به گزارش ایرنا چهارشنبه‌شب بیست و هفتم تیرماه امسال آتشی در یکی از انبارهای ابزار و یراق واقع در ساختمان‌های تاریخی میدان حسن‌آباد تهران شعله کشید و بناهای شمال غربی این محوطه ثبت ملی را در بر گرفت و تا جایی رسید که میزان خسارت آن به آثار تاریخی گسترده توصیف شد.
در این آتش که ۲ گنبد میدان نیز تخریب شد انتقادها از نحوه اطفای این حریق توسط آتش نشانی بالا گرفت؛ دیر رسیدن آتش‌نشانان برای اطفا و اینکه چرا با پیگیری آتش نشانی مغازه های ناایمن (فاقد تجهیزات اطفای حریق) در مکانی که ثبت ملی است پلمب نشده‌اند از جمله این انتقادهاست.
این انتقادها در حالی مطرح شده که یک ایستگاه آتش‌نشانی در همین میدان دیوار به دیوار محلی که آتش گرفته وجود دارد؛ برخی نیز مدعی هستند که به جای آب از کف استفاده می‌شد بهتر بود، موضوعی که مدیرعامل آتش نشانی آن را رد کرده و گفته است: اگر در این حادثه فقط آتش به بنای تاریخی حسن‌آباد سرایت کرده بود، بله این فرضیه (استفاده از کف برای اطفا) درست بود است اما ما در این حادثه با انبارهای متعدد فرسوده و مخروبه نیز مواجه بودیم.
مهدی داوری تاکید کرده است: بهترین خاموش کننده برای اجسامی نظیر چوب، پلاستیک و کاغذ آب و برای اجسام مایع که از سطح آتش شروع می‌شود کف است.
اما نظری یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران است که در این زمینه به عملکرد آتش‌نشانی در نحوه اطفای حادثه آتش سوزی میدان حسن آباد نقد و اعتقاد دارد که این سازمان باید بهتر عمل می کرده است.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران که روز ۱۶ مرداد به مناسبت روز خبرنگار ( ۱۷ مرداد) در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) حضور یافته بود در تشریح این ماجرا گفت: آتش‌سوزی در این میدان اتفاق بسیار غم‌انگیزی بود که برای بخشی از هویت تهران افتاد و اشخاص حقیقی و حقوقی مختلفی در این موضوع ورود کردند؛ حتی شخص رئیس‌جمهوری نیز نسبت به آن حساسیت نشان داد و از مدیریت شهر خواست هرچه سریعتر نسبت به بازسازی میدان حسن‌آباد و ایمن‌سازی فضاهای تاریخی اقدام شود.
نظری با اشاره به اینکه به عنوان عضو شورای شهر تهران پس از این آتش سوزی در صحن شورای شهر تذکری را مطرح کردم گفت : در آن تذکر به طور مفصل به این موضوع، هم از نظر ایمنی و هم از نظر مدیریت فضاهای میراثی و تاریخی پرداختم.
چرا حریق دیر اطفا شد؟
این عضو شورای اسلامی شهر تهران در ادامه گفت که در باره علت تاخیر در اطفای حریق میدان حسن آباد از آتش نشانی سوالاتی پرسیده است زیرا یک ایستگاه آتش نشانی دیوار به دیوار میدان حسن آباد قرار دارد.
نظری تصریح کرد: توجیهی که (مسئولان آتش نشانی) مطرح کردند این بود که همزمان با آتش‌سوزی میدان حسن‌آباد آتش‌سوزی دیگری نزدیک بازار اتفاق افتاده بود که خودروهای این ایستگاه آنجا مستقر بودند.
وی با بیان اینکه به نظر من این توجیه به هیچ وجه پذیرفتنی نیست، اظهارداشت: اولا برای خاموش کردن یک حریق یک ایستگاه کاملاً تخلیه نمی‌شود و ثانیاً ما ایستگاه های دیگری هم داشتیم که هم به میدان حسن‌آباد و هم به بازار نزدیک بودند و می‌شد از ظرفیت آنها استفاده کرد.
