هکانی های دودی و دیگر شیفتگان قلیان و تنباکو، تلخی زیان‌های تنباکوی هکان را چندان باور ندارند؛ برای دودی‌ها و شیفتگان قلیان، یکی از انواع مرغوب تنباکوی ایران تنباکوی هکان و قلات است.
روستای پلکانی
۳۵ کیلومتر بعد از روستای حنا در بخش مرکزی جهرم، دهستان هکان است که از دو بخش کناردان و قلات تشکیل شده است. برای رفتن به قلات باید از داخل کناردان (هکان)، عبور کرد.
روستای قلات چشمه‌های فراوان دارد و به دلیل کشف اشیای تاریخی به دوره هخامنشی منسوب است. روستا بر روی تپه‌ای احداث شده و در نگاه اول معماری آن تقریباً شبیه روستای ماسوله به صورت پلکانی و خشت و گلی به نظر می‌رسد که سقف یک خانه، حیاط منزل بالاتر است. از همین رو عبور وسایل نقلیه ماشینی در بین خانه‌های آن به راحتی امکان‌پذیر نیست.
پایین دست روستای قلات هکان رودخانه شور جاری است.
جمعیت کل هکان ۱۱۰۰ نفر است و پیشه اصلی آنها کشت و زرع است. در قدیم به دلیل فراوانی آب، در این منطقه برنج کاشته می‌شد که به دلیل کم‌آبی‌های چندسال گذشته، از رونق افتاده است.
این روستا به دلیل بکربودن منازل و وجود قلعه‌ای مربوط به دوره قاجار، مکانی عالی برای گردشگری و روستاگردی است.
تنباکو را دود کرد و گفت شیرین است
محصولات دهستان هکان جهرم انواع مرکبات، برنج، باقلا، سبزی و تنباکو است. کشت تنباکو از گذشته‌های دور در این دهستان انجام می‌شده است.
تنباکوی هکان، بعد از تنباکوی برازجان (مرکز شهرستان دشتستان استان بوشهر) پرمصرف‌ترین تنباکو در کشور به ویژه جنوب است.
قلیانی‌ها که به هیچ وجه اندرزهای دیگران در مورد زیان‌های دود و قلیان به گوششان نمی‌رود معتقدند طعم شیرین و چوب‌های بلند و ضخیم تنباکوی هکان نشان از کیفیت بالای این محصول دارد.
یکی از اهالی هکان گفت: تفاوت تنباکوی هکان با تنباکوی برازجان، نوع برگ‌های وچوب ضخیم و بلند تنباکوی برازجان نسبت به بقیه تنباکوها است. همچنین از نظر طعم، تنباکوی برازجان، طعم تلخ و ملسی دارد اما طعم تنباکوی هکان مطبوع و شیرین است.
تنباکوی هکان ۱.۵۸ درصد نیکوتین، ۱۰.۰۷ درصد قندهای احیاکننده و ۴.۹۶ درصد کلر دارد و از تندی دود طعم و بو مزه ملایم و شیرین است.
این برگ‌ها با رگ‌های خاص خود این امکان را فراهم می‌کنند که از ساقه برگ تا خود برگ قابل استفاده باشد. برگ‌های این تنباکو هنگام برداشت سبزرنگ است و بعد از چیدن آن و گذاشتن مقابل نور مستقیم خورشید به رنگ زردرنگ در می‌آید و معمولاً در قلیان‌های سنتی در همین حالت استفاده می‌شد.
عروس تنباکو
زنان این منطقه عروسک‌هایی با برگ‌های سبز تنباکو با تزئینات می‌سازند که به آن «عروس تنباکو» گفته می‌شود.
در گذشته قسمتی از برگ‌های مرغوب تنباکوی هکانی به شکل عروسک تهیه و به همین شکل‌ها به‌طور قاچاق به کشورهای شیخ‌نشین خلیج فارس و سایر کشورهای عربی صادر می‌شد. عروس تنباکو را با پولک و منجوق، پارچه‌های رنگی و سایر زیورآلات تزئین می‌کنند. در گذشته این عروسک کاربرد تزئینی در منازل نیز داشته است.
همچنین تنباکو را برای از بین بردن بید در بین لباس‌ها و قالی پشمی نیز در جهرم استفاده می‌کردند و لای لباس یا قالی می‌گذاشتند.
کشت تنباکو در جهرم صدها سال قدمت دارد تا جایی که یکی از اقلام تجارتی جهرم که در سفرنامه‌های قدیم از آن یاد شده، تنباکوست. مرحوم جلال طوفان در سال ۱۳۳۵ درباره تنباکوی جهرم در کتاب شهرستان جهرم نوشته است: تنباکو در حومه شهر و مخصوصاً از فرآورده‌های بخش هکان است که از لحاظ مرغوبیت در سراسر ایران مشهور است. کلیه محصول تنباکوی جهرم توسط دولت از کشاورزان خریداری می‌شود و مقدار آن قریب به ۹۰۰ تن است.
ایالت هند
حکایت عامیانه‌ای هم درباره تنباکوی هکان وجود دارد که گفته‌اند در گذشته تاجری اهل تهران در این شهر به مهمانان جنوبی اش قلیان با تنباکوی هکان تعارف کرد؛ هنگامی که مهمانان از وی پرسیدند آیا می‌دانی هکان کجاست؟ وی با تبختر گفت: بله، هکان یکی از ایالت‌های هند است.
شهرستان جهرم در فاصله ۱۹۳ کیلومتری از جنوب شرق شیراز قرار دارد.
۹۹۱۰ /۱۸۷۶
