رابرت فرانک از تأثیرگذارترین عکاسان قرن بیستم، که سبک بصری اصیل و شخصی وی محور تغییر مسیر عکاسی مستند در جهان بود روز دوشنبه در «اینورنس، نوا اسکوشیا» کانادا در ۹۴ سالگی درگذشت.
دانشگاه مک گیل در نامه ای درباره وی نوشت: «رابرت فرانک، بسیار ساده، نگاه جهان به آمریکا را تغییر داد. از طریق چشم یک مهاجر، او ما را آنچه که هستیم می دید.»
ارل ای‌پاول تاریخ‌نگار هنر، عکس‌های فرانک را نشان‌دهنده «مردمی گرفتار نژادپرستی، مسموم‌شده توسط سلبریتی‌ها و رسانه‌ها و اغلب نادیده گرفته شده توسط سیاست‌مداران» توصیف کرده بود.
فرانک متولد سوئیس در سن ۲۳ سالگی به عنوان یک پناهنده هنری برای پیشرفت در کار حرفه ای خود از کشور مادری به نیویورک مهاجرت کرد و در مجله «هارپر بازار» نیویورک به عنوان عکاس مد برای خود کاری دست و پا کرد و در همان زمان به صورت مستقل برای مجله های لایف، لوک، مک کال، فرچون، نیویورک تایمز نیز عکاسی کرد.
وی بیشتر به با کتاب عکس «آمریکایی ها»(The Americans) شناخته شد که شاهکاری از عکس های سیاه و سفید بود که در جریان سفرهای او در اواسط دهه ۱۹۵۰ و در ۱۹۵۹ به نقاط مختلف آمریکا خلق شد.
در سال ۱۹۵۵ فرانک با کمک نفوذ هنری واکر ایوانز که از عکاسان مستند برجسته جهان به شمار می رفت کمک هزینه ای از موسسه گوگینهام برای سفر در تمام ایالات متحده آمریکا و عکاسی از تمام اقشار جامعه آمریکا دریافت کرد تا بتواند پروژه «آمریکایی ها» را عکاسی کند.
وی در مدت سفر دو ساله اش در جاده های آمریکا، خانواده‌اش را نیز به همراه خود برد و بیش از ۲۸ هزار عکس گرفت. در نهایت تنها ۸۳ عکس از بین آنها را انتخاب و در کتابی به نام آمریکایی ها چاپ کرد که به باور بسیاری، این اقدام تاریخ فتوژورنالیسم را از نو نوشت.
این مجموعه حاصل یک سفر ۱۵ هزار کیلومتری به سراسر آمریکا در دوران جنگ سرد است. این مجموعه نخست در فرانسه، سپس در آمریکا منتشر شد و با انتقادهای تندی روبه‌رو شد. دلیل انتقادها واضح بود، تصاویری که فرانک از آمریکا به جهانیان نشان می‌داد، بر خلاف آن چیزی بود که تبلیغات و هالیوود به عنوان «رویای آمریکایی» به دنیا عرضه می‌کردند.
فرانک در سفرش به دور آمریکا عکس هایی حرفه ای از وضعیت بدون تغییر و راکد آمریکا به تصویر کشید. او در بدو ورودش دیدی خوشبینانه به آمریکا داشت، اما سرعت زندگی در آمریکا و تاکید بیش از اندازه آمریکایی‌ها بر پول و سرمایه دید او را به سرعت تغییر داد. حتی سبک عکاسی او که از نظر گرافیکی غنی و دارای حال و هوایی لطیف و نقاشانه بود، به کارهایی صریح، شفاف و پرمحتوا تبدیل شد و توانست آمریکای واقعی، آمریکایی های دلسرد را به وضوح به تصویر بکشد. فرانک در پروژه آمریکایی ها تلاش کرد تا تنشی را که بین همه اقشار آمریکا دیده است و ظاهری خوش بینانه دارد، به خوبی نمایان کند.
وی در سال های پایان عمر خود به سوییس بازگشت تا جایزه Roswitha Haftmann، گران‌ترین جایزه هنرهای زیبا در اروپا، را برای یک عمر دستاورد دریافت کند.
عکس‌های فرانک آنقدر گران بودند که به پول احتیاج نداشته باشد ولی شیوه زندگی او نسبت به سال‌های جوانی اش هیچ تغییری نکرد؛ در سال های اخیر می‌گفت: «جوراب پوشیدن را کنار گذاشتم تا پول بیشتری برای تهیه کتاب داشته باشم.»
چند سال پیش فرانک تابلوهای نقاشی دوست فقیرش «سانیو» را که در دهه ۴۰ به او بخشیده بود اما بعدها از نقاشان مدرن و مشهور چین شد،فروخت. او میلیون‌ها دلار دریافت کرد، اما چنین پولی مزاحمش بود و بنیادی تأسیس کرد تا تمام ثروتش را در اختیار آن قرار دهد.
برای او تحسین شدن یا نشدن اهمیت چندانی نداشت. در دهه ۶۰ وقتی آثارش مورد توجه قرار گرفت ناگهان از عکاسی ساکن (still photography) به فیلمسازی زیرزمینی تغییر رشته داد و ۱۰ سال بعد، با تمام فرصت‌هایی که دنیای هنر نصیبش می‌کرد از نیویورک گریخت و به دامنه کوهی بایر در شمال کانادا پناه برد.
بعدها که موزه‌ها از او خواستند تا آثارش را به نمایش بگذارد یا وقتی دانشگاه‌هایی از جمله ییل سعی کردند به او مدرک‌های افتخاری دهند گفت: «کس دیگری را پیدا کنید» و نپذیرفت.
نن گلدین، عکاس، درباره او می‌گوید: هیچ وقت درگیر حواشی شهرت نشد. همه او را به خاطر کارش می‌شناسند. او جایزه‌اش را از مردم گرفت.
درحراج اختصاصی عکس کریستی نیز در میان ۱۷۲ عکاس همچون کارتیه برسون، انسل آدامز، دوروتیا لانگ، بیل برنت، دایان آربوس، براسای، ویلیام اگلستون، آلفرد استیگلیتز، هیروشی سوجی‌موتو، هلموت نیوتن، ایروینگ پن، فرانچسکا وودمن و ادوارد وستون عکسی از رابرت فرانک با قیمت خیره‌کننده ۶۶۳ هزار و ۷۵۰ دلار در صدر گران‌ترین آثار فروخته شده نشست.
رابرت فرانک در نهایت در دامنه کوه‌های شمال کانادا که در سال های جوانی برای فرار از شهرت به آنجاپناه برده بود در ۹۴ سالگی درگذشت.
نظر شما