مسابقه تسلیحاتی ؛ پیامد آزمایش موشکی آمریکا

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا علاقه بسیاری به لغو پیمان های بین المللی دارد اقدام اخیر او در خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد با روسیه با عنوان «آی‌ان‌اف» و آزمایش یک موشک کروز میان‌برد در روز دوشنبه ۲۸ مرداد واکنش های بسیاری را به دنبال داشته است.

آسوشیتدپرس، اعلام کرد که موشک آزمایش شده از جمله موشک‌های منع‌شده در پیمان «آی‌ان‌اف» بود. پنتاگون نیز گفته است، موشک آزمایش شده نوعی اصلاح شده از موشک «ناوی تاماهاک» بود که از جزیره سن نیکولاس در کالیفرنیا شلیک شد و بعد از طی مسافتی بیش از ۵۰۰ کیلومتر به هدف خورد.

با این اقدام آمریکا به نظر می رسد که دوران آرامش سیاسی در جهان به پایان رسیده است. هر چند در ۱۰ سال اخیر صادرات اسلحه به طور مداومی رو به افزایش بوده است. اما به نظر می رسد ایالات متحده در حال شکستن قرارداد های قدیمی است که نظمی جهانی برقرار کرده بود.

اقدام اخیر آمریکا زمانی خطرناکتر جلوه می‌کند که به یاد بیاوریم، ترامپ مارس ۲۰۱۶ (فروردین ۹۵) در جریان تبلیغات انتخاباتی‌اش، در ایالت ویسکانسن آمریکا گفته بود «شاید روزی ما مجبور شویم از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کنیم.»

ترامپ اخیرا در سخنانی عجیب به طور تلویحی افغانستان را تهدید به استفاده از بمب اتمی کرد. پیش از این نیز آمریکا با تشکیل نیروی فضایی به عنوان یکی از شاخه‌های نیروی مسلح آمریکا روند مسابقه تسلیحاتی را وارد فاز جدیدی کرد.

نظم جهانی حاکم بر دهه ۶۰ تا ۸۰ تغییر یافته است. از توافقات کلیدی دوران جنگ سرد تنها توافقنامه مربوط به تولید سلاح‌های شیمیایی و میکروبی در معرض خطر قرار ندارد، حتی این توافقنامه هم بعد از قضیه مسمومیت «اسکریپال» و حملات شیمیایی در سوریه که در غرب دمشق، صورت گرفت، مورد سوال قرار گرفته است.

واکنش روسیه، چین و کره شمالی

رئیس جمهور روسیه روز جمعه، اول شهریورماه، در واکنش به آزمایش موشکی تازه ایالات متحده در شورای امنیت ملی این کشور تشکیل جلسه داد. به گزارش خبرگزاری رویترز، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور، روز جمعه در چارچوب همین جلسه از ارتش روسیه خواسته است تا برای اقدام متقابل در واکنش به آزمایش موشکی آمریکا آماده شوند.

پوتین در این جلسه تاکید کرد که روسیه قصد ندارد به یک مسابقه تسلیحاتی دیگر کشیده شود، اما در عین حال از وزارت دفاع و دیگر وزارتخانه‌های دولتی خواسته است که تهدید موشکی تازه آمریکا را تحلیل و بررسی کنند.

گنگ شوانگ سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز گفت که آزمایش موشک های کروز ایالات متحده آمریکا منجر به مسابقه تسلیحاتی جدید و تشدید تقابل نظامی می شود و بر ساختار امنیتی بین المللی تأثیر منفی خواهد گذاشت.

این آزمایش با واکنش کره شمالی نیز روبرو شده است، سخنگوی وزارت خارجه کره شمالی روز پنج‌شنبه اعلام کرد که اقدام اخیر آمریکا در آزمایش موشک میان برد کروز، همچنین برنامه این کشور برای استقرار هواپیماهای جت اف‌-۳۵ و دیگر تجهیزات تهاجمی نظامی در اطراف شبه‌جزیره کره، اقداماتی «خطرناک» است که باعث ایجاد «یک جنگ سرد جدید» در منطقه خواهد شد.

لغو پیمان توسط آمریکا

پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد روز یازدهم مرداد، پس از ۳۱ سال لغو شد. پس از انقضای این پیمان تعدادی از کشورها و چهره‌های بین‌المللی در مورد بازگشت به دوران مسابقه تسلیحاتی ابراز نگرانی کرده‌اند.

بر اساس پیمان آی‌ان‌اف که در سال ۱۹۸۸ به امضای رونالد ریگان و میخائیل گورباچف، رهبران وقت آمریکا و شوروی، رسید دو طرف متعهد شدند از توسعه، تولید و استقرار موشک‌های کروز یا بالستیک زمین‌پرتاب با برد بین ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر خودداری کنند.

بیست و پنج سال از پایان جنگ سرد می‌گذرد، جنگی که رقابت های گسترده ای میان دو بلوک غرب و شرق ایجاد کرده بود. دوره‌ای از رقابت، تنش، کشمکش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی بین بلوک شرق (اتحاد جماهیر شوروی و دولت‌های اقماری‌اش) و بلوک غرب (ایالات متحده و متحدان ناتو) که بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد و تا سال ها ادامه یافت. جنگ سرد در دوره زمانی میان سال‌های ۱۹۴۷ تا سال ۱۹۹۱ و فروپاشی اتحاد جماهیرشوروی ادامه داشت. در طول این دوره رقابت میان این دو ابرقدرت در عرصه‌های گوناگون مانند اتحاد نظامی، ایدئولوژی، روانشناسی، جاسوسی، ورزش، تجهیزات نظامی، صنعت و توسعه فناوری ادامه داشت و هزینه‌های گزاف نظامی به دو طرف تحمیل کرد.

نظام بین الملل مملو از هرج و مرج در دوران جنگ سرد و عدم وجود امنیت عامل اصلی شکل گیری مسابقه تسلیحاتی بود. از سوی دیگر مسابقه تسلیحاتی خود عامل بی ثباتی محسوب می شد.

در حال حاضر واشنگتن قصد دارد تا توازن نیروها و توان بازدارندگی را به نفع خود تغییر دهد، لغو تعهدات در قبال پیمان نابودی موشک‌ها میان برد اولین قدم در این راستا بود.

تصمیم ترامپ درباره پیمان موشکی، در واقع در راستای همان شعار معروف «آمریکا قبل از همه» است و در این راستا حرکت می کند که آزادی عمل بیشتری به دولت آمریکا برای تقویت توان نظامی و سیاسی این کشور در جهان بدهد.

امنیت جهانی بار دیگر تحت‌الشعاع اقدامات خارج از چارچوب آمریکا قرار گرفته است. خروج یک‌جانبه آمریکا از این پیمان می‌تواند معاهده «استارت ۳» را هم که موعد تمدید آن سال ۲۰۲۱ است از اعتبار ساقط کند. استارت ۳ معاهده‌ای میان آمریکا و روسیه است که در ۱۹ فروردین ماه ۱۳۸۹ در پراگ، پایتخت جمهوری چک میان واشنگتن و مسکو منعقد شد که بر اساس آن طرفین متعهد به کاهش تسلیحات هسته‌ای خود شدند.