قربانی ویروس تب کریمه کنگو نشویم

دکتر «وحید درخش احمدی» روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، با اشاره به این که تب کریمه کنگو (CCHF) یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که بوسیله کنه یا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می شود، افزود: این بیماری در فصل‌های گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه‌ها) شیوع می‌یابد.

وی درباره نام گذاری این بیماری به کنه کنگو یادآور شد: اولین مورد این بیماری در سال ۱۹۴۴ میلادی در کریمه روسیه کشف و مجدداً در سال ۱۹۶۹ در کنگو شناسایی شد و لذا نام این دو منطقه (کریمه-کنگو) را به خود گرفته است که شایع‌ترین ناقل آن کنه‌ای به نام Hyalomma marginatum از جنس هیالوما و خانواده کنه­ های سخت (Ixodidae)  است.

به گفته این حشره شناس، ویروس کریمه کنگو در بدن کنه تکثیر می‌شود و از طریق گزش و خونخواری به حیوانات اهلی و وحشی و به طور کلی مهره داران منتقل می­ شود. به عبارتی تعدادی از حیوانات اهلی و وحشی مانند گاو، بز، گوسفند، خرگوش صحرایی و جوجه‌تیغی ویروس را در بدن خود نگهداری و تکثیر می ­کنند اما انواع پرندگان به جز شتر مرغ، در برابر این بیماری مقاوم هستند یعنی ویروس در داخل خون آنها به گردش در می­ آید اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی­ شود. لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرف دیگر انسان می­ تواند در اثر گزش کنه­ های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می­ شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود.

روش های ابتلای انسان به تب کریمه کنگو کدام است؟

درخش احمدی با بیان این مطلب که بطور خلاصه انسان از ۳ طریق به این بیماری مبتلا می‌شود، خاطرنشان کرد: انسان از طریق گزش کنه­ های جنس هیالوما که این مورد در مناطق آلوده باید بطور مستمر در مراقبت جدی باشد یا در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی‌ مانند گاو، گوسفند و بز با ورود خون حیوان از راه زخم­ ها و خراشیدگی ­های سطحی یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا می شود.

وی، ابتلاء از سوی انسان به انسان را نوع سوم عنوان کرد و گفت: ابتلاء در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیماران که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها یا تماس با این مواد در مراقبت­ های داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد که بندرت از مادر به فرزند نیز مشاهده شده است.

این متخصص آفات ادامه داد: با ورود ویروس از هریک از روش­ های مذکور به داخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی ۳ تا ۱۲ روز داشته و از هر ۵ نفر آلوده شده ممکن است یک نفر علامت بیماری را پیدا کند و میزان مرگ و میر در آنها ۳۰-۱۵ درصد (تا ۵۰ درصد هم گزارش شده) است. دوره کمون در آلوده شدن با گزش کنه کوتاه­ترین و در آلوده شدن با خون و سر سرنگ آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی‌ترین است  و این نشان دهنده اهمیت کنترل کنه ­ها در پیشگیری از این بیماری است.

احتمال ابتلاء در مردان بیشتر است یا زنان؟

درخش احمدی تصریح کرد: در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سر و کار دارند (نظیر: چوپان‌ها، قصاب‌ها، دامداران و کارگران کشتارگاه) احتمال آن بیشتر خواهد بود.در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغلی که آقایان بیشتر با حیوانات سر و کار دارند (نظیر: چوپان‌ها، قصاب‌ها، دامداران و کارگران کشتارگاه) احتمال آن بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی به موقع می‌توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری در جامعه جلوگیری کرد.

وی افزود: این بیماری در شرق اروپا مخصوصاً در کشورهای مشترک المنافع (کریمه، آستاراخان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان) و در تمامی منطقه مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی در اروپای جنوبی در آفریقا و خاورمیانه و در کشور هندوستان مشاهده می‌شود که بنابر آمارها، طی ۱۰ سال گذشته به طور متوسط سالانه  بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر در کشور به این بیماری مبتلا شده­ اند.

وی درباره بیشترین موارد آلودگی به این بیماری در ایران هم توضیح داد: از طریق دام‌های آلوده است، دام‌هایی که هیچ علامت بالینی ندارند ولی حدود یک هفته ویروس در ترشحات و خون آنها دیده می‌شود. اگر در این یک هفته دام کشتار شود، این ویروس می‌تواند فرد را مبتلا کند.

علائم تب کنگو چیست؟

این حشره شناس ادامه داد: علائم این بیماری شامل سردرد شدید، تب، لرز، درد عضله (به خصوص در پشت و پاها)، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، ترس از نور (حساسیت به نور) می‌شود. خون‌ریزی در مخاط­ ها و خون­ریزی زیرجلدی در پوست به خصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیربغلی دیده شده و خون‌ادراری، خون‌دماغ، خون‌ریزی لثه و خونریزی غیرطبیعی رحم و گاهی خلط خونی، خون‌ریزی در ملتحمه و گوش­ ها نیز دیده می‌شود. برخی موارد خون‌ریزی از بینی، استفراغ خونی و خونریزی غیرطبیعی رحم آن قدر شدید است که بیمار نیاز به تزریق خون دارد.

وی تاکید کرد: در زمان تماس با دام یا فراوردهای دامی مشکوک و یا گزش توسط کنه­ ها همراه با علایم فوق می­بایست سریعاً به پزشک مراجعه نمود.

چگونه از بیماری کریمه کنگو پیشگیری کنیم؟

درخش احمدی یادآور شد: با توجه به اینکه همچنان تحقیقات برای تولید واکسن کاربردی ادامه دارد پس اقدامات محافظتی جهت پیشگیری لازم الاجرا است، اقداماتی از این قبیل که افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداری­ ها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشرات استفاده کنند و یا کاملاً خود را بپوشانند.

وی افزود: پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی است. از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت باید اجتناب کرد. از لبنیات غیر پاستوریزه استفاده نشود. برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن الزامی است تا از طریق تماس ­های شغلی آلوده نشوند.

این متخصص آفات توصیه کرد: با توجه به اینکه مقاومت ویروس در برابر گرما کم است و در دمای ۵۶ درجه سلسیوس به مدت ۳۰ دقیقه از بین می‌رود، بنابراین پختن گوشت یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس می‌شود. چون این بیماری در دام، بدون علامت است، باید از مصرف گوشت تازه خودداری شود و دام پس از ذبح تا ۲۴ ساعت در دمای صفر تا مثبت چهار درجه سلسیوس قرار گیرد تا ویروس‌های آن کشته شوند و پس از آن مصرف شود. همچنین از خوردن جگر خام یا گوشت درست پخته نشده خودداری شود.

وی تاکید کرد: از خرید گوشت‌های بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیرمجاز) خودداری شود و خرید دام زنده (قربانی) از مراکز معتبر انجام شود.

درخش احمدی تصریح کرد:کلیه مراکز معتبر عرضه دام (زیر نظر سازمان میادین میوه و تره بار) در تمام طول سال (بخصوص در زمان عید سعید قربان) بصورت منظم و با دقت تحت اجرای عملیات کنترل آفات (مه پاشی و ...) اختصاصاً علیه کنه­ ها و ضدعفونی قرار گیرند.