چالش‌های حفاظت از جنگل‌های هیرکانی مازندران از نگاه استاندار

به گزارش روابط عمومی استانداری مازندران، احمد حسین زادگان امروز دوشنبه در نشست خبری استانداران شمالی کشور که در تهران برگزار شد، بهره گیری از ظرفیت تشکل‌های مردم نهاد، رفع مشکل اقتصادی جنگل نشینان و تجهیز شدن جنگل‌های هیرکانی به نظارت‌های هوشمند را راهکارهای مناسب برای حفاظت از این عرصه‌ها به عنوان یکی از ذخایر و مواهب طبیعی کمیاب برشمرد.

نماینده عالی دولت در مازندران استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای را برای نشان دادن نقاط قوت و ضعف در این حوزه مورد تاکید قرار داد و خواستار ورود جدی اصحاب رسانه با نگاه تخصصی و به دور از هرگونه جهت گیری خاص در این زمینه شد.

بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی ۱۴ تیر ماه امسال در چهل و سومین اجلاس کارگروه میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) که در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شد، تحت نام میراث طبیعی ایران، با تأیید اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، به ایران ایران ثبت جهانی شد و در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

این مناطق شامل پارک ملی گلستان، جنگل ابر، افراتخته، جهان‌نما، بولای دودانگه و چهاردانگه، جنگل الیمستان هراز در آمل، جنگل واز حوزه کجور نوشهر، چهارباغ چالوس، جنگل خشکه‌داران، جنگل رودخان، سیاه رودبار گیلان، منطقه حفاظت شده لیسار، درمجموع به مساحت ۳۰۷ هزار هکتار است که در چهار استان گلستان، مازندران، گیلان، سمنان و خراسان شمالی قرار دارد. ۶ لکه از این تعداد متعلق به مازندران است.

مهم‌ترین هدف از ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی حفظ این زیست بوم کهن از گزند تخریب و تهدیدهای طبیعی و غیرطبیعی و احیای بهینه تنوع زیستی موجود در آن است.

قاچاق چوب، مهم‌ترین چالش

استاندار مازندران با اعلام اینکه بیشترین لکه‌های ثبت شده جنگل‌های هیرکانی متعلق به این استان است، توضیح داد: اگر چه با اجرای قانون تنفس جنگل‌های شمال که با مساعدت خوب دولت، مجلس و وزارت جهاد کشاورزی صورت پذیرفت، بهره برداری از جنگل‌های شمال با محدودیت رو به رو شده است، ولی این کار به خاطر اجرایی نشدن زیرساخت‌های لازم، قاچاق چوب از جنگل‌ها را نسبت به گذشته افزایش داده است.

وی یکی از زیرساخت‌های مورد نیاز و ضروری را افزایش نیروهای حفاظتی برشمرد و افزود: ما نه تنها برای حفاظت از این اراضی جنگلی با کمبود نیرو مواجه هستیم، بلکه برای همین تعداد هم تأمین اعتبار برای پرداخت دستمزدشان را داریم.

نماینده عالی دولت در مازندران گفت: در شرایط فعلی برای هر یکهزار هکتار جنگل هیرکانی یک نیروی حفاظت جنگل (جنگلبان) داریم و سازمان جنگل‌ها و مراتع برای همین تعداد نیرو نیز با محدویت‌های مالی و اعتباری مواجه است.

استاندار مازندران هشدار داد: این محدودیت‌ها در کنار اجرای قانون تنفس، قاچاق چوب را افزایش می‌دهد و باید راهکاری برای آن اندیشیده شود.

قانون تنفس جنگل از اواخر سال ۹۵ به صورت تدریجی به اجرا گذاشته شد و قرار است در پایان امسال به مرحله اجرای کامل برسد. در این مرحله هرگونه بهره برداری از جنگل جرم محسوب می‌شود و تمامی فعالیت‌های دستگاه‌های متولی مانند سازمان جنگل‌ها به حفظ و حراست از آن معطوف خواهد شد.
استاندار مازندران چاره اندیشی برای تأمین اعتبار و نیروهای حفاظتی جنگل را ضروری دانست و تاکید کرد: در چنین شرایطی و تا رسیدن به زیرساخت‌های لازم، ما باید از تشکل‌های غیر دولتی و سمن‌های مرتبط که نیروهای مردمی هستند، برای حفاظت از جنگل‌ها استفاده کنیم، کما اینکه که وجود جنگل‌های هیرکانی نیز تا حد زیادی مرهون تلاش این تشکل‌های مردم نهاد و مردم منطقه است.

