سرپرست گروه مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی روز سه شنبه در بیستمین برنامه از "سه شنبه های فرهنگی" این سازمان گفت:محمدعلی‌شاه قاجار تلاش بسیاری برای ایجاد محدودیت برای روزنامه‌ها می‌کرد اما با توجه به قانون مصوب دورۀ مظفری که آزادی فکر و قلم را تضمین کرده بود روزنامه‌ها در این دوره به شدت رفتار محمدعلی‌شاه را نقد می‌کردند.
ابراهیم حافظی افزود: این دوره یعنی سال ۱۳۲۵، اوج روزنامه‌نگاری ایران در دورۀ قاجار بود که تنها در طول یک سال، تعداد ۱۰۰ عنوان نشریه به چاپ رسید که این رقم در هیچ دوره‌ای از سلطنت قاجار تکرار نشد.
وی همچنین به تاب نیاوردن محمدعلی‌شاه در مقابل انتقادات روزنامه‌ها اشاره و بیان کرد: در نهایت در کودتای سال ۱۳۲۶ شاه با همکاری روس‌ها مجلس را به توپ بست و تمام روزنامه‌ها تعطیل و رونامه‌نگاران دستگیر، تبعید و زندانی شدند.
سرپرست گروه مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: در مجموع، طی ۱۵سال برقراری مشروطه بیش از ۷۰۰ نشریه به چاپ رسیده است که نشان از تحولی بزرگ در جامعۀ مدنی آن زمان ایران است.
حافظی افزود: با بررسی‌های انجام شده، مشخص شده است که از این تعداد، ۴۰۰ عنوان در آرشیوهای ایران موجود است و آرشیو آستان قدس رضوی یکی از غنی‌ترین آرشیوهای مطبوعات در ایران است که ۱۶۰ عنوان روزنامه و ۲۰ عنوان مجله از دورۀ مشروطه را در اختیار دارد.
وی همچنین از همکاری‌های چندجانبه با سایر آرشیوهای مطبوعات در کشور سخن گفت و اضافه کرد: در پی آن هستیم تا با همکاری با دیگر مجموعه‌ها بتوانیم این ۴۰۰ عنوان نشریه را در کنار یکدیگر گردآوری کنیم.
سرپرست گروه مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در خصوص نشریات رونمایی شده گفت: "روزنامۀ ملی" که بعدها به "روزنامۀ انجمن تبریز" تغییر نام داد در سال ۱۳۲۴ منتشر شده و نخستین روزنامۀ چاپ شده در دورۀ مشروطه و همچنین نخستین نشریه در این دوران است که بدون امتیاز (پروانۀ انتشار) از وزارت انطباعات منتشر شده است و در دورۀ استبداد صغیر تنها روزنامه‌ای بود که در ایران به صورت گسترده و عمومی چاپ شده است.
حافظی افزود: "روزنامۀ حقیقت" یکی دیگر از نشریات رونمایی شده است که در سال ۱۳۲۵ در اصفهان به چاپ رسیده و آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی، تنها آرشیوی است که نسخۀ اصل آن را در اختیار دارد.
وی اضافه کرد: این روزنامه شبیه نسخۀ خطی است و با چاپ سنگی منتشر شده و شکل ظاهری آن در نشریات دورۀ قاجار بی‌سابقه است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این مراسم مشهد را در دورۀ مشروطه مشهد یکی از شهرهای تأثیرگذار در شکل‌گیری مشروطیت ذکر کرد و گفت: برخلاف دلایل برخی افراد که مشهد را بی‌تأثیر در شکل‌گیری انقلاب مشروطه می‌دانند باید گفت مشهد پیشرو در شکل‌گیری مشروطیت بوده و همانند شهرهای بزرگی چون تبریز و رشت در این روند نقشی قابل توجه ایفا کرده است.
یوسف متولی حقیقی به ذکر دلایل خود در اثبات این امر پرداخت و افزود: ثبت نشدن مبارزات مردم مشهد در کتاب‌های تاریخی به دلیل نداشتن مورخان بزرگ یکی از این دلایل است.
وی به برخی از شاخص‌ترین مبارزان خراسانی و مشهدی اشاره کرد و ادامه داد: افرادی نظیر حیدرخان عمواوغلی، ادیب‌الممالک فراهانی، ملک‌الشعرای بهار، شیخ احمد بهار و سلطان‌العلمای خراسانی مدیر روزنامۀ روح‌القدس یا مشهدی بودند یا مبارزات خود را از مشهد آغاز کردند.
او خاطرنشان کرد: آخوندخراسانی، رهبر بزرگ انقلاب مشروطیت که از نجف، انقلاب را هدایت می‌کرد نیز متولد و بزرگ‌شدۀ مشهد است.
متولی همچنین قیام پنج ماهۀ مردم مشهد ضد آصف‌الدولۀ شیرازی در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه، جنبش تنباکو در مشهد و قیام پنج روزۀ مشهد ضد این امتیاز و نخستین عقب‌نشینی ناصرالدین‌شاه و انگلستان در ایران به تبع این قیام، قیام مردم مشهد در سال ۱۳۲۳ و به گلوله بستن مردم در حرم مطهر رضوی به دستور آصف‌الدولۀ شاهسون را از دیگر نمونه‌های نقش پررنگ مردم مشهد در شکل‌گیری انقلاب مشروطه ذکر کرد.
به گزارش ایرنا روزنامه‌های "ندای وطن، الجناب، آیینۀ عیب‌نما، آزاد، ابلاغ، جام جم، انجمن اصفهان، ندای اسلام، تمدن و معارف دیگر نشریاتی بودند که در این مراسم از آنها رونمایی شد.
۷۴۸۹/۱۹۲۲
نظر شما