خاکریزها و خودکارهای خونین

سردبیر گروه سیاسی خبرگزاری جمهوری اسلامی در دوران دفاع مقدس که به عنوان خبرنگار نیز در مناطق جنگی حضور داشته، در این نشست می گوید: مسایل جنگی که طی این سی سال به آن پرداخته شده، تنها قطره‌ای از دریا است، به بسیاری از مسایل پرداخته نشده به همین دلیل آثار و عواقب آن را شاهدیم، عواقبی که برای ما عادت شده است.

محمد تنکست می افزاید که انتشار اطلاعات در زمان بحران بسیار دشوار است زیرا کوچکترین اشتباه می تواند منجر به بهره برداری دشمن شود.

وی با تاکید بر اینکه معیار اصلی ما در دوران دفاع مقدس منافع ملی به معنای منافع جامعه انسانی بود، اظهار داشت: اصحاب رسانه اگر این معیار را مبنا قرار دهند، در هر جامعه ای می توانند نقش خود را به خوبی ایفا می کنند.

سردبیر گروه سیاسی دوران جنگ در ایرنا افزود: باید منافع جامعه انسانی را مبنا قرار داد نه منافع گروهی، جمعی و حزبی و در این صورت است که می توانیم نقش خود را به خوبی ایفا کنیم.   

وی با بیان اینکه در دوران جنگ باید این موضوع را مد نظر قرار می دادیم که اخبار آرامش جامعه را بر هم نزنند، گفت: دوستان عکاس گفتند که برخی عکس ها گزینش می شد و منتشر نمی شد، در خصوص خبر نیز این مساله رعایت و لحاظ می شد، مسایل بسیاری در خبرگزاری با توجه به متن جامعه مورد لحاظ قرار می گرفت.

به گفته وی، تحکیم وحدت ملی بین دولت و ملت برای بالا بردن توان جامعه، شناسایی نقاط ضعف و کمبودها و ارایه راهکارها از جمله مسایلی بود که در همه بخش ها مورد توجه قرار می گرفت.

سردبیر گروه سیاسی دوران دفاع مقدس در ایرنا با اشاره به اینکه طبق آمار ۳۰ درصد جامعه ایران نیاز به مشاوره روانی دارند، اضافه کرد: ما یک ملت جنگ زده ایم، آثار و عواقب جنگ هنوز پابرجاست و این مسایل روانی که از آن سخن گفته می شود، آثار و عواقب جنگی است که هشت سال بر ملت تحمیل شد.

به ریشه‌ها نپرداخته ایم

وی تاکید کرد: ما به آثار و عواقب جنگ عادت کرده ایم نه تحقیقی در مورد آن شده و نه مورد توجه قرار گرفته است، ما فقط جنگ را به هفته دفاع مقدس و مباحث نمایشی محدود کرده ایم و به ریشه ها نپرداخته ایم.

 تنکست گفت: فضای مجازی را ببینید، ما در حال جنگ هستیم، در واقع ما با خودمان می جنگیم و جنگ در خون ما رخنه کرده است، به طوری که اکنون به فحاشی و ناسزاگویی به یکدیگر افتاده ایم. ما به این مسال نپرداخته ایم و مراکز تحقیقاتی از این مسایل غافل مانده اند.

وی با تاکید بر اینکه باید از سطحی نگاه کردن به مسایل جنگ فراتر رویم، تصریح کرد: باید عمیق تر شویم، ریشه بسیاری از مشکلات امروز ما در مسایل جنگ است.

سردبیر گروه سیاسی ایرنا در دوران جنگ در ادامه گفت: اوایل جنگ تحمیلی، ناهماهنگی هایی وجود داشت که ستاد تبلیغات جنگ به همین دلیل تشکیل و خبرگزاری جمهوری اسلامی ستاد تبلیغات جنگ شد.

وی توضیح داد: ایرنا به دلیل اینکه ستاد تبلیغات جنگ شده و تنها رسانه رسمی کشور بود بر صحت اخبار انتشار یافته پافشاری می کرد.

هماهنگی در شرایط جنگ کار دشواری بود

تنکست گفت: در آن شرایط جنگ هماهنگی کار بسیار دشواری بود که البته هیچگاه هم به طور کامل به آن دست نیافتیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه اطلاعات جنگ اکنون به راحتی قابل دسترس نیست و در اختیار بخش خاصی قرار گرفته است، افزود: وقتی به اطلاعات دسترسی نداریم چگونه می توانیم به واقعیات جنگ دست یابیم البته این بدان معنا نیست که دستمان بسته است.

وی اظهار داشت: با وجود محدودیت ها، اگر اطلاعات را به درستی تحلیل کنیم، به بسیاری از مسایل دست می یابیم.

مجید کریمیان عکاس دوران دفاع مقدس ایرنا نیز در پاسخ به این سوال که آیا در طول جنگ محدودیتی برای عکاسی وجود داشت؟، گفت: ما در طول جنگ محدودیتی برای عکاسی نداشتیم و برای اینکه قدرت رزمنده هایمان را نشان دهیم، سعی می کردیم تصاویری را که نشان از برتری رزمنده های ایران دارد و فتح را به نمایش می گذارد، به ثبت برسانیم.

