به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، رایزنی های کمیته مرکزی حزب عدالت و توسعه برای برکناری «احمد داوداوغلو» رهبر پیشین این حزب و نخست وزیر اسبق، آخرین تحولات مهم حزب عدالت و توسعه در ترکیه بود. اخراج های حزبی محدود به داوداوغلو تئوری پرداز شاخص حزب حاکم نیست و چند نفر دیگر هم همراه وی در لیست حذف شدگان قرار گرفته اند.
تشدید اختلاف نظرها میان شخصیت های برجسته پیشین حزب عدالت و توسعه نظیر «عبدالله گل»، «علی باباجان» و نیز داوداوغلو با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهورفعلی ترکیه، پیش از این نیز بارها خبرساز شده بود، اما گویا این اختلافات روندی تصاعدی و سازش ناپذیر یافته است تحولات عمده درون حزبی عدالت و توسعه نشان از تغییرات عمده در ساختار این حزب و نگرانی اردوغان را نشان می دهد.
پژوهشگر ایرنا با «رحمت حاجی مینه» کارشناس مسایل ترکیه در مورد چشم انداز آینده تحولات حزب عدالت و توسعه به گفت و گو پرداخت.
حزب عدالت و توسعه دستخوش تحولات جدی می شود
حاجی مینه در ابتدای این مصاحبه اظهار داشت: بحث جدایی اعضای حزب عدالت و توسعه موضوع جدیدی نیست. با تشکیل حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۱ و در طول ۱۸سال حاکمیت این حزب شاهد اقداماتی از سوی اعضای این حزب برای جدایی و تاسیس حزب جدید بودیم که چندان قابل توجه نبوده است و به قول رجب طیب اردوغان، چنین اقداماتی به حرکت تاثیر گذاری تبدیل نشد و ناکام ماند.
مطرح شدن دوباره بحث جدایی اعضای برجسته حزب عدالت و توسعه و تاسیس حزب جدید این بار مورد توجه جدی محافل سیاسی قرار گرفت. اهمیت این نگاه ویژه رسانه ای به دلیل چندین گزاره است. این بار شاهد خروج شخصیت های برجسته و موسسین حزب عدالت و توسعه، همانند عبدالله گل رئیس جمهور سابق و علی باباجان وزیر امور خارجه سابق و همچنین نخست وزیر سابق داود اغلو هستیم که همگی در ترکیه دارای شخصیت برجسته سیاسی هستند و اکنون مثلث خروج از سوی این افراد تکمیل شده است.
وی در ادامه افزود: اقدام گروهی این افراد در خروج از حزب عدالت و توسعه می تواند تاثیر گذار و پیامد های جدی برای اردوغان به همراه داشته باشد. مساله مهم دیگر در خروج این افراد ارائه برنامه و صحبت از «ترکیه جدید» است که صحبت از جدایی و تاسیس حزب جدید به کابوسی برای اردوغان تبدیل شده است، زیرا اردوغان از پیامدهای چنین اقداماتی آگاه است. رویکرد حزب حاکم مخصوصا اردوغان، نکته دیگری است که در قبال جدایی و تاسیس حزب جدید تلاش هایی را انجام می دهد تا افراد مذکور و برجسته نظام سیاسی نتوانند سد راه اهداف اردوغان در سیاست هایش شوند.
اقدامات اردوغان در جلوگیری از تاسیس حزب جدید
حاجی مینه در مورد اقدامات نظام حاکم در ترکیه برای جلوگیری از تاسیس حزب جدید اشاره کرد و گفت: اولین اقدام اتهام خیانت به افرادی بود که در صدد جدایی از حزب عدالت و توسعه بودند و خیال تاسیس حزب جدید را داشتند. دومین اقدام متهم کردن این افراد به جدایی از اصول حزب و خیانت به آرمان های حزب است و سوم متهم کردن این افراد به تلاش برای ایجاد تفرقه و چند دستگی میان «امت» (عبارتی که اردوغان بکار برد) و آخرین مرحله صحبت از افشاگری در مورد این افراد، که اردوغان با طرح این موضوع می گوید اطلاعاتی از این افراد در دست داردکه اگر افشا شود مشکلاتی را برایشان به دنبال دارد و این تهدید جدی برای جلوگیری از تاسیس حزب جدید از سوی افرادی است که از عدالت و توسعه جدا شدند.
