به گزارش روز یکشنبه ۲۰ مرداد گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خبرگزاری، تارنماها و مطبوعات امروز مسایلی چون نظارت استصوابی شورای نگهبان، تشکیلات سازی جمعی در اردوگاه اصولگرایان و جایگاه و نقش «جامعه روحانیت مبارز» در این میان، برنامه های انتخاباتی چهره های اصولگرا، واکاوی سیاست های انتخاباتی اصلاح طلبان و ... را مورد بررسی قرار دادند.
نظارت استصوابی؛ مساله ای پربحث در آستانه انتخابات مجلس
چند ماه مانده به انتخابات، بحث و نظر در مورد نظارت استصوابی، نقل محافل سیاسی است. اصولگرایان و اصلاح طلبان در این خصوص نظرهای متضادی دارند.
روزنامه «آفتاب یزد» در همین ارتباط با «عبدالله ناصری» فعال سیاسی اصلاحطلب گفت و گو کرد. ناصری در واکنش به این یادداشت دیروز روزنامه «کیهان» به موضوع جالب توجهی اشاره میکند و آن این که، «پیش و بیشتر از شورای نگهبان ـ به طریق اولی ـ این حسین شریعتمداری است که از دلایل رد صلاحیت خیلیها باخبر است! اگر شورای نگهبان دست بسته است او که دست بسته نیست، اعلام کند هر تضمینی هم که لازم است میدهیم که هیچ منع و پیگرد قانونی هم شامل حال او نشود.»
ناصری میگوید: این که میگویند شورای نگهبان دستش به لحاظ قانونی بسته است یک «فرافکنی» آشکار است زیرا بارها و بارها بیانیه داده ایم و داده اند که جزئی ترین موارد رد صلاحیت را به هر طریقی که صلاح میدانند اعلام کنند اما چیزی ندارند که اعلام کنند جز یک سری موارد کلی.
به گفته وی، اگرچه معتقدیم قانونی که به نظارت استصوابی ختم شد مبنی بر احراز عدم صلاحیت بود نه احراز صلاحیت؛ با روح قانون اساسی در تضاد کامل است اما ای کاش به همان قانون پایبند میماندند یعنی عدم صلاحیت را احراز میکردند و به دایره احراز صلاحیت وارد نمیشدند.
برخی هم اصل نظارت استصوابی و لزوم قانون مندی آن را مورد بررسی قرار داد.
به نوشته روزنامه «ابتکار»، کنش سیاسی در جامعهای مانند جامعه ایران که یک پای در مردمسالاری دارد و یک پای آن در نهادهای نظارتی تعریف میشود، امری بسیار پیچیده و غیرقابل پیشبینی است... به نظر میرسد این مسئله به یک مشکل اساسی در صحنه سیاست ایران بدل شده است. یک گروه، گروه دیگر را به ریاکاری و نفاق متهم میکند. چرا که فکتها و ریزدادههای متعددی را میتواند به عنوان شاهد مثال برای این رفتارهای دوگانه بیاورد. در این موقعیت اتخاذ یک راهبرد مشخص که از قضا تاویلبردار و تفسیرپذیر هم نباشد، میتواند چارهای حداقلی برای جلوگیری از بروز این وضعیت باشد.
در ادامه می خوانیم: حجم بالای تفسیرهای متعدد از قوانین و اتخاذ راهبردهای چندگانه نزد برخی نهادهای نظارتی که یک موضوع مشخص را گاه مصداق عدم احراز صلاحیت دانسته و گاه به سادگی از کنار آن عبور میکند، بر تراکم این رفتارها نزد ارباب سیاست میافزاید. موضوع این بحث بر سر چیستی و چرایی وجود نظارت استصوابی یا تایید صلاحیتها نیست. مسئله این نوشتار بیش از هر چیز در تدوین یک راهبرد مشخص و معین، بدون امکان بهرهمندی از تاویلهای متعدد و متعارض در یک امر مشخص تعریف میشود.