نظری ادامه داد: با تمامی این اوصاف متأسفانه بخش شمال غربی میدان حسن‌آباد تا حد قابل توجهی تخریب شد البته شهرداری بلافاصله سعی کرد برای حفظ منظر محدوده بنر چاپ و آنجا نصب کند.
وی ادامه‌داد: من می‌دانم که سازمان زیباسازی و منطقه ۱۱ شهرداری تهران از فردای روز حریق مطالعات مفهومی را شروع کردند و در تعامل با مالکان بازسازی را آغاز کردند.
در اطفای حریق باید به‌روز شویم
عضو شورای اسلامی شهر تهران در ادامه از منظر دیگری به آتش نشانی انتقاد و بیان کرد: یکی دیگر از اتفاقاتی که حتماً باید رخ دهد این است که ما باید برای اطفای حریق به‌روزتر شویم و آموزش‌های لازم را به آتش‌نشانان ارائه کنیم.
وی گفت: مثلا برای اطفای حریق فضاهایی مانند میدان حسن‌آباد شاید بهتر بود که از آب استفاده نمی‌شد و از کف استفاده می‌کردند زیرا آب فضا را سنگین‌تر می‌کند.
فشارها برای پلمب نکردن
عضو شورای اسلامی شهر تهران همچنین در پاسخ به این پرسش که آتش‌نشانی می‌گوید انبارهای این میدان ناایمن بودند، تجهیزات اطفای حریق نداشتند و به آنها تذکر و اخطار داده اما چرا آنها را پلمب نکرده گفت: متاسفانه گاهی شاهدیم که برای جلوگیری از پلمب یا تذکر به ساختمان های ناایمن، رایزنی‌ها و سفارش هایی انجام می‌شود.
نظری همچنین گفت: بعضی وقت ها متاسفانه شاهد این هستیم که یک فضایی باوجود آنکه استانداردهای ایمنی لازم را از نظر آتش‌نشانی ندارد و نمی‌تواند استانداردها را بگذراند، رایزنی‌ها و سفارش‌هایی می‌شود که سازمان آتش‌نشانی به هر دلیلی نسبت به انجام وظایف قانونی خود شاید نتواند ورود کند و وظیفه‌اش را به‌دقت اجرا کند.
وی تاکید کرد: گاهی البته ممکن است ایراد از طرف خود سازمان باشد و گاهی هم به خاطر فشارهای وارده به سازمان باشد و نتوانند وظیفه‌شان را دقیق اجرا کنند.
نظری افزود: لذا همین می شود که شاهدیم باوجود اینکه یک فضایی از استاندارد لازم برخوردار نیست اما آتش‌نشانی نسبت به پلمب یا تذکرهای لازم اقدام جدی و اثرگذار انجام نمی‌دهد.
قانون اجازه ورود به جزئیات را به شورا نمی‌دهد
نظری در پاسخ به اینکه نقش شورا در این زمینه چیست؟ گفت: البته ما در شورا می‌توانیم پاسخ‌گیری و مقررات‌گذاری کنیم و در این حوزه هم مطالباتی که به ما رسیده را سعی کرده‌ایم بیان کنیم و این پاسخ‌ها را از سازمان آتش نشانی بخواهیم.
وی افزود: اما متاسفانه قانون به ما اجازه ورود به جزئیات را نمی‌دهد و ما به عنوان شورای شهر می‌توانیم فقط به شهردار تذکر دهیم، از شهردار سوال کنیم و شهردار را استیضاح کنیم اما به هیچ وجه نمی‌توانیم یک زیرمجموعه را مواخذه کنیم.
نظری خاطرنشان کرد: این اتفاق برای شهرهایی با جمعیت ۵۰ هزار نفر یا ۱۰۰ هزار نفر شدنی است اما قانون باید بین شهرهایی مانند تهران و دیگر شهرهای کوچک تر تفاوت قائل شود.
وی گفت: اعضای شورا باید بتوانند در شهری مانند تهران مشابه یک دولت کوچک عمل کنند و فارغ از شخص شهردار از معاونان شهردار، شهرداران مناطق یا روسای سازمان ها پاسخ بخواهند.
نظری یادآور شد: در خصوص این موضوع البته باید از طریق مجلس برای قانونگذاری ورود کرد.
