روزنه های امید برای آرامش در ادلب

در این نشست نمایندگان کشورهای ضامن (ایران و روسیه و ترکیه)، معارضان سوری، معاون "گیر پدرسون" نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه ، نمایندگان کمیته بین المللی صلیب سرخ جهانی و دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان به همراه هیات هایی از عراق و لبنان برای اولین بار به عنوان ناظر با هدف تسهیل در رسیدن به توافق برای بحران سوریه حضور داشتند. قرار بود از اردن نیز نماینده ای در این نشست حضور یابد که منتفی شد.

هدف از برگزاری سیزدهمین نشست آستانه در شهر "نورسلطان"، بررسی آخرین تحولات سوریه به ویژه اوضاع در استان ادلب در شمال غرب و شمال شرق این کشور، اقدامات لازم برای اعتماد سازی بیشتر میان طرف های درگیر، فعال کردن روند سیاسی از جمله تشکیل کمیته بررسی قانون اساسی، بررسی موضوع آوارگان و سرنوشت مناطق عاری از سلاح  بود.

دوازدهمین نشست آستانه ۶ و ۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ نیز با حضور نمایندگان کشورهای ضامن ، سوریه و معارضان سوری به همراه مقام هایی از سازمان های بین المللی برگزار شده بود.

نشست آستانه یا نشست صلح سوریه از بهمن ماه ۱۳۹۵ ( ژانویه ۲۰۱۷ میلادی) با حضور ایران، روسیه و ترکیه در قزاقستان آغاز شد و با توجه به روند مثبت و استقبال از آن از سوی طرف های مختلف از جمله معارضان و مخالفان سوری سیزدهمین دور از این نشست نیز دیروز (شنبه) به کار خود پایان داد.

در این دور از نشست نیز مانند گذشته جلسات رایزنی دو و چند جانبه از جمله با شرکت دولت و گروه های مخالف سوری پشت درهای بسته و جلسه عمومی و همه جانبه نیز برگزار شد.

بر اساس اعلام وزارت خارجه قزاقستان به عنوان میزبان نشست آستانه، گروه های مذاکره کننده در این دور از نشست بر سر تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی سوریه و آتش بس در استان ادلب در شمال غرب این کشور به توافق رسیدند و تا پایان سال جاری میلادی نیز احتمالا یک یا دو نشست با حضور مسؤولان بلندپایه طرف های مختلف در نورسلطان درباره سوریه برگزار خواهد شد.

"بشار الجعفری" رئیس هیات سوری شرکت کننده در نشست های آستانه نیز ضمن استقبال از بیانیه پایانی این نشست درباره سوریه تاکید کرد که این بیانیه از نظر محتوای سیاسی و وضعیت موجود، برای سوریه بهتر است.

وی تصریح کرد که شاهد اجرای صادقانه و بی طرفانه توافق سوچی از سوی ترکیه نبودیم ؛ توافقی که بر عقب نشینی گروه های تروریستی تا عمق بیست کیلومتری و خارج کردن سلاح های سنگین و متوسط تاکید دارد.

اجلاس سوچی شهریور ماه ۱۳۹۷ بین سران دو کشور روسیه و ترکیه برای توافق در خصوص ادلب برگزار شد و با توجه به  تعهدات ترکیه در ارتباط با تحویل سلاح ها از سوی تروریست ها همچنان به خاطر تمرد آنان از درخواست های ترکیه بی نتیجه مانده است.

در حال حاضر ۸۰ درصد از خاک سوریه از دست تروریست ها و مخالفان دولت این کشور خارج شده و ۲۰ درصد از آن در بخش های شمال شرق (استان های کردنشین) و شمال غرب (استان ادلب) در اختیار نیروهای کرد متمایل به آمریکا و تروریست ها باقی مانده است که دولت سوریه بر آزادی تمام مناطق اشغالی این کشور تاکید دارد.

برگزاری نشست های آستانه در کنار اقدامات دیگر مانند برگزاری نشست های سه جانبه بین رهبران سه کشور ضامن شامل جمهوری اسلامی ایران ، روسیه و ترکیه به صورت مداوم در پایتخت های این کشورها و اقدامات نظامی در صحنه میدانی سوریه را باید یکی از ویژگی های بارز حل بحران در این کشور دانست که با موفقیت های قابل توجهی همراه بوده است.

به طور کلی از بدو شروع بحران سوریه در ۹ سال گذشته دو خط مختلف فکری متفاوت در داخل این کشور و کشورهای همسایه که مخالفان در آنجا مستقر بوده اند ، پیگیری و دنبال شده است که یک گروه قایل به راه حل سیاسی حل بحران سوریه بودند و گروه مقابل نیز بر توسل به نیروی نظامی تاکید دارند.

گروه اول دارای طرفدارانی در داخل سوریه مانند "حسن عبدالعظیم" و دیگر مخالفان سوری در این کشور و خارج از آن هستند و از ابتدای بحران که حامیان تروریست ها به صورت تمام قد وارد میدان شده بودند، از جایگاه چندانی برخوردار نبودند و در اقلیت قرار داشتند.

در مقابل گروه دوم به خاطر صرف هزینه های کلان از سوی برخی کشورهای همسایه سوریه ، کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی و دریافت سلاح و تجهیزات مختلف در طول ۹ سال گذشته بر استفاده از سلاح جهت رسیدن به اهداف خود تاکید داشتند و حتی در سال های ۱۳۹۵ نیز موفق شدند تا بخش های زیادی از سوریه را اشغال کنند، ولی با ورود دوستان سوریه بنا به درخواست دولت قانونی این کشور و شکست های مستمر و گسترده آنان و ناامیدی حامیانشان، ورق این گروه و طرفداران آن برگشت.