به نوشته «خبرآنلاین»، «علی مطهری» نمانده مجلس در کانال تلگرامی خود به اظهارات دیروز آیت الله «محمد یزدی» یک عضو شورای نگهبان مبنی بر اینکه «نباید اجازه دهیم که افراد سودجو به مجلس شورای اسلامی راه یابند زیرا برخی نمایندگان به این امید وارد مجلس می شوند که با اعمال فشار به وزرا، رشوهخواری کنند» واکنش نشان داد.
به نوشته این تارنما از قول مطهری، در میان نمایندگان به ندرت چنین کسانی پیدا میشوند و علت آن هم نوع رفتار شورای نگهبان است که افراد حرّ و آزاده و پاکدست و پاکدامن را به دلیل انتقاد از نظام به جرم ضدیت با ولایت فقیه رد صلاحیت و چنان افرادی را تأیید صلاحیت میکند.
در ادامه به نقل از این یادداشت می خوانیم: بنابراین به فرض صحت ادعای آقای یزدی، برای رفع این نقیصه، شورای نگهبان باید روش خود را عوض کند و صرفاً افرادی را که جرم قابل توجه مالی یا اخلاقی دارند رد صلاحیت کند نه این که کاندیداهایی را هم که انتقادی به نظام دارند اما افراد سالم و صالحی هستند رد صلاحیت نماید.
«انصاف نیوز» هم به نقل از «مسعود پزشکیان»، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نوشت: اگر بخواهیم تمامی سلایق و همه ملت را به پای صندوقهای رای بکشانیم، باید اجازه دهند نمایندگانی از تمامی سلایق در انتخابات شرکت داشته باشند و هر فرد ایدههایش را بیان کند تا روند مشارکت هم افزایش پیدا کند.
مشارکت سیاسی و لزوم توجه به این مساله، از محورهای پر تکرار این روزهای رسانه ها است. روزنامه «همدلی» امروز در یادداشتی به قلم «نجفقلی حبیبی» نوشت: درباره نظر برخی که اگر قرار شد نظارت استصوابی با همان شدت و حدت انجام شود، اصلاحطلبان در انتخابات شرکت نکنند، باید بگویم با اینکه مذاکره کنند مخالفتی ندارم، با اینکه شرکت نکنند، مخالفم. گروههای سیاسی باید فعالیتهای سیاسی داشته باشند و با هر نهادی که میخواهند مذاکره کنند. این یک اصل است. یک اصل اساسی دیگر این است که نظام ما مبتنی بر رای ملت است. هرگونه تخلف از این موضوع ستم بر نظام است، بنابراین هر کسی در هر جریانی و با هر طرز تفکری که حضور دارد، باید برای برگزاری انتخابات پرشور تلاش کند. شرح این شرایط نشانگر این است که «نظام بیش از پیش به انتخابات پرشور احتیاج دارد». پس باید گفت بر برخی از نهادهای حکومتی هم واجب است، با در نظر گرفتن شرایط خطیر نظام، فضای انتخابات را به شکلی در بیاروند که آحاد مردم به چشم ببیند که انتخابات مجلسیازدهم قرار است در فضایی رقابتی و آزاد برگزار شود.
«جلیل رحیمی جهانآبادی» نماینده مجلس هم در گفتوگو با «ایسنا»، درباره پیشبینی خود از مشارکت مردم در انتخابات مجلس یازدهم گفت: به نظر من مشارکت مردم در انتخابات به یک سری زمینهها و امکانات بستگی دارد. اگر مردم احساس کنند حضور آنها در عرصه انتخابات بر سرنوشت آنها موثر است قطعا در انتخابات حضور پیدا میکنند.
جایگاه جامعه روحانیت مبارز در تشکیلات سازی جمعی اردوگاه اصولگرایی
بحث تشکیلات سازی جمعی در اردوگاه اصولگرایی و جایگاه تشکیلاتی چون جامعه روحانیت مبارز در آن محل بحث و نظر رسانه ها است.
به نوشته روزنامه «اعتماد»، اتئلاف نیروهای اصولگرا از آنجا محل مناقشه است که اصولگرایان علاوه بر تعارضات نیروهای قدیمی، با جمعی از نیروهای جدید نیز روبرو هستند که نهتنها به سبک و سیاق گذشته شیخوخیت و حکمیت میان اصولگرایان را نمیپذیرند؛ بلکه خودشان سعی دارند برای خود هدفی مشخص کنند، راهکار ارایه دهند و لیدر معرفی کنند.
