«کوروش احمدی» در گفت و گو با روزنامه شرق می گوید: چنین تحریمی بی‌سابقه است، باید منتظر بود و دید اجرای این تحریم در عمل چگونه خواهد بود و البته باید دید طرف‌های دیگر چه تلقی‌ای از این تحریم خواهند داشت؛ اما به هر حال این اقدام در تعارض محض با درخواست‌های او برای مذاکره با ایران است. با این اقدامات، آمریکا به اوج برنامه‌هایش برای تحریم ایران رسیده است.
اگرچه با تأخیر نسبت به موعد اعلامی پیشین، اما بالاخره جواد ظریف ازسوی ایالات متحده تحریم شد. به نظر شما علت این فاصله و سر آخر اعلام تحریم چه بود؟
خبر اولیه درباره تصمیم دولت ترامپ به تحریم دکتر ظریف در ۲۴ ژوئن و هم‌زمان با صدور یک فرمان اجرائی ترامپ درباره تحریم بیت رهبری مطرح شد. حدود یک هفته قبل از آن، نخست‌وزیر ژاپن در قالب تلاشی برای ایجاد نوعی تفاهم بین ایران و آمریکا سفری به تهران داشت. چند روز بعد نیز گفته شد که رئیس‌جمهور فرانسه تلاش‌هایی را برای کمک به تهران و واشنگتن برای تعدیل مخاصمات شروع کرده و متعاقب آن امانوئل بن، مشاور دیپلماتیک مکرون، سفری به تهران داشت و همچنین تماس‌های تلفنی متعددی بین رؤسای‌جمهور ایران و فرانسه صورت گرفت.
برداشت من این است که فرمان اجرائی مورد اشاره به نحوی تنظیم شده بود تا دست آمریکا برای تحریم هر یک از مقامات جمهوری اسلامی ایران باز باشد و در همین قالب از تحریم دکتر ظریف نیز سخن رفت. با این حال و با نظر به تلاش‌های دیپلماتیکی که به آنها اشاره کردم، تصور می‌کنم آمریکا تحریم دکتر ظریف را به تأخیر انداخت تا نتیجه این تلاش‌ها مشخص شود. می‌توان احتمال داد که این تلاش‌ها به جایی نرسیده و ترامپ از اینکه ایران پیشنهادش برای مذاکره را بپذیرد، ناامید شده است.
از طرفی، شاید موافقت آمریکا با ادامه تعلیق تحریم‌ها در مورد پروژه‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران که روز چهارشنبه اعلام شد، نیز در این قضیه بی‌تأثیر نبوده باشد. واشنگتن‌پست در شماره سه‌شنبه‌اش از اختلاف شدید در این زمینه بین تیم امنیتی ترامپ خبر داده و تصریح کرده بود که عناصر تندرو کاخ سفید مخالف تمدید تعلیق بوده‌اند. بعید نیست که ترامپ خواسته با تسریع در تحریم دکتر ظریف، امتیازی به طیف تندرو در تیم امنیتی‌اش داده باشد.
شما دو دوره به عنوان دیپلمات در نیویورک کار کرده‌اید، به یاد دارید آمریکا در مورد دیپلمات دیگری دست به چنین اقدامی بزند؟
فکر می‌کنم تحریم یک وزیر خارجه و یک دیپلمات به این شکل بی‌سابقه باشد. در مواردی آمریکا از دادن ویزا به برخی از دیپلمات‌های ارشد ایرانی و برخی از دیگر کشورها خودداری کرده است. اما تحریم اقتصادی و تجاری یک دیپلمات و تحریم معاملات مربوط به او صرفا به‌دلیل انجام وظایف دیپلماتیکش و تعمیم فراملی این تحریم قطعا بی‌سابقه است.
تحریم ظریف شامل چه محدودیت‌هایی برای او می‌شود؛ فقط محدودیت سفر به نیویورک و مقر سازمان ملل یا کشورهای دیگر؟
این تحریم ازسوی اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) و در چارچوب فرمان اجرائی ترامپ (E.O. 13876) و به این عنوان که ایشان مجری فرامین رهبری است و با نیروی قدس هماهنگ است، صورت گرفته است. این تحریم دو بخش اولیه و ثانویه دارد؛ در بخش اولیه شخص تحت تحریم از هر گونه فعالیت اقتصادی و تجاری در آمریکا یا با اشخاص آمریکایی یا از طریق نهادهای آمریکایی منع می‌شود. در وجه ثانویه تحریم، اشخاصی که اقدام به برخی معاملات با شخص تحت تحریم کنند، خود نیز ممکن است تحت تحریم قرار گیرند و همین‌طور هر نهاد مالی خارجی که معامله قابل‌ملاحظه‌ای را برای شخص تحت تحریم تسهیل کند، ممکن است تحریم شود.