اکنون با توجه به تحولات میدانی در سوریه و آزادی بیش  از ۸۰ درصد از خاک این کشور از سوی ارتش سوریه با همکاری کشورهای دوست و در دست داشتن ابتکار عمل در میدان نبرد، می توان گفت که تقریبا همه گروه ها به استثنای برخی از گروه های افراطی مانند "جبهه النصره" بر راه حل سیاسی و توسل به برگزاری نشست هایی نظیر  آستانه و دیدار با مقام ها و مسوولان کشورهای ضامن به منظور دستیابی به راه حل سیاسی تاکید دارند.

دولت سوریه نیز در هر دو جبهه سیاسی و نظامی فعال بوده و در کنار برخورد نظامی با تروریست هایی که همچنان بر راه حل نظامی برای بحران این کشور تاکید دارند، در نشست های مختلف برای دستیابی به راه حل سیاسی حضور یافته و این روال را دنبال می کند.

در همین ارتباط "فیصل مقداد" جانشین و معاون وزیر خارجه سوریه سه شنبه گذشته و پیش از برگزاری نشست سیزدهم آستانه تاکید کرد که دمشق درباره تشکیل کمیته بررسی قانون اساسی این کشور با پدرسون به تفاهم رسیده است.

وی با تاکید بر این که ما همه تلاش خود را به کار گرفته و مشکلات و چالش‌های موجود در مسیر تشکیل کمیته بررسی قانون اساسی را حل کرده ایم، افزود، درباره اسامی این کمیته و نحوه رأی گیری آن نیز اختلاف نظر نداریم و با پدرسون درباره مبانی تشکیل این کمیته به توافق رسیده ایم.

مقداد با اشاره به این که معتقدیم فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه همه تلاش خود را برای متقاعد کردن طرف‌های دیگر در خصوص اهمیت توافقات حاصل شده، به کار می‌ گیرد، تصریح کرد، اگر کسی بر سر تفاهمات حاصله با پدرسون سنگ اندازی کند، در واقع به دنبال ناکامی مأموریت فرستاده ویژه سازمان ملل در سوریه است. به این معنا که نمی‌ خواهد راه حل بحران وارد مرحله آتی و برقراری امنیت و ثبات کامل شود.

علاوه بر این درست پیش از برگزاری نشست آستانه شاهد پیروزی هایی از سوی ارتش سوریه در مناطق ادلب و شمال حماه و آزادی برخی مناطق راهبردی بودیم که این امر نشانگر تاکید دمشق بر پیشبرد راه حل های سیاسی و نظامی در هر دو جبهه است.

"بشار الجعفری" نماینده سوریه در نشست آستانه با توجه به ابتکار عمل ارتش این کشور در مناطق شمال غرب، توانست آتش بس در ادلب و عقب نشینی ترکیه را مطرح کند.

هیات روسی شرکت کننده در نشست آستانه هم تاکید دارد که اکنون توپ در زمین گروه های مسلح است که یا آتش بس را بپذیرند و یا منتظر تبعات آن باشند که به منزله ادامه عملیات نظامی ارتش سوریه تحت پشتیبانی متحدان این کشور است.

یک مقام نظامی سوری هم پنجشنبه گذشته اعلام کرد که در صورت اجرای توافق سوچی از سوی تروریست ها، آتش بس در منطقه کاهش تنش ادلب اجرا خواهد شد.

بر این اساس تروریست ها در ادلب باید ۲۰ کیلومتر در عمق خط منطقه کاهش تنش عقب نشینی و سلاح های سنگین و نیمه سنگین خود را از این منطقه خارج کنند.

در همین حال با توجه به موفق و مفید بودن اجلاس های آستانه و رسیدن به مرحله سیزدهم و تاکید بر برگزاری دو نشست دیگر تا قبل از پایان سال میلادی جاری برای پیشبرد اهداف و دستاوردهای این نشستها که به صورت دوره ای برگزار می شود، قرار است اجلاس سران ایران، ترکیه و روسیه شهریور ماه در آنکارا تشکیل شود.

مهم ترین محور گفت و گوهای این دوره از مذاکرات در اشغال ماندن استان ادلب در شمال غرب سوریه است که در صورت رسیدن به توافق و حل مشکل حضور تروریست ها در آن بیش از ۹۱ درصد از مناطق سوریه در اختیار دولت مرکزی این کشور قرار خواهد گرفت و با توجه به تمایل نیروهای کرد مستقر در شمال شرق سوریه برای رسیدن به تفاهم با دولت مرکزی، به نظر می رسد می توان در آینده نزدیک شاهد حل کلی مشکل سوریه بود.

سخن آخر این که بحران سوریه با همه گستردگی آن این روزها می رود که با همت دوستان این کشور ضمن پشت سر گذاشتن خطر تروریست ها در منطقه مهم و راهبردی غرب آسیا به پایان برسد و برخی از حامیان آنان به خاطر شکست سیاست هایشان و این که باید در آینده نزدیک شاهد رخت بر بستن تمام تروریست ها از سوریه و نیروهای نظامی متجاوز در این کشور باشند ، تمایل چندانی برای پایان این بحران ندارد و با روش های مختلف نظیر تجاوز هوایی  و موشکی به مناطق مختلف سوریه همچنان سعی در شعله ور کردن این بحران دارند، ولی با همراهی سوریه و دوستان این کشور می توان پیش بینی کرد که در آینده نزدیک سراسر خاک این کشور از دست تروریست ها خارج و بار دیگر آرامش به سوریه باز گردد.

از داود پورصحت