در روزهای اخیر چهرههای اصولگرا در این خصوص و موضوع بحران ائتلاف میان خود و مساله حضور نیروهای نواصولگرا موضعگیری کردهاند؛ در این میان، «غلامرضا مصباحیمقدم» سخنگو و از چهرههای شاخص جامعه روحانیت مبارز نیز به این مسائل واکنش نشان داد و با اشاره به نقش محوری این تشکیلات سیاسی- مذهبی گفته است: «هرجا که جامعه روحانیت محور نبود، ما با تشتت، تفرق و ناکامی روبرو بودیم.»
به نوشته این رسانه، مصباحیمقدم در خصوص تفاوت ساختاری و کارکردی جمنا و شاجا به نوع فعالیتهای تشکیلاتی این دو نیز اشاره کرده و معتقد است که جمنا از پایین به بالا شکل گرفته، در حالی که شاجا از بالا به پایین و سلسهمراتبی است. به این ترتیب مساله همچنان پابرجا است و شورای ائتلاف به محوریت روحانیت مبارز تن نمیدهد. مضاف بر آنکه از طیف معتدلترها و یا سنتیهای جریان اصولگرا در شورای وحدت نیز حضور ندارند. لااقل دعوتی از لاریجانی برای حضور در جلسات شورای وحدت صورت نگرفته است.
روزنامه «شرق» هم در گزارشی با اشاره به اظهارات اخیر حجت الاسلام و المسلمین «محمدحسین موسیپور» مسئول تشکیلات جامعه روحانیت مبارز مبنی بر اینکه «رویکرد جدید جامعه روحانیت توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی و صنفی است و در مسائل سیاسی نقش راهبردی و هدایت داشته و عملکرد حزبی نخواهد داشت»، از «درگیری» این تشکل در «یک تناقض نقشی» خبر داد.
به نوشته این روزنامه، از یک طرف گفته میشود که رویکرد جدید جامعه روحانیت مبارز توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی و صنفی است و عملکرد حزبی جناحی نخواهند داشت؛ اما از طرف دیگر اصرار دارند که محور ائتلاف اصولگرایان باشند. جامعه روحانیت از یک سو در همه این سالها خودش را نهادی غیرحزبی تعریف کرده و حتی تلاشی هم برای دریافت مجوز از خانه احزاب نکرده؛ اما در بزنگاه انتخابات تا سالها عملکردی کاملا حزبی داشته است.
در همه این بیست و اندی سال اخیر هم اگرچه از قدر و وزن اثرگذاری سیاسیاش کاسته شده اما همواره گوشهای از کار را داشته و حتی گاه نقشی نمادین در ائتلافها به او دادهاند. حالا در آستانه انتخابات مجلس آتی مشخص است که جامعه روحانیت بیش از گذشته درگیر تناقض نقش خویش است. از یک سو تمایل دارد که ائتلاف و وحدت ذیل سازوکار او انجام شود و جریانات و چهرهها و احزاب اصولگرا اتوماتیک به سراغش بیایند و زعامتش را بپذیرند، از سویی دیگر تعبیری غیرسیاسی از این زعامت میکند.
«خبرآنلاین» در همین ارتباط به بررسی رویکردهای انتخاباتی حزب موتلفه اسلامی پرداخت و با اشاره به تجربه های پیشین این حزب از همگرایی با تشکل های جمعی اصولگرایی، از تمایل بیشتر این حزب به حرکت زیر پرچم جامعه روحانیت مبارز خبر داد.
در این گرازش می خوانیم: پیرمردهای موتلفه دو تجربه «جمنا» و «شورای ۱۵ نفره» را دارند و با این اوصاف بعید است در انتخابات آتی تن به تصمیمات «شورای وحدت» که از جنس همان دو سازوکار قبلی است بدهند از سوی دیگر در جناح «راست سنتی» این جامعه روحانیت مبارز و جبهه پیروان خط امام و رهبری است که نزدیکی و وفاق بیشتری با این حزب دارد بنابراین به نظر میرسد موتلفهایها به جای قدم گذاشتن در مسیر شورای وحدت با همقطارانشان در جامعه روحانیت و جبهه پیروان همراه و همکاسه شود.