باید دید که آمریکا در عمل این تحریم را چگونه اجرا خواهد کرد و طرف‌های غیرآمریکایی نیز چه تلقی‌ای از این تحریم خواهند داشت؛ مثلا آیا برخی هتل‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، تأمین‌کنندگان سوخت هواپیما و مانند آن چگونه برخورد خواهند کرد. ابهام دیگری که وجود دارد درباره صدور ویزا به‌منظور شرکت ایشان در نشست‌های سازمان ملل است.
مقامات آمریکایی بدون ذکر نام سخنان ضدونقیضی در این مورد گفته‌اند و نهایتا یکی از آنها گفته که درخواست برای ویزا را موردبه‌مورد بررسی خواهند کرد و تصمیم خواهند گرفت. درحالی‌که قرارگرفتن روی فهرست SDN عملا با عدم صدور ویزای آمریکا نیز همراه است، در این مورد خاص مسئله این است که آمریکا مطابق موافقت‌نامه مقر سازمان ملل، به عنوان دولت میزبان ملزم به صدور ویزا برای مقامات کشورهای عضو سازمان «قطع نظر از روابط دوجانبه» است.
با این حال، سوابق نشان می‌دهد که به برخی از مقامات مربوطه ایرانی هیچ‌گاه برای شرکت در نشست‌های سازمان ملل ویزا داده نشده است. نمونه‌های دیگری نیز وجود دارد؛ مثلا در سال ۱۹۸۸، امتناع آمریکا از صدور ویزا برای یاسر عرفات که قصد سخنرانی در سازمان ملل را داشت، موجب صدور یک بیانیه اعتراضی ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل و تشکیل نشست مجمع در ژنو برای شنیدن سخنرانی عرافات شد.
بالاخره این تحریم می‌تواند در دیپلماسی ایران و کشورهای دیگر محدودیت ایجاد کند؟ مثلا وزیر خارجه کشور دیگری با محدودیت‌هایی برای ملاقات با ظریف مواجه شود؟
قطعا وزرای خارجه و مقامات دیگر کشورها محدودیتی برای ملاقات با دکتر ظریف و سفر به ایران نخواهند داشت. مصاحبه‌های مطبوعاتی و تماس‌های ایشان با افکار عمومی از کانال‌های مختلف نیز می‌تواند ادامه یابد. در همین یکی، دو روزه شماری از رسانه‌های آمریکایی خواستار مصاحبه با دکتر ظریف شده‌اند و مصاحبه‌ها می‌توانند به طرق مختلف روی اینترنت یا با استفاده از امکانات صداوسیما انجام شود. ضمن اینکه امکان سفر نمایندگان رسانه‌ها به ایران همچنان وجود دارد. فقط باید دید که آیا از رهگذر این تحریم برخی محدودیت‌های لجستیک برای سفر ایشان به برخی کشورها در عمل پیش خواهد آمد یا خیر.
به نظر می‌رسد دولت ترامپ با این تصمیم تمام درهای دیپلماسی را بست، آینده ماجرا را چگونه می‌بینید؟
باوجود اینکه دولت ترامپ ادعای متفاوتی مطرح می‌کند، اما بی‌شک این اقدام دولت ترامپ در تعارض محض با درخواست‌های او برای مذاکره با ایران است. این اقدام همچنین نشان داد که پیشنهاد مذاکره عمدتا ترفندی برای فریب افکار عمومی بوده و اصالت نداشته است. از طرفی، اگر تلاش‌های مکرون به نتیجه‌ای نرسیده باشد، محتمل است که برای مدتی تلاش‌های دیپلماتیک دچار وقفه شود و در این فاصله ایران به برداشتن گام‌های بیشتر برای کاهش تعهدات برجامی‌اش ادامه دهد.
از طرفی واقعیت این است که آمریکا دیگر گزینه‌ای برای تحریم اقتصادی ندارد و محتمل است که همچنان به تحریم‌های سیاسی ادامه دهد که در این صورت نیز به نظر می‌رسد با تحریم بیت رهبری و تحریم دکتر ظریف اوج این نوع از تحریم‌ها را هم باید سپری‌شده دانست. با وجود این تحولات ناخوشایند، به گمان من در تحلیل نهایی راهی جز تلاش برای حل سیاسی مسئله وجود ندارد.
نظر شما