تشکیل کارگروه بررسی مخاطرات فرونشست در مجلس

به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، در این جلسه مسعود شفیعی رئیس این سازمان ضمن معرفی سازمان نقشه‌برداری کشور، خدمات و محصولات آن به نمایندگان، گفت: پایش مسطحاتی پوسته زمین از جمله وظایف این سازمان است که به اتکای ایستگاه‌های ترازیابی این سازمان در سراسر کشور صورت می‎گیرد، سازمان نقشه‌برداری طی ۲۰ سال گذشته به بررسی این موضوع پرداخته و دریافته است که در ۴۳ پهنه کشور، دچار فرونشست شده‎ایم.
وی با اشاره به تهیه چندین اطلس فرونشست در سازمان نقشه‌برداری کشور که در برخی نقاط فرونشست دو متری ظرف ۲۰ سال گذشته را نشان می‎دهد، یادآور شد که پلیت ایران، تحت فشار پلیت عربی و اوراسیا در مناطقی منجر به کوه‌زایی می‎شود اما در بیشتر دشت‎های کشور به دلایلی همچون برداشت بی‌رویه از آب‎های زیرزمینی و جنس خاک شاهد فرونشست هستیم.

شفیعی از تقسیم کار میان دو سازمان نقشه‌برداری کشور و سازمان زمین‌شناسی یاد کرد و گفت: بر اساس آن، تعیین نرخ فرونشست بر عهده سازمان نقشه‌برداری است و ترسیم نقشه خطر فرونشست بر عهده سازمان زمین شناسی است.

وی تاکید کرد که نرخ بالای فرونشست لزوماً به منزله خطر بالای آن نیست و بسته به جنس خاک، جمعیت ساکن و تاسیسات آن محل نرخ خطرآفرینی در آن متفاوت خواهد بود.
رئیس سازمان نقشه برداری کشور با بیان اینکه این سازمان با بررسی تصاویر ماهواره‎ای و داده‎های ترازیابی، ثقل‌سنجی و ژئودزی به دست آمده از ایستگاه‎های GNSS سازمان در سراسر کشور، نرخ فرونشست را اعلام می‎کند، ادامه داد: بررسی ارتفاع سطح زمین وابسته به نقاط ترازیابی در سراسر کشور است که متاسفانه اکثر آنها به دلیل کمبود منابع مالی به روز نشده و انجام فعالیت‎های عمرانی به استناد این نقاط، از دقت لازم برخوردار نیست.

به گفته وی، فرونشست نه تنها مرگ «زمین» که حتی مرگ «آبخوان‎ها» را نیز به دنبال دارد که غیرقابل جبران است و آثار تخریب پدید‎ه‌هایی همچون سیلاب و زلزله را تشدید می‎کند. این در حالی است که هیچ قانون بازدارنده‎ای در این زمینه وجود ندارد و حتی دستگاه‎ها، وزارتخانه‎ها و نهادهای اجرایی برای انجام وظایف خود، ملزم به استفاده از مطالعات انجام شده در سازمان نقشه‌برداری کشور نیستند. از این رو سازمان نقشه‌برداری کشور در جریان انجام پروژه‎های عمرانی در مناطق تحت تاثیر فرونشست قرار ندارد که هشدارهای لازم را ارائه دهد.
شفیعی با تاکید بر اینکه‬ فرونشست، زندگی و امنیت روانی آنها را تحت تاثیر قرار می‬‌‏دهد؛ هشدار داد که با تشدید آثار مخرب فرونشست، در برخی مناطق ناگزیر از کوچ مردم و ممانعت از کشاورزی خواهیم بود.

رئیس سازمان نقشه برداری کشور از اینکه هیچ اقدام پیشگیرانه‎ای متعاقب مطالعات این سازمان برای ممانعت از پیشرفت فرونشست صورت نمی‎گیرد؛ ابراز تاسف کرد و گفت: باید نگاهی گسترده و جامع به این موضوع داشته باشیم تا استقرار شهرها و جمعیت در کشور و گسترش شهری و توسعه عمرانی، مبتنی بر مطالعاتی همچون وضعیت فرونشست در مناطق باشد تا سرمایه‎های مالی و انسانی تلف نشوند و ابنیه و جان مردم نیز به خطر نیفتد.