«ایرناپلاس» هم در گزارشی در مورد غایبان سرشناس اصولگرایی در انتخابات ۹۸ نوشت: احمد توکلی، محمدرضا باهنر، غلامعلی حدادعادل و محمدباقر قالیباف از چهرههای شاخص اصولگرا هستند که گویا با وجود اینکه نقش پررنگی در بازیگردانی انتخابات مجلس یازدهم دارند، نامزد این دوره نخواهند شد.
علی لاریجانی برای انتخابات برنامه ای ندارد یا با چراغ خاموش حرکت می کند؟
پاسخ «علی لاریجانی» رئیس مجلس شورای اسلامی به سوال خبرنگار «تسنیم» در مورد اینکه هنوز درباره اینکه کاندیدا انتخابات مجلس و یا اینکه از حوزه انتخابیه قم کاندیدا شوم تصمیم نگرفتهام، موضوع گزارش های تحلیلی رسانه ها قرار گرفته است.
روزنامه «اعتماد» این پاسخ لاریجانی را ناشی از محافظه کاری او دانست و نوشت: هرچند اینکه لاریجانی، هنوز درباره نحوه ائتلاف در انتخابات پیشرو به تصمیمی نرسیده باشد، آن هم درحالی که کمتر از ۷ ماه تا برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی مانده، کمی دور از باور است. چه رسد به اینکه درمورد نفس شرکت در انتخابات یا عدم شرکت تصمیمگیری نکرده باشد. با این حال تا وقتی که او نخواهد پاسخی در این رابطه بدهد و بطور شفاف درباره آن اظهارنظر کند، نمیتوان صحبتی را به میان آورد. هرچند تجربه چند انتخابات پیشین مجلس که لاریجانی همواره در آنها شرکت کرده و از یکایک آن رقابتهای انتخاباتی نیز با سربلندی و توفیق بیرون آمده، نشان میدهد که او هرگز از چندماه پیش از انتخابات، حرفی از مسائل انتخاباتی نزده و نمیزند. بنابراین، اینبار نیز اتفاق عجیبی نیفتاده که او حاضر به صحبت درباره حضور یا عدمحضور و همچنین نحوه حضور خود در انتخابات پیشرو نشده است.
اعتماد اما به جای اظهارات لاریجانی بر پرسش خبرنگار تسنیم متمرکز می شود و می نویسد: از احتمال عدم کاندیداتوری لاریجانی از حوزه انتخابیه قم سوال میکند. پرسشی که طرف دیگر آن، این است که برخی نزدیکان لاریجانی چنان که این روزها در برخی منابع غیررسمی نیز عنوان شده، بهدنبال رایزنی با برخی چهرههای اصلاحطلب و میانهرو برای تکرار ائتلاف ۹۴ و احتمالا کاندیداتوری از پایتخت است. خبری که شاید برای اطلاع دقیقتر درباره چند و چون آن، چارهای نباشد، مگر صبر و شکیبایی بیشتر.
روزنامه «شرق» اما تعبیر دیگری از اظهارات لاریجانی داشت و این پاسخ را ناشی از انفعال انتخاباتی جنح ها و چهره های سیاسی دانست. به نوشته این روزنامه، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه گفته میشود ظاهرا شما قرار است از قم برای انتخابات مجلس کاندیدا نشوید، گفت: «بنده هنوز درباره اینکه کاندیدای انتخابات مجلس یا اینکه از حوزه انتخابیه قم کاندیدا شوم، تصمیم نگرفتهام. این ظاهرا که شما میگویید از کجا میدانید؟». او درباره اینکه در انتخابات مجلس با کدام جریان سیاسی تعامل و ائتلاف خواهد کرد، گفت: «هنوز درباره حضور در انتخابات تصمیم نگرفتهام که این موضوعات مطرح باشد». این سخن علی لاریجانی حکایت از آن دارد که فضای سیاسی کشور در زمان اندکی که به انتخابات مجلس باقی مانده است، آنقدر بیبرنامه است که حتی لاریجانی که از او بهعنوان یکی از گزینههای احتمالی ریاستجمهوری یاد میشود هم نمیداند که میآید یا نه. البته این موضوع فقط محدود به علی لاریجانی نمیشود و شخصیتهای مهم دیگری نیز کموبیش همین شرایط را دارند.
