مارگارت اتوود نویسنده، شاعر و منتقد ادبی هفتادونه‌ساله کانادایی که از سال ۱۹۶۱ کار خود را آغاز کرد، با انتشار ۱۷ کتاب شعر، ۱۶ کتاب داستان، ۱۰ کتاب غیرداستانی ادبی، ۸ کتاب مجموعه داستان و ۸ کتاب کودک از جمله نویسندگان پرکار معاصر شناخته می‌شود.
او که دانش آموخته رشته انگلیسی از ویکتوریا کالج شهر تورنتو در مقطع کارشناسی و مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه هاروارد است، سال ها در دانشگاه های مختلف تدریس کرد و از اواخر دهه ۸۰ میلادی به نویسنده ای شناخته شده در سطح جهان و به پیروی آن ایران تبدیل شد و از اوایل دهه ۸۰ خورشیدی از وی کتاب های زیادی به فارسی ترجمه شد.
نام اتوود در سال جاری میلادی با انتشار کتاب جدیدی سر زبان ها افتاد که خود وی شش ماه قبل خبر نوشتن آن را داده بود؛ کتابی به نام The Testaments که در واقع ادامه اثر دیگری از وی به نام داستان ندیمه است که در سال ۱۹۸۵ منتشر شده بود. اما این کتاب خوشبخت غیر از اینکه نویسنده‌ای مشهور داشت از اقبال دیگری نیز نصیب برد؛ کتاب پیش از زمان رسمی برای جایزه بوکر ارسال شد و ابتدا جزء فهرست طولانی سپس در فهرست نهایی برگزیده شد؛ جایزه ای که هر سال به بهترین رمان انگلیسی زبان اصلی اهدا می شود و از نظر اعتبار و رقم جایزه (۵۰ هزار پوند) قابل توجه است.
هر چند اتوود یکبار پیش از این برای رمان آدمکش کور در سال ۲۰۰۰ برنده این جایزه شده و پنج بار دیگر نیز طی سال های ۱۹۸۶، ۱۹۸۹، ۱۹۹۶، ۲۰۰۳ و ۲۰۱۹، نامزد آن بوده است؛ رقابت وی با پنج نامزد دیگر این جایزه به هیجان و گمانه‌زنی‌های رسانه ای در مورد برنده آن همچنین تلاش علاقه‌مندان و ناشران دیگر کشورها برای انتشار ترجمه ای از آن افزوده است.
یک اشتباه فنی در آمازون باعث فروش زودهنگام ناخواسته اثر
طوری که با وجود همه اقدامات امنیتی ناشر بین المللی شرکت فروش اینترنتی آمازون یک هفته قبل از زمان رسمی انتشار کتاب یعنی ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹ (۱۹ شهریور ۱۳۹۸) چند صد نسخه از آن را به خریداران آمریکایی آن فروخت. افرادی که از خرید آن به شدت هیجان زده شدند و در صفحات خود در شبکه های اجتماعی پست گذاشتند، اینگونه مشخص شد کتابی که به نوشته روزنامه انگلیسی گاردین به اندازه کتاب های جی کی رولینگ (نویسنده مجموعه هری پاتر) برای لو نرفتن تمام یا بخشی از آن تدابیر امنیتی به کار رفته بود و حتی به داوران جایزه بوکر هشدار داده بودند در صورت لو رفتن نسخه واترمارک‌دار آنها مسئول شناخته خواهند شد، زودتر از انتشار همزمان و رسمی به دست عده ای رسید.
در حالیکه شرکت فروش اینترنتی آمازون بروز یک اشتباه فنی را دلیل این امر اعلام کرده و از ناشران، کارگزاران، نویسندگان و کتابفروشان بابت آن عذرخواهی کرده است، پنگوئن رندم هاوس به عنوان ناشر بین المللی اثر و دیگر ناشران خرد آن در مناطق مختلف از این وضع به شدت ناراضی هستند.
مسابقه‌ای برای ترجمه اثر
اما این کتاب و کتاب هایی مانند آن که یا نویسنده شناخته شده‌ای دارند، یا جوایز مهمی کسب کرده، یا پرفروش شده اند یا در دسته داستان‌های سیاسی قرار می گیرند در ایران سرگذشت متفاوت و تقریبا عجیبی دارند. در حالیکه زمان انتشار رسمی کتاب ۱۹ شهریور (سه شنبه گذشته) بوده پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه ملی به عنوان مرجع اهدای فیپا یک ترجمه از این کتاب ۴۳۲ صفحه ای را ثبت کرده است.
هر چند پیش از تمام شدن کتاب نیز می توان برای فیپا اقدام کرد و گرفتن فیپا نوعی اطلاع‌رسانی برای دیگر ناشرانی است که به آنها نشان می دهد، یک ناشر و مترجم مشغول ترجمه و انتشار اثر هستند و به معنای انتشار آن نیست؛ ثبت زودهنگام کتاب برای فیپا و حتی پیش از زمان انتشار رسمی آن برای مخاطبان عادی و حتی بعضی مترجمان سوال‌برانگیز خواهد بود که چطور این کتاب آنهم احتمالا با دشواری‌های ترجمه ادبی و صفحات زیاد هم به دست ناشر ایرانی رسیده و هم ترجمه شده است. حتی اگر این فرض را در ذهن بیاوریم که تنها بخش کمی از کتاب ترجمه شده و هنوز کامل نشده باشد، بازهم موضوع عجله برای ثبت فیپا سوالات را در ذهن بی پاسخ می‌گذارد که چرا با این عجله؟
این سوال ها مساله مهمی را در بازار کتاب ایران نشان می دهد و آن ترجمه همزمان آثار مطرح خارجی است که گاه توسط چند ناشر و حتی بعد نیز از سوی ناشرانی دیگر انجام می شود؛ در حالیکه معمولا در بازارهای نشر بسیاری کشورها این مساله با التزام عملی ناشران به حق مولف (کپی رایت) حل می شود و فقط ناشری که با ناشر اصلی قرارداد دارد می تواند کتاب را چاپ کند که هم از جهت اصالت اثر می توان از آن مطمئن بود و هم حقوق مادی و معنوی نویسنده و ناشر، رعایت نشدن حق کپی رایت در ایران باعث شده چند ناشر همزمان به ترجمه اثری بپردازند و مسابقه ای در ترجمه این آثار میان آنان برپا شود که قطعا روی کیفیت ترجمه، صنعت نشر و اعتبار بین المللی بازار کتاب ایران اثر ناخوشایند می گذارد.
مسابقه ای که اخیرترین نمونه آن را در مورد کتاب میشل اوباما، همسر رئیس جمهوری پیشین آمریکا، به نام شدن/ BECOME شاهد بودیم؛ کتابی که بر اساس آمار کتابخانه ملی ۱۷ ناشر ترجمه ای از آن به دست دادند و این در صورتی است که چشم بر نسخه های قاچاق و زیرزمینی منتشر شده از این اثر و نسخه های پی. دی. اف منتشرشده در فضای مجازی ببندیم و تنها به آمار فیپا بسنده کنیم.
نظر شما