کنکاش در هنرهای سنتی و صنایع دستی فارس 

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس روز دوشنبه ۱۴ مردادماه جاری از ثبت شیراز به عنوان شهر ملی صنایع دستی خبر داد و اعلام کرد: پس از ثبت ملی و جهانی منبت آباده در سال گذشته، ثبت شیراز به عنوان شهر ملی صنایع دستی در کانون توجه قرار گرفت.
کتاب هنر فارس در گذر زمان, کتابی سه جلدی ۵۴۶ صفحه ای است که می‌تواند دریچه‌ای به صنایع دستی شیراز و استان فارس را به مخاطبان بگشاید. 
این کتاب با شمارگان یک هزار و ۵۰۰ نسخه توسط انتشارات نوید شیراز منتشر شده است. 
جلد نخست این کتاب به تعریفی از هنر صنایع دستی، ویژگی‌های صنایع دستی، تاثیرات صنایع دستی در مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، صنایع دستی ایران و جایگاه آن در جهان، صنایع دستی استان فارس و جایگاه آن در کشور، انواع صنایع دستی استان فارس، کاشی هفت رنگ سنتی، معرق کاشی و معقلی پرداخته است.
جلد دوم این کتاب به تاریخچه استفاده از چوب، خصوصیات چوب درختان، ویژگی‌های چوب درختان، قسمت‌های مختلف یک درخت، انواع چوب، انواع درختان، چوب‌های فشاری و کششی، رطوبت چوب، مزایای چوب خشک، دوایری که عمر چوب را مشخص می‌کنند، رنگ چوب، تصاویری از برخی درختان و چوب‌ها، خاتم پیچی و خاتم چسبانی، معرق چوب، منبت سنتی و منبت استیل پرداخته است.
در جلد سوم این کتاب نیز به نمدمالی و کلاه مالی، گیوه دوزی و ملکی دورزی، دول دوزی و دویچه دوزی مورد توجه قرار گرفته است.
نویسنده این کتاب در بحث صنایع دستی استان فارس و جایگاه آن در کشور بیان کرده است: استان فارس به همراه استان‌های اصفهان، خراسان و تهران جزو چهار قطب مهم صنایع دستی کشور محسوب می شوند اما در این بین استان فارس به ۲ دلیل عمده یعنی قدمت تاریخی و وجود مناطق عشایری بسیار از جایگاه خاصی نسبت به دیگر استان‌ها در صنایع دستی برخوردار است.
وی در بحث قدمت تاریخی استان فارس به این نکته اشاره می‌کند که این استان مرکزیت سلسله‌های هخامنشیان، ساسانیان و بسیاری دیگر از سلسله‌ها و هنرمندان بی‌شمار و بهره‌گیری از هنر هنرمندان آن‌ها در ایجاد بناها و کالاهای تزئینی و مصرفی از ۲ هزار و ۵۰۰ سال پیش بوده است.
به گفته این نویسنده وجود ایلات و عشایر بسیار در استان و نیاز آن‌ها به ابزار و کالاهایی که خود مبادرت به تولیدشان می‌کنند باعث تنوع در تولیدات صنایع دستی استان شده است.
نوسیده در بخش دیگری از این کتاب سه جلدی بیان کرده است: استان فارس با دارا بودن بیش از ۹۰ رشته صنایع دستی یکی از مهمترین مراکز صنایع دستی ایران بشمار می‌آید. البته در حال حاضر تمامی این رشته‌ها فعال نبوده و بخاطر تغییرات محیطی، فکری و اجتماعی مردم به خصوص جوانان برخی از این رشته‌ها منسوخ شده و برخی در حال منسوخ شدن هستند و برخی دیگر کماکان رایج می‌باشند.
در این کتاب مهمترین رشته‌های صنایع دستی استان فارس صنایع دستی مرتبط با چوب شامل خاتم کاری، خاتم سازی، منبت چوب، ریزه کاری چوب، معرق چوب، خراطی، ساخت سازه‌های سنتی، مشبک چوب، نقاشی و خطاطی روی چوب، گره چینی، جوک کاری، پیکرتراشی با چوب و ...، صنایع مرتبط با فلز شامل قلمزنی، فلزکاری، چاقوسازی، دواتگری، حکاکی و قلم تیز، مشبک روی فلز، ملیه سازی، مسگری، شمشیرسازی، قفل سازی، علم سازی و ...، صنایع مرتبط با تزئینات معماری شامل آینه کاری، آجر کاری، گچبری، گره چینی، کاشی هفت رنگ، کاشی معرق، سنگ تراشی، نقاشی دیواری، مقرنس و معقلی و ...مطرح شده است.
نویسیده دیگر صنایع دستی مهم استان را زیورآلات شامل جواهر تراشی، جواهرسازی، زیورآلات محلی، طلاسازی، فیروزه تراشی و ...، کتاب آرایی شامل نگارگری، تذهیب کاری، تشعیر کاری، مینیاتور، سحافی و تجلید و ...، چاپ شامل چاپ دستی، چاپ کلاقه‌ای و ...، گیوه دورزی شامل روبه چینی گیوه، تخت کشی گیوه، ملکی و ...، گیوه شامل سراجی، محصولات چرمی، دولچه دوزی و ... و شیشه‌گری شامل شیشه گری فوتی(سنتی) بیان کرده است.
براساس آنچه در این کتاب بیان شده دست بافت‌ها شامل قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، چنته بافی، زیلوبافی، شیشه درمه بافی، اویی بافی، حصیربافی، خوجین بافی، رند بافی، سیاه چادر بافی، شال بافی، قلاب بافی، رفوگری و ... ، دست دوزها شامل خاصه دوزی، ده یک دوزی، سکه دوزی، کمه دوزی، سوزن دوزی، بلمه دوزی، پنبه دوزی، تور دوزی، ابریشم دوزی، گلدوزی، لباس‌های محلی و ...،سفال و سرامیک و نمد مالی از دیگر صنایع مهم استان است.
۹۲۵۴/ ۲۰۲۷