بازگشت دلار به کف قیمت ۷ ماهه

در گزارش روزنامه اعتماد آمده است: آخرین بار، در هفته‌های میانی بهمن‌ماه سال گذشته بود که رقم ۱۱هزار و ۵۰۰ تومانی برای نرخ دلار ثبت شده بود و یک ماه است که نرخ دلار در منحنی ثابتی حرکت می‌کند. تا اینکه در یکی، دو روز گذشته، بار دیگر نزولی شده است.

همزمان با کاهش نرخ دلار و رسیدن به کف قیمتی ۷ ماه پیش، این سوال نزد فعالان بازار مطرح بود که چه اتفاقی در بازار افتاده است؟ در روزی که شاخص بورس اوراق بهادار تهران به اخبار حضور ناگهانی وزیر امور خارجه در نشست سران G۷ واکنش مثبت نشان داد و نزدیک به ۶هزار واحد صعود کرد؛ روزی که تمامی شاخص‌های بورس تهران به اصطلاح فعالان بازار، «سبزپوش» شدند و شاخص کل در عدد ۲۷۴ هزار واحد ایستاد. برخی دیدگاه‌ها مذاکرات ابتدایی محمدجواد ظریف با امانوئل مکرون رییس‌جمهور فرانسه را زمینه‌ساز نگاه مثبت بازار سرمایه به آینده اقتصادی ایران و خروج سرمایه‌ها از بازار ارز می‌دانند. اما به نظر می‌رسد که عوامل دیگری نیز در کاهش نرخ ارز طی دو روز گذشته اثرگذار باشند.

بازار متشکل ارزی

اولین متغیر تاثیرگذار بر نرخ ارز، ‌جدی شدن راه‌اندازی بازار متشکل ارزی است. به تازگی یک مقام مسوول در بانک مرکزی اعلام کرده که «پرونده صرافان و بانک‌ها برای حضور در بازار متشکل ارزی تکمیل شده است.» این خبر به نوعی در میان صرافان و فعالان بازار ارز، نشانه‌ای برای نزدیک بودن راه‌اندازی این بازار تعبیر شده است. با راه‌اندازی این بازار توسط بانک مرکزی، قرار است صرافان بزرگ با مبلغی وارد معامله با تامین‌کننده ارز شوند و برای این مبلغ نیز یک «کف» تعیین شده است.

کاهش تقاضا

بخش دیگری از تحولات بازار ارز بی‌ارتباط با کاهش تقاضا در این بازار نیست. دیروز کامران سلطانی زاده، رییس کانون صرافان در نشست خبری خود با رسانه‌ها از این موضوع صحبت کرد و هرگونه دخالت بانک مرکزی در بازار را «رد» کرده است. به گفته وی «قیمت انواع ارز در بازار براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و دیگر مانند سابق نیست که بانک مرکزی برای کنترل بازار، ارز وارد بازار کند.» او توضیح داده که «وضعیت بازار ارز در ماه‌های اخیر با مدیریت بانک مرکزی و همکاری صرافی‌ها مطلوب بوده و منجر به خروج تقاضای کاذب از این بازار شده است.»

اقدامات سیاست‌گذار

در عین حال یک نکته جالب توجه نیز در بازار ارز دیده می‌شود: قیمت ارز در بازار آزاد از قیمتی که بانک‌ها هر روز اعلام می‌کنند کمتر شده است. گفته می‌شود که دیروز، صرافی‌های بانکی نرخ خرید دلار خود را بالاتر از قیمت بازار آزاد تعیین کردند؛ وقتی این استراتژی از طرف نهاد بازیگر مهم بازار یعنی صرافی‌های بانکی در پیش گرفته می‌شود به معنای آن است که سیاست‌گذار پولی قصد دارد ارزهای وارد شده به بازار را جذب کند. با این اقدام، کسانی که برای فروش ارز به بازار مراجعه می‌کردند مجبور بودند برای فروش با نرخ بالاتر به بانک‌ها مراجعه کنند. از طرف دیگر، ‌دلالان و فعالان ارزی نیز برای جا نماندن از این قافله مجبورند قیمت‌ها را با صرافی‌های بانکی هم راستا کنند. در واقع این اقدام سیاست‌گذار پولی موجب شد تا ارزهای سرگردانی که در بازار بودند، با نرخ‌شکنی به سمت بانک‌ها و صرافی‌های رسمی سرازیر شوند. این اقدامات را در کنار دیگر سیاست‌ها و استرات‍ژی‌های بانک مرکزی باید قرار داد؛ از جمله کاهش سقف تراکنش‌ها، ممنوعیت پشت‌نویسی چک‌ها یا تعیین سقف ۵ میلیون تومانی برای هر کارت بانکی در انتقال پول بین شبکه بانکی و ... که به کاهش سفته بازی ریالی در بازار کمک کرده است. فراموش نکنید که تا همین یک سال پیش، خرید ارز با استفاده از دستگاه‌های کارت‌خوان مستقر در کشورهایی مثل ترکیه، ‌افغانستان، ‌کانادا و کردستان عراق مقدور بود و با این اقدامات پیشگیرانه بانک مرکزی، ‌این امکان به‌شدت محدود شده است.

