معلوم نیست که آیا ایران آن را خواهدپذیرفت یا نه. تا وقتی تهران به طور کامل به تعهدات خود در قبال توافق پایبند است، این مساله مفهومی نزد رهبران اروپا برای آزمودن چنین گزینه ای نخواهد داشت.
با توجه به تغییر موضع ایران در خودداری از تعهد به بخشی از تعهداتش، اروپا به چارچوب جدیدی برای مدیریت این مشکل نیاز دارد. گزینه سوم، راه حلی عملی تر برای هر دوطرف برای خروج از بن بست ارائه می دهد و از بروز بدترین سناریو جلوگیری می کند.
برای اروپا، این مسیر می تواند بسیار از یک راه حل مطلوب فاصله داشته باشد اما می تواند خطرات درگیری بیشتر در منطقه را کاهش داد. این توافق موقت می تواند اساس توافق اول از جمله محدودیت های بیشتر غنی سازی اورانیوم از سوی ایران و تعداد سانتریفیوژها را حفظ کند و نظام بازرسی ها را که از ایران آن را اجرا کرده پابرجا نگه دارد.
این حقیقت که آژانس بین المللی انرژی اتمی توانسته در ظرف چند ساعت تایید کند که ایران از محدودیت سطح غنی سازی فراتر رفته نشان می دهد که توافق تا چه اندازه موثر بوده است. این اقدامات در مجموع می تواند توانایی ایران برای توسعه برنامه هسته ای خود را توسعه داده و به اروپا اطلاعات ارزشمندی را از طریق بازرسی های بین المللی سرزده ارائه دهد. این امر همچنین می تواند از نظر سیاسی نظر دولت آینده آمریکا را شاید بعد از سال ۲۰۲۰ جلب کند تا به تلاش های دیپلماتیک بپیوندد. البته در صورتی این هدف محقق می شود که ستون های اصلی توافق حفظ شود.
مفهوم گزینه سوم برای ایران می تواند دستیابی به راه حلی برای اداره سیاست داخلی اش و متقاعد کردن دیگر ناقضان توافق در داخل کشور درباره ارزش حفظ توافق باشد.
این رسانه افزود: اروپا، چین و روسیه می توانند در اقدامی جمعی، دولت ترامپ را برای کاهش تحریم های اخیر تهران تحت فشار قرار دهند که از جمله تحریم های فلزات، نفت یا بخش پتروشیمی است. چین و اروپا می توانند فعالانه در جهت کمک به ایران برای یافتن خریدارانی گام بردارند که برای تحویل نفت در آینده (یعنی زمان که فضای تحریم ها تغییر کرده است) این محصول را پیش خرید می کنند.این امر می تواند مانع از شوک نفتی ناشی از سهم نفت تهران در بازارها شود.
ایران احتمالاً برای ادامه سرمایه گذاری چین و صادرات نفتی به این کشور توافقات قابل توجهی با این کشور خواهد داشت. روسیه نیز می تواند با توجه به بازار انرژی و محتوای همکاری امنیتی اش در روسیه بهره ببرد تا به توافقی با تهران دست یابد.
احتمالاً مسکو و پکن از گشایش بیشتر برای همکاری نزدیک با اروپایی ها از طریق کاهش آسیب به توافق از طریق توافقات موقت استقبال خواهند کرد و این تلاش های دیپلماتیک در قبال ایران می تواند فرصتی را برای چین و روسیه فراهم کند تا به سمت پیشرفت در دیگر حوزه های مورد مذاکره دوجانبه پیش روند.
گام بعدی ترغیب تهران به پذیرش توافقی موقت از طریق تسهیل مبادلات تجاری از طریق اینستکس خواهد بود. در هفته های آتی کشورهای اروپایی باید نشان دهند که اینستکس سازوکاری معتبر است. آنها باید تضمین کنند اولین معاملات موفق بوده است و هماهنگی های لازم را برای واکنش احتمالی سیاسی آمریکا در اعمال تریم ها علیه اینستکس یا شرکت مقابل آن درایران به عمل آورند. این امر می تواند موضع اروپا را در قانع کردن ایران برای توسعه تجارت در صورت پایبندی کامل تهران به توافق تقویت کند.
در نهایت، اروپایی ها می توانند تاکید کنند که جلوگیری از بازگشت تحریم های سازمان ملل و حفظ کانال های احتمالی با اروپا می تواند ارزش راهبردی برای تهران داشته باشد و امکان حضور تهران در فروم های بین المللی را فراهم کند. ایالات متحده تلاش می کند فشار زیادی بر ایران در این زمینه وارد کند.
تضمینی وجود دارند که این اقدامات درجهت حفظ توافق تنش بین تران و واشنگتن را کاهش دهد. در هفته های اخیر تندروهها در ایالت متحده ترامپ را برای حمله نظامی پیشگیرانه علیه ایران تحت فشار قرار داده اند. تا وقتی آمریکا به دنبال فشار بر اقتصاد ایران است این دو کشور همچنین در تنش ها گرفتار خواهد بود. اما توافق موقت با حفظ ابعادی از توافق سال ۲۰۱۵ می تواند احتمال رویارویی نظامی را کاهش دهد.
نابودی کامل توافق تبعاتی بلندمدت برای اعتبار و منافع امنیتی اروپا خواهد داشت. بنابراین بحث درباره سیاست ایران ارزش آن را دارد که مباحث جدی تری در اتحادیه اروپا تا قبل نشست بعدی کمیسیون مشترک مطرح شود.همزمان با نشست روزدوشنبه وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا باید درباره بهترین روش برای ایجاد ثبات در وضعیت کنونی و رویکردی ملایم تر با ایران بحث وگفت وگو شود.
نظر شما