وی اظهار داشت: ما وقتی به جبهه می رفتیم، رسالت ما این بود که پس از عکاسی، تصاویر و ویدئوها را در کوتاه ترین زمان ممکن و به سرعت به تهران برسانیم، ویدئوها را شماره گذاری می کردیم و توضیحات آن را درج می کردیم که کجا ثبت شده و موضوع آن چیست؟

این عکاس دوران جنگ ادامه داد: البته تصاویری وجود دارد که تا به امروز هنوز منتشر نشده و شاید روزی برسد که قابل استفاده باشد.

همه جا آتش می بارید

کریمیان با بیان اینکه امیدوارم هیچگاه جنگ نشود، اظهار داشت: در یک جزیره ای بودیم که همه جا آتش بود، به هر سو می نگریستی پیکر شهدا روی زمین افتاده بود، با کسی در حال صحبت بودی که به یکباره بر اثر ترکش روی زمین می افتاد، در آن شرایط زیر گلوله باران نمی توانستیم کاری انجام دهیم. نمی دانستیم رزمنده ایم سلاح در دست بگیریم و از جانمان دفاع یا عکاسی کنیم و به عقب بازگردیم.

عکاس دوران دفاع مقدس در ایرنا ادامه داد: به طور قطع هیچکدام از عکاسان از عملکرد خود راضی نیستند، اگر امکاناتی که اکنون وجود دارد، در آن زمان نیز بود، شرایط بسیار متفاوت می شد.

وی با اشاره به عملیات کربلای ۵ گفت: من در این عملیات در دریاچه ماهی نتوانستم عکاسی کنم، سرمان را که بالا می آوردیم مورد اصابت گلوله و آتش قرار می گرفتیم. من ۶ سال جبهه بودم، اما از عملکرد خود راضی نیستم و نتوانستم آن رسالت خود را ادا کنم.

محمود ظهیرالدینی دیگر عکاس دوران دفاع مقدس در ایرنا نیز گفت: اگر تکنولوژی که اکنون در اختیار عکاسی وجود دارد، در دوران دفاع مقدس وجود داشت، ما بسیار بهتر می توانستیم جنگ را برای آینده ثبت کنیم.

وی اظهار داشت: اگر رسانه های محدود دوران جنگ، شرایط امروز را داشتند، بهتر می شد اثرگذاری منفی در روحیه دشمن ایجاد کرد.

وی با اشاره به استقلال و آزادی عمل عکاسان در گذشته و مدنظر داشتن ملاحظات به مثالی اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال هنگام تشییع پیکر حضرت امام خمینی (ره)، وقتی کفن ایشان پاره شد، همه عکاس ها روی کانیتنر بودند و آن را عکاسی کردند، ما خودمان عکس هایی را که کفن پاره بود و پیکر امام (ره) مشخص بود، را در اختیار حراست قرار دادیم تا اگر روزی خودمان هم نبودیم، از آن استفاده بی جا نشود.

ظهیرالدینی اضافه کرد: ما عکاسان و خبرنگاران در دوران جنگ، سنگری نداشتیم و کسی هم به ما کاری نداشت و از صبح تا شب در جبهه پرسه می زدیم و عکاسی و خبرنگاری می کردیم.

بهرام حسن زاده دیگر خبرنگار ایرنا در دوران دفاع مقدس نیز با اشاره به اینکه ۸۰ درصد تولیدات خبر و عکس مربوط به ایرنا بود، گفت: وضعیت عکاسان در جبهه بسیار خطیرتر از خبرنگاران بود، ما خبرنگاران می توانستیم در سنگر خبرهای خود را بنویسیم اما عکاسان باید سر صحنه تصاویر خود را به ثبت می رساندند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا به خبرنگاران خط تولید محتوا داده می شد، گفت: شورای اخبار جنگ به خبرنگاران غیر از موارد نیاز، خط نمی داد. تمامی اخباری که توسط ایرنا و صدا و سیما تولید می شد در نهایت در این شورا مورد بازبینی قرار می گرفت و وقتی عملیاتی آغاز می شد شورای اخبار جنگ رادیو و تلویزیون را هدایت می کرد.

حسن زاده با بیان اینکه اخبار تولیدشده پس از بازبینی در شورای اخبار جنگ، اجازه انتشار می یافت، اضافه کرد: حتی اخبار اقتصادی نیز در این شورا مورد بازبینی قرار می گرفت.

وی با بیان اینکه باید به شرایط سال های جنگ توجه کرد، اظهار داشت: دوستانی که پس از انقلاب وارد خبرگزاری جمهوری اسلامی شده بودند، انقلابی بودند و خود را سخنگوی مردم می دانستند، مدیرعامل خبرگزاری نیز توسط حضرت امام (ره) منصوب می شد. ایرنا مستقل از چپ و راست بود و خبرنگار نیز خود را سخنگوی مردم می دانست.

منافع ملی بر ما واجب و مشخص بود

وی یادآور شد: در آن دوران، منافع ملی بر ما واجب و مشخص بود، استقلال و قدرت خبرنگار در آن زمان سبب محفوظ ماندن اطلاعات می شد و تبلیغات در زمینه جنگ، اصولی و منطقی بود.

وی با بیان اینکه در زمان جنگ خط قرمز برای خبرنگاران و عکاسان کم بود، گفت: امروز خط قرمزهای بسیاری پیش روی جامعه رسانه ای قرار دارد، ما اگر در آن زمان آزادی عمل نداشتیم به طور قطع نمی توانستیم در ثبت وقایع جنگ موفق شویم، چرا که با شرایط فعلی انجام رسالت خبرنگاری کاری بس دشوار به نظر می رسد.