عبدالرضا سعادت مدیرکل ژئودزی و نقشه برداری زمینی نیز در این جلسه گزارش مفصلی از وضعیت فرونشست در سراسر کشور ارائه داد که حاکی از افزایش نرخ فرونشست در مناطقی چون فرودگاه امام (ره) تا سقف ۱.۸ سانتیمتر در سال بود.

یحیی جمور معاون فنی سازمان نقشه برداری نیز با تاکید بر متفاوت بودن نرخ فرونشست و نرخ خطر ناشی از آن به دلیل تفاوت جنس خاک و نوع آبخوان‎ها، گفت: برداشت بی‎رویه از آب‎های زیرزمینی در حالی صورت می‎گیرد که دیگر امکان ذخیره آب در بیشتر نقاط کشور وجود ندارد و هم «زمین» و هم «آبخوان‎ها» از بین رفته‎اند.
وی با اشاره به اینکه با فرونشست بیش از ۳۰ سانتیمتری زمین در نقاطی همچون کرمان روبرو هستیم ادامه داد: قطعاً لازم است از ظرفیت تخصصی سازمان نقشه‌برداری کشور استفاده شود و حمایت‎های لازم نیز از این سازمان صورت گیرد.

فرونشست ۳۰ سانتیمتری بحران است
سید احسن علوی نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس که ریاست این جلسه را بر عهده داشت، در واکنش به گزارش ارائه شده از سوی رئیس سازمان نقشه برداری کشور گفت: قطعاً این جلسه یکی از بهترین جلسات این کمیسیون بود چرا که نمایندگان از نزدیک در جریان مخاطرات ناشی از فرونشست قرار گرفتند. اینکه فرونشست در برخی نقاط کشور به بیش از ۳۰ سانتیمتر در سال رسیده است، یک بحران است.

وی با انتقاد از بی‌توجهی به مقاومت خاک در کشور یاد آور شد که حرکات تکتونیکی پوسته زمین، گسل‌ها را بیدار می‎کند.

احتمال فروریزش در منطقه بازار تهران
علی بیت‎اللهی رئیس کارگروه زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه و مسکن نیز طی سخنانی با اشاره به تفاوت فروریزش و فرونشست، از گودبرداری عمیق و انسداد زمین به عنوان علل فروریزش در تهران و برخی نقاط کشور یاد کرد و گفت: به دلیل نقص قانون در مالکیت قنوات، صیانت از قنوات و کنترل و بهره برداری از آن را به شهرداری‎ها سپرده‎ایم.

به گفته وی از شرکت مترو تهران به‌ویژه در خط ۷ خواسته شده که پایش زمین و انحنای خیابان‎ها را بر عهده بگیرد چرا که فروریزش در منطقه بازار تهران محتمل است.
بیت‎اللهی با تقدیر از رئیس سازمان نقشه برداری کشور که در اندازه گیری نرخ فرونشست و اطلاع رسانی درباره مخاطرات آن، اقدامات شایانی داشته است، افزود: چاه‎های غیرمجاز متعدد در تهران منجر به افت زیاد سطح آب زیرزمینی شده که لازم است وزارت نیرو مانع از ادامه فعالیت آنها شود.

وی بر این اساس از کمیسیون عمران خواست تا وزارت نیرو و کشاورزی و سازمان محیط زیست را مکلف کند تا با حراست از زمین مانع از تشدید فرونشست شوند.

ارائه سه گزارش درباره فرونشست

مسعود حمزه‎ای مدیرکل دبیرخانه شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران با بیان اینکه تاکنون سه گزارش درباره وضعیت فرونشست به این شورا رسیده است، گفت: از مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی خواسته‎ایم نقشه پهنه بندی ژئوتکتونیکی زمین را به ما ارائه دهد تا بر اساس آن میزان تاثیر فرونشست بر راه‎ها، خطوط راه آهن را بررسی و الزامات اجرایی اقدامات عمرانی در این مناطق را تدوین کنیم.
 