شرق بی برنامگی برای انتخابات پیش رو را وجه مشترک بسیاری از جریان ها و چهره های سیاسی دانست و آورد: تمام این تعدد نظرات و مشخصنبودن رویکرد جناحهای سیاسی اعم از اصولگرا و اصلاحطلب نشان میدهد فضای سیاسی کشور هنوز آماده انتخابات نشده است و گویی نیروهای سیاسی چشم به روزهای آخر و موجهای احتمالی دوختهاند. چنین شرایطی باعث میشود یا تعداد کمتری از مردم در انتخابات شرکت کنند یا در خوشبینانهترین حالت اگر مردم پای صندوق بیایند نه به برنامهها بلکه به اشخاص رأی دهند.
این در حالی است که موضوع همراهی لاریجانی با شورای وحدت، همچنان مورد سوال رسانه ها است. «محمد حسینی» فعال سیاسی اصولگرا در گفت و گو با «ایرناپلاس» درباره اینکه گفته میشود علی لاریجانی، رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی به جلسات شورای وحدت، دعوت نمیشود گفت: نه، ایشان در جلسات شورای وحدت حضور ندارد و هیچ بحثی هم درباره اینکه از ایشان دعوت بشود، تا به حال صورت نگرفتهاست.
راهبرد و برنامه های انتخاباتی دیگر چهره های سیاسی هم مورد توجه رسانه ها است. «انصاف نیوز» با «رسول بابایی» مشاور سابق قالیباف گفت و گو کرد. به نوشته این رسانه، بابایی میگوید اصلاحطلبان سعی در تخریب چهرهی قالیباف داشتند و ماجرای املاک نجومی را سازماندهی شده میداند؛ از سوی دیگر او قالیباف را تنها گزینهی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ میداند. او یکی از ضعفهای قالیباف را عدم ارتباط با عامه مردم میداند و معتقد است قالیباف از آنجایی که رویهای متفاوت با اصلاح طلبان و اصولگرایان پیش گرفته است از سوی هر دو جناح مورد هجمه قرار میگیرد.
حداد عادل و دوقطبی سازی انتخاباتی
اظهارات اخیر «غلامعلی حداد عادل» در رسانه ها هنوز با واکنش هایی رو به رو است.
تارنمای «انتخاب» امروز در گزارشی اظهارات حداد عادل از چهرههای برجسته اصولگرا و عضو مجمع تشخیص مصلحت مبنی بر بهرگیری جریان اسلامگرا از فرصتها و تهدیدات موجود در انتخابات پیشرو، را «نماد بارز بازگشت تکراری و چندین باره جبهه اصولگرایی به حربه دوقطبیسازی در سطح کلان جامعه» دانست.
در این گزارش آمده است: امر توجه به این مساله ضروری است که دوگانه اصولگرا و اصلاحطلب که طی بیش از دو دهه گذشته در جامعه رایج شده، در قالب دوقطبیسازی منفی موردنظر جریان اصولگرا قرار نمیگیرد بلکه نشانگر دو جریان سیاسی کلان در جامعه است. لذا منظور از دوقطبی سازی انگها و کلیشههایی است که در بیش از دو دهه گذشته جریان سیاسی اصولگرا از آن به عنوان تفکیک میان خود (صفت مثبت) با مخالفان (صفت منفی)، در مقام استراتژیای برای پیروزی در رقابتهای سیاسی بهره گرفته است.