فضای سیاسی

تجربه ماه‌ها و سال‌های اخیر نشان داده که هر بار خبر مهم سیاسی در بازار ارز می‌پیچد، قیمت‌ها با نوسان صعودی و نزولی مواجه می‌شوند؛ این اتفاق دیروز هم تکرار شد و با سفر وزیر امور خارجه به فرانسه قیمت دلار حدود ۲۰۰ تومان کم شد. فعالان بازار معتقدند که گرچه سفر ظریف به فرانسه و دیدار با مکرون و اخبار امیدوارکننده درباره مذاکرات، فضای مثبت و امیدوارکننده‌ای در بازار ایجاد کرده اما نباید به این نوسانات که بر اثر اخبار سیاسی بروز می‌کند زیاد توجه کرد.

در ساعاتی از دیروز که نرخ دلار به کانال ۱۰ هزار تومانی نیز وارد شده بود قیمت خرید دلار در صرافی‌ها ۱۱ هزار و ۲۵۰ تومان اعلام شد اما با این حال دلالان در بازار و صرافان فعال نرخ پیشنهادی‌شان را در کانال ۱۰ هزار تومان قرار دادند. حتی برخی دلالان حاضر بودند دلار را به قیمت ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان و برخی به قیمتی تا ۱۰ هزار و ۹۵۰ تومان خریداری کنند. دلالان ارز می‌گویند: دلار تا ۱۰ هزار تومان پایین می‌آید، ممکن است تحت تاثیر فضای سیاسی و دیپلماسی دلار ریخته باشد و زمانی کاهش قیمت‌ها ماندگار است که داده‌های اقتصادی کاهش قیمت را سبب شوند.

نظر رییس سازمان برنامه و بودجه

در همین حال، محمد باقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه با لحنی طنزآمیز گفته که « باد قیمت‌ها را پایین نیاورده» بلکه به گفته وی « آنچه در بازار ارز مشاهده می‌کنید محصول تدبیر است و قیمت‌ها نسبتا با ثبات شده و کاهنده هم بوده است.» نوبخت اضافه کرده که «با وجود فشارهایی که دشمنان از لحاظ اقتصادی ایجاد کرده‌اند اقدامات زیادی را انجام داده‌ایم. آثار تحریم‌ها بر روی منابع مالی ما محسوس است؛ بودجه ۴۴۸ هزار میلیارد تومانی تقلیل پیدا کرده، ولی با همین منابع محدود از طریق اولویت‌بندی کارها را انجام می‌دهیم.»

سکه در آستانه کانال ۳ میلیونی

این را هم باید در پایان این گزارش اضافه کرد که با وجود افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی، ‌نرخ سکه در بازار داخلی به مانند نرخ دلار ریزش کرد و در آستانه کانال ۳ میلیون تومانی ایستاد. هر قطعه سکه تمام بهار آزادی به ۴ میلیون و ۴۴ هزار تومان رسید که نسبت به روز ماقبل کاهشی قابل توجه را نشان می‌دهد. برخی فعالان بازار می‌گویند قیمت‌ها در آستانه ورود به کانال سه میلیون تومانی است و پیش‌بینی می‌شود روند کنونی این اتفاق را رقم بزند.