حسین زادگان گفت: برای پای کار آوردن بیشتر تشکل‌های مردم نهاد جهت حفاظت از جنگل‌های هیرکانی باید اعتباراتی پیش بینی شود که بتوانیم بخشی از مشکلات آنها را از محل این اعتبار که می‌تواند در قالب مشترک اعتبار ملی و استانی باشد، رفع کنیم تا آنها بیش از گذشته پای کار باشند.

تأمین معیشت جنگل نیشینان

استاندار مازندران همچنین رفع مشکل اقتصادی جنگل نشینان را از دیگر پیشنهادات خود برای حفاظت بهینه از جنگل‌های هیرکانی برشمرد و گفت: بخش زیادی از روستاهای استان‌های شمالی کشور در حاشیه جنگل‌ها قرار دارد و اقتصاد و معیشت این خانوارهای موسوم به جنگل نشین از این اراضی تأمین می‌شد و با محدودیت‌های ایجاد شده یا در حال ایجاد برای ورود به جنگل از محل قانون تنفس، اقتصاد این خانوارها دچار مشکل شد. است.

وی افزود: قطعاً بدون توجه به رفع مشکلات معیشتی و اقتصاد جنگل نشینان نمی‌توانیم به درستی از جنگل‌های هیرکانی حفاظت کنیم و باید این بخش نیز در فرایند اعتباری دیده شود تا بتوانیم اشتغال جدیدی را با کمک‌های اعتباری که بخشی از محل اعتبار جهانی با ثبت شدن جنگل‌های هیرکانی اختصاص داده می‌شود، تأمین کنیم.

بر اساس آمارهای رسمی، مازندران حدود چهار هزار پارچه روستا و آبادی دارد که از این تعداد ۶۰ درصد در همسایگی و هم مرز با مراتع و جنگل‌ها واقع هستند و معیشت ساکنان این روستاها و آبادی‌ها هم عمدتاً وابسته به جنگل و مرتع است.

استاندار مازندران همچنین از فاضلاب و پسماند به عنوان دیگر چالش مهم حفاظت از جنگل‌های هیرکانی در استان‌های شمالی یاد کرد و گفت: در دولت تدبیر و امید برای رفع مشکل فاضلاب‌های خانگی و صنعتی و پسماند در استان‌های شمالی به خصوص مازندران اعتبارات خوبی اختصاص داده شد، ولی همچنان این مشکل به عنوان چالش پیش رو، وجود دارد.

حسین زادگان افزود: اگر چه در مازندران دفن زباله در داخل جنگل‌های هیرکانی انجام نشده، ولی باید در کنار ثبت جهانی این مواهب طبیعی معضل پسماند و فاضلاب‌ها نیز در استان‌های شمالی رفع شود و بدون توجه به یک بسته کامل نمی‌توان امیدی به حفاظت از جنگل‌های هیرکانی داشت.
وی بخشی از خسارت‌ها به جنگل‌های هیرکانی را ناشی از بی توجهی به این ذخایر بزرگ دانست و اظهار داشت: در شرایط فعلی که با ثبت جهانی انسجام همگانی اعم از ملی، استانی و جهانی برای حفاظت از این اراضی ایجاد شد، باید با بهره گیری از طرح‌های پژوهشی و نقطه نظرات پژوهشگران و محققان نسبت به حفظ بهتر این ذخایر پا پیش گذاشت.

نماینده عالی دولت در مازندران علت بخشی از تعرضات صورت گرفته به جنگل‌های هیرکانی در گذشته را ناشی از بی اطلاعی شهروندان از مزیت‌های این موهبت طبیعی برشمرد و گفت: رسانه‌ها باید همانند سایر حوزه‌های دیگر در این بخش نیز اطلاع رسانی درستی نسبت به ظرفیت‌ها، مواهب این ذخایر به جامعه داشته باشند تا با آگاهی دهی به جامعه بتوانیم نسبت به آن حفاظت همگانی بیشتری را ایجاد کنیم.
حسین زادگان بروز آفات از جمله آفتی که متوجه شمشاد خزری در سال‌های اخیر شده، به عنوان چالش دیگر برشمرد و یکی دلایل گسترش این آفت را هم بی توجهی به مهار آن دانست.

وی با اظهار اینکه شمشاد خزری از گونه‌های اصیل و مؤثر در جنگل‌های شمال ایران است، توضیح داد: عدم آشنایی با اهمیت این گونه سبب شد تا در برابر آفت بدرستی مورد حفاظت قرار نگیرد، در حالی که رسانه‌ها نقش مهمی در اطلاع رسانی دارند و بر این باوریم که با ورود رسانه‌ها به این مباحث مشکلات ما در این حوزه‌ها کمتر می‌شود.

۶۹۸۲/‏۱۶۵۴