در مورد پیامدهای دوقطبی سازی های اینچنینی هم می خوانیم: تداوم دوقطبیسازی غیرسازنده اصولگرایان در وضعیت کنونی کشور بیش از آنکه نمایانگر یک واقعیت سیاسی باشد و سطحی از واقعیات تراژیک جامعه را بازنمایی کند، تبدیل به واقعهای کمدیک و خندهدار شده که دیگر در سطح کلان جامعه نه خریددار دارد و نه میتواند تاثیری بر معادلات انتخاباتی بر جای بگذارد.
«عبدالله ناصری» کاشناس مسائل سیاسی هم در گفتوگوی خود با «انتخاب» بیان میکند اصولگرایان هنوز نمیتوانند درک کنند که نارضایتیهای موجود در جامعه معطوف به عملکرد دولت روحانی یا غیرانقلابی بودن او -انگ مورد تاکید اصولگرایان- نیست؛ مساله نارضایتی از کلیه ارگانها و فراگیر شدن قهر با صندوقهای رای است. در چنین شرایطی طرح همیشگی دوقطبیهای اصولگرایان ناشی از درک نادرست و زمانپریشی آنان است. آنها با عدم فهم تحولات زمانه، همچنان در تاریخ دو دهه گذشته سیر میکنند و نمیتوانند نگاهی چند سطحی به معادلات سیاسی کشور داشته باشند.
واکاوی سیاست های انتخاباتی اصلاح طلبان
برخی رسانه ها راهبرد انتخاباتی اصلاح طلبان را مورد واکاوی قرار دادند. روزنامه «شرق» در همین ارتباط با «محمدرضا عارف» رییس فراکسیون امید گفت و گو کرد و از قول او نوشت: ما ماندگاری و حضور جدی در صحنه سیاست را یک ضرورت میدانیم. راهبرد ما پیروزی نیست چراکه صحنه رقابت است و در این صحنه نباید با یک شکست عقبنشینی کرد. این راهبرد تقریبا در جریان اصلاحطلبی پذیرفته شده است. هر چند چالشهایی وجود دارد و درباره انتخابات آتی نیز بحثهایی درباره شرکت و عدم شرکت شکل گرفت. اما ما زمان زیادی است که از این راهبرد عبور کردیم و باید [در انتخابات] شرکت کنیم. راهبرد ما مشارکت جدی است و سپس به تاکتیکهای پیروزی فکر میکنیم. به طور کلی، داشتن راهبرد بحث مهمی است که باید جریانات سیاسی و حتی احزاب به آن توجه کنند، هر چند حزب فراگیر در کشور وجود ندارد.
خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی آرایش سیاسی اصلاح طلبان را «جبهه ای آشفته» خواند و نوشت: علیرغم اینکه چندی ماهی بیشتر به آغاز رسمی روند انتخابات مجلس یازدهم باقی نمانده، اما اصلاحطلبان همچنان در پی یافتن سازوکاری هستند که بتواند دربرگیرنده سلایق گروههای مختلف سیاسی ذیل جریان اصلاحات باشد. از سویی جمعی از احزاب اصلاحطلب فعالیت انتخاباتی خود را در چارچوب شورای سیاستگذاری تعریف کرده و محوریت این شورا برای انتخابات آتی مجلس را پذیرفتهاند. از سویی دیگر برخی دیگر از احزاب نیز که فعالیت شورای سیاستگذاری را مغایر اصول حزبی میدانند، در تلاشاند تا در قالب شورای هماهنگی جبهه اصلاحات به فعالیت انتخاباتی پرداخته و بعید نیست که همانند انتخابات شوراها لیستی مستقل معرفی کنند.
خبرگزاری «فارس» هم در گفت و گو با «کاظم انبارلویی» روزنامه نگار اصولگرا نوشت: انبارلویی گزارههایی چون فشار به شورای نگهبان و مطرح کردن مسائلی چون تایید صلاحیتها از طرف اصلاحطلبان را به منظور بالا بردن نرخ معامله با نظام قلمداد می کند و معتقد است که دوگانه انتخابات مشروط و انتخابات پرشور که در بین اصلاح طلبان مطرح است، نوعی راهبرد انتخاباتی است و اصلاح طلبان از حجاریان تا نبوی و تاجزاده و تاجبخش یک سیاست را دنبال میکنند.
نظر شما