به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، دیروز دوشنبه واپسین روز تیرماه درست ماهی که توافق هسته‌ای بین ایران و ۱+۵ به امضا رسید، آژانس بین المللی انرژی اتمی از فوت مدیر کل خود خبر داد؛ رخداد ناگواری که بر پایه برخی منابع خبری، گویا چند روز پیش اتفاق افتاده اما رسانه‌ای نشده بود.
آمانو از میانه سال ۲۰۰۹ به عنوان پنجمین مدیر کل آژانس از سوی شورای حکام این نهاد راستی آزما برگزیده شد و سه دوره پیاپی سه ساله نیز مدیریت او ادامه یافت به امید آنکه تا سال ۲۰۲۱ بر کرسی مدیریت آژانس تکیه زند اما مرگ دوره سه ساله آخری مدیریت او را کوتاه کرد.
توانمندی آمانو در زمینه‌های حقوقی و خلع سلاح و همچنین تسلط وی به زبان‌های فرانسوی و انگلیسی، او را به بهترین گزینه ژاپن برای نمایندگی این کشور در آژانس تبدیل کرد و همین ویژگی‌ها بستر را برای انتخاب وی به عنوان مدیریت آژانس از سوی شورای حکام هموار ساخت تا نزدیک به یک دهه در این سمت ابقاء شود.
در ایران کمتر کسی را می‌توان دید که نسبت به آمانو و فعالیت‌های چند ساله اخیر او ناآگاه باشد. عمده دلایل شهرت وی به دلیل نقشی است که در جریان گفت وگوهای هسته‌ای ایفا کرد. در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای آغاز و ادامه می‌یافت، گزارش‌های آمانو تأثیر بسزایی در ادامه مذاکرات داشت و دقیقاً در پی آخرین گزارش مثبت او در تیرماه ۱۳۹۴، ایران و گروه ۱+۵ به توافق هسته‌ای دست یافتند.
از دی ماه همان سال که توافق هسته‌ای وارد فاز اجزایی شد، گزارش‌های فصلی آمانو نیز به طور مرتب انجام گرفته و انتشار می‌یافت تا اینکه اوایل خردادماه امسال پانزدهمین و به عبارتی آخرین گزارش او در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران منتشر شد؛ گزارشی بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که بعد از اقدامات ایران در مسیر کاستن از تعهدات برجامی انجام گرفت ولی بار دیگر تاکید داشت که تهران به توافق هسته‌ای پایبند مانده است.
«استقلال»، «بی طرفی»، «نفوذناپذیری»، «عدم سوگیری‌های سیاسی» و غیره از جمله ویژگی‌هایی است که در ارتباط با آژانس و مدیریت این سازمان راستی آزما همواره در اذهان عمومی تداعی می‌شود. در جریان مذاکرات هسته‌ای و پساتوافق، مقامات جمهوری اسلامی در برهه‌های گوناگون اقدامات آژانس را مورد تأیید و تمجید قرار داده‌اند.
در جریان یک سالگی اجرای برجام (دی ماه ۹۵) در جریان سفری که آمانو به ایران داشت و با مقامات کشورمان از جمله «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی به گفت وگو پرداخت، صالحی اظهار کرد: روابط ایران با آژانس انرژی اتمی بسیار خوب است. اصرار ما همواره بر این است که آژانس به عنوان مرجع بی طرف عمل کند و نفوذ یا اعمال نفوذ کسی در گزارش‌های آژانس منعکس نشود و تا به امروز واقعاً اینگونه بوده و آژانس بی‌طرفانه عمل کرده و جا دارد من تشکر کنم.
دیروز نیز در پی انتشار خبر درگذشت آمانو، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در پیام توئیتری، مدیر کل آژانس را «حامی سرسخت برجام» معرفی کرد و نوشت که «از شنیدن خبر درگذشت نابهنگام یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، غمگین هستم. فکر و دعای ما با عزیزان وی است. غرق آرامش باشد. ایشان از همان ابتدا، حامی سرسخت برجام بود و ما انتظار داریم که جانشین ایشان نیز همین مسیر را دنبال کند.»
تا دیروز نام دو تن از اعضای آژانس برای مدیریت این نهاد راستی آزما در منابع خبری مختلف به چشم می‌خورد که عبارتند از «رافائل گروسی» نماینده آرژانتین در آژانس و «کرنل فیروتا» رئیس دفتر رومانیایی آمانو. به باور ناظران این دو نفر از بیشترین شانس برای تصدی سمت مدیریت آژانس برخوردار بودند و ولی چند ساعت پیش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: «مری آلیس هیوارد» که تا به پیش از این معاون مدیر کل این نهاد بین‌المللی بود به عنوان جانشین موقت یوکیا آمانو مدیر کل فقید آژانس منصوب می‌شود.»
مقامات جمهوری اسلامی از جانشین آمانو نیز انتظار پیمودن همان راهی را دارند که امانو پیشتر پیموده بود. مهمترین آزمون استقلال آژانس و عدم نفوذپذیری آمانو از دوره‌ای شروع شد که «دونالد ترامپ» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز و برای چهار سال امور را در این کشور به دست گرفت.
ترامپ از طریق «نیکی هیلی» نماینده قبلی آمریکا در سازمان ملل بیشترین تلاش را برای جهت دهی به گزارش‌های آژانس به کار بست اما دیدارها و گفت وگوهای هیلی با آمانو راه به جایی نبرد. به رغم خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه پارسال، آمانو همچنان ایران را در گزارش‌های متعدد خود پایبند به برجام معرفی کرد و خواستار پایبندی همه طرف‌ها به آن شد.
همچنین در جریان اتهامات هسته‌ای که «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی مهرماه هر سال از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل بیان می‌کند نیز موضع گیری سنجیده آمانو قابل توجه بود. مهرماه پارسال طبق روال همیشگی، نتانیاهو ایران را به فعالیت‌های مخفی هسته‌ای متهم کرد و مدعی شد که ایران در منطقه تورقوزآباد در جنوب تهران، انبار سری از مواد و تجهیزات هسته‌ای دارد.
نتانیاهو پشت تریبون مجمع از آمانو درخواست نمود تا از این انبار بازرسی نماید اما در بیانیه‌ای که آمانو چند روز بعد انتشار داد، تاکید کرد که «آژانس در انجام وظایف خود از تمام اطلاعاتی که بر اساس موافقتنامه‌های پادمان در اختیار دارد استفاده می‌کند اما بر مبنی اطلاعات ارائه شده بر اساس ظواهر ارزیابی نمی‌کند. بازرسان این نهاد فقط در زمان نیاز به اماکن و تأسیسات اعزام می شوند»؛ بیانیه‌ای که نشان می‌داد آمریکا و متحدان منطقه‌ای آن قادر به اعمال نفوذ بر آژانس و مدیریت این نهاد راستی آزما نیستند.
نظر شما