صاحب فرونشست کیست

سیدابوالفضل موسوی نماینده یزد و نایب رئیس کمیسیون عمران با بیان اینکه از گزارش شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران، قانع نشده است در این جلسه گفت: بالاخره ما نفهمیدیم صاحب فرونشست در ایران چه کسی است و چه کسی باید در قبال عواقب آن پاسخگو باشد.

وی خطاب به حمزه‎ای مدیرکل دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، افزود: شما گفتید که سه بار از وضعیت فرونشست به شما گزارش رسیده است، در قبال آنچه کردید، گزارش شما نشان داد که هیچ کاری صورت نداده‌اید، گزارشتان سر هم بندی بود.

لزوم تشکیل کارگروه بررسی مخاطرات فرونشست در مجلس

فرج‎الله رجبی نماینده شیراز و عضو کمیسیون عمران در این جلسه با ابراز خرسندی از اینکه فرونشست تاکنون تلفات جانی در ایران نداشته است، پیشنهاد کرد که با تشکیل کارگروهی در مجلس، متولی مواجهه با این مساله را شناسایی کرده و نواقص قانونی موجود بررسی شوند.

وی همچنین پیشنهاد داد که این کارگروه با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‎های نیرو، کشاورزی و کشور و ستاد مدیریت بحران تشکیل شود.

عبدالکریم حسین‎زاده نماینده نقده و رئیس کمیته شهرسازی کمیسیون عمران، سازمان نقشه برداری کشور را یک سازمان زیربنایی خواند که متاسفانه از مطالعاتش در تصمیم گیری‏‬‌ها استفاده چندانی نمی‎شود.

وی با اشاره به اینکه نقاط زلزله‎خیز و محل گسل‎ها در کشور شناسایی شده و باید مناطق تحت تاثیر فرونشست نیز شناسایی شوند تا ضوابط شهرسازی و معماری متناسب با آن تعریف شود، افزود: البته به ‎رغم اینکه مناطق زلزله خیز شناسایی شده‎اند، متاسفانه هنوز شاهد بلندمرتبه سازی در همان منطقه به ویژه در تهران و محلاتی چون سعادت آباد هستیم چرا که به رغم تغییر ترکیب شورای شهر و شهردار، تغییری در نظارت بر ساخت و ساز شاهد نبودیم.

وی با تاکید بر اینکه اگر به هشدار نسبت به مخاطرات فرونشست توجهی نشود، دست همه در خیانت به کشور آلوده خواهد شد؛ ادامه داد: سازمان نقشه‌برداری کشور در این باره تولید محتوا می‎کند؛ اما این وظیفه ما است که ضوابط معماری و شهرسازی را طوری تعریف کنیم که زمین بیش از این آسیب نبیند و جان مردم به خطر نیفتد.

حسین‎زاده با ابراز خرسندی از اینکه پای سازمان نقشه‌برداری کشور به مجلس باز شده، ابراز امیدواری کرد که از مطالعات این سازمان در تصمیم گیری‎های مجلس، استفاده شود. او نیز همچون رجبی، بر تشکیل کارگروهی برای بررسی ابعاد این موضوع در مجلس تاکید کرد.

موسوی نایب رئیس مجلس نیز با تایید لزوم تشکیل این کارگروه، فرمان آن را صادر کرد و از حسین‎زاده خواست تا با دعوت از نمایندگان شورای عالی شهرسازی و معماری، ستاد مدیریت بحران، سازمان نقشه برداری کشور و آمایش سرزمین به عنوان دو بخش تابعه سازمان برنامه و بودجه، سازمان محیط زیست، شهرداری تهران و وزارتخانه‎های نیرو، کشاورزی و کشور؛ ریاست این کارگروه را بر عهده بگیرد و ظرف دو هفته یا حداکثر یک ماه، گزارش مبسوطی به کمیسیون ارائه دهد.

وی به استناد گزارش سازمان نقشه‌برداری کشور که بیشترین نرخ فرونشست در کشور را بیش از ۳۰ سانتیمتر اعلام کرد گفت: وزیر نیرو باید پاسخگو باشد که در کاهش چاه‎های آب غیرمجاز در کشور چه کرده است، حال که فرونشست در تهران به بیش از ۲۳ سانتیمتر در برخی نقاط رسیده، شهرداری تهران چه کرده است.