کاربری میدان حسن‌آباد را در طرح تفصیلی ببینیم
این عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه در این خصوص نکات مختلفی قابل توجه است، افزود: اینکه اولاً در فضاهایی مانند حسن‌آباد باید حتماً دقت بیشتری در کاربری‌ها و بهره‌برداری‌های فضا داشته باشیم و دیگر اینکه به نظر من به هیچ وجه فضاهایی مانند میدان حسن‌آباد که به ثبت ملی رسیده است، مناسب فروش ابزار، یراق یا کاموا و امثال آن نیست و ضرورت دارد حتماً جنس فعالیت‌های اقتصادی آنجا را تغییر دهیم.
نظری در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه بخشی از بناهای این میدان دارای مالک خصوصی است، شهرداری به لحاظ قانونی چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟ اظهارداشت: در طرح تفصیلی می‌توان به این موضوع پرداخت.
وی توضیح داد: طرح تفصیلی به تصویب شورای عالی شهرسازی می رسد اما شورا و شهرداری به طور کلی مدیریت شهری می‌توانند به شورای عالی شهرسازی پیشنهاد کنند که در طرح تفصیلی کاربری‌های متفاوتی برای این دسته از فضاها در نظر گرفته شود.
نظری ادامه داد: فارغ از این کاربری و بهره‌برداری‌ها که از فضاها می‌شود حتماً شهرداری‌ها و به خصوص شهرداری تهران می‌توانند فضاهای اینچنینی را تملک و نگهداری کنند و با کاربری فرهنگی این فضاها را در اختیار مردم قرار دهند.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: فارغ از این موضوع، معتقدم که باید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همینطور اتاق اصناف نیز به این موضوع ورود کنند تا بتوانیم پیش از اینکه وارد فرآیند بروکراتیک (اداری) تغییر مقررات و قوانین شویم با تعامل بین‌بخشی و با لحاظ انتفاع ذینفعان، شرایط را به سمتی پیش ببریم که خود مالکان به این سمت بروند که مثلاً بخواهند در فضایی مانند حسن‌آباد، صنایع‌دستی بفروشند یا فعالیتی داشته باشند که جنس آن کاملاً فرهنگی باشد و به آن بافت بیشتر بیاید.
وی تأکید کرد: این اتفاقی است که باید برای تمامی بافت‌های فرهنگی و تاریخی ما بیفتد و حتماً با هماهنگی بین‌بخشی و مشارکت ذینفعان این اتفاق راحت‌تر شدنی است.
نظری ادامه داد : ضمن اینکه معتقدم باید از هشداردهنده های ایمنی استفاده کنیم و حتماً باید آتش‌نشانی به این موضوع ورود کند و ما بتوانیم این دست فضاها را بیشتر و دقیقتر رصد کنیم.
مختصات میدان
میدان حسن‌آباد در بافت تاریخی شهر تهران و تقاطع خیابان امام خمینی (سپه) با خیابان‌های حافظ و وحدت اسلامی (شاهپور) بخشی از بافت تاریخی و سنتی تهران قاجاری است.
این میدان و ساختمان‌های گنبدی پیرامونش در سال ۱۳۰۹ بهره‌برداری و ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۱۹۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
میدان حسن‌آباد با چهار ساختمان و هشت گنبدی به گونه منحنی شکل و قرینه ساخته شده است و ساختمان‌ها گرداگرد چهارگوشه میدان را در بر گرفته‌اند.
آتش سوزی تیرماه امسال در ساختمان‌های ضلع شمال غربی میدان حسن‌آباد در حالی بود که ۲ سال پیش چنین حادثه‌ای در ضلع جنوبی آن در یک انبار کاموا شاهد بروز آتش سوزی بودیم.
پیرامون میدان حسن آباد را فروشگاه‌های ابزار و یراق‌آلات، قفل و کاموا فروشی دربرگرفته و در قسمت جنوبی میدان نیز بورس سیسمونی فروش‌ها و در بخش شمالی مرکز فروش مبلمان اداری و لوازم چوبی است.
تهرام/ ۷۲۴۴/ ۱۰۰۸
نظر شما