حاجی مینه در ادامه بیان داشت: در بحث جدایی افراد برجسته حزب عدالت و توسعه این نکته قابل توجه است که این روند جدایی افراد چه مراحلی را طی کرده و چگونه به این نقطه رسیده است در این روند در ابتدا شاهد بحث سکوت بودیم، مثل زمانی که داود اغلو از نخست وزیری و رئیس حزب کنار رفت. دومین مرحله، انتقاد است که می توان به بیانیه اخیر داود اغلو اشاره کرد که به «مانیفست تغییر» مشهور است و از سیاست های حزب عدالت و توسعه انتقاد کرده است. مرحله دیگر بحث استعفا و کناره گیری از حزب است. آنچه که این افراد به طور کلی طی کرده و اکنون شرایط مهیا شده است.
نکته مهم در آماده بودن شرایط این است که اعضاء سابق حزب سعی کردند برای جلوگیری از شکست به تنهایی وارد بازی نشوند و به یک اجماع فکری جهت تاسیس حزب برسند. نکته دیگر شرایط کنونی ترکیه است که با دخالت های اردوغان در اقتصاد مورد انتقاد قرار گرفته است و این امر با بر کناری رئیس بانک مرکزی و تلاش اردوغان برای کاهش نرخ بهره خیلی نمایان شد. مساله دیگر بحث دخالت های سیاسی دولت اردوغان در امور انتخاباتی و تکرار انتخابات استانبول بود که از نظر منتقدین شکستی برای دموکراسی محسوب می شود. یکی از موارد دیگر برکناری سه شهردار «کرد» بعد از انتخابات، فضای انتقاد در ترکیه را گسترش داده و مخالفین را تقویت کرده است بررسی شرایط ذکر شده می تواند جامعه ترکیه را مهیای پذیرش شرایط جدید نماید.
چشم انداز حزب عدالت و توسعه
کارشناس مسایل ترکیه در مورد چشم انداز حزب عدالت و توسعه بیان داشت: تاسیس حزب جدید در آینده پیش رو از سوی افرادی همانند داوود اغلوکه از حزب عدالت و توسعه خارج شدند، قابل انتظار است. پیامدهای جدی این اقدام تضعیف حزب عدالت و توسعه است. افراد موسس حزب مانند عبدالله گل و علی باباجان و شخصیت تاثیر گذار داود اغلو در بحث سران حزب مورد توجه است در بحث بدنه هم می توان گفت تاسیس حزب جدید باعث پیوستن تعدادی از اعضای کنونی حزب عدالت و توسعه به این حزب می شود. در صورت وقوع چنین امری شاهد شکاف جدی در حزب عدالت و توسعه خواهیم بود.
پیامد دیگر تاسیس حزب جدید این است که به تقویت جناح مخالف و رقیب حزب عدالت همانند حزب جمهوری خلق کمک خواهد کرد. سخت شدن کار انتخاباتی برای حزب عدالت و توسعه در آینده انتخابات از پیامد های دیگر این اقدام خواهد بود، زیرا یکی از اهدافی تاسیس حزب جدید بحث انتخابات ۲۰۲۳ و طرح «ترکیه جدید» است.
در بحث سیاست خارجی، ترکیه متمایل به روسیه شده است. لذا ترمیم روابط با غرب، احیای روند صلح با کردها، خروج از بحران سوریه از اولویت های آنها خواهد بود. مهم ترین موضوع بازگشت به سیستم حکومت پارلمانی است که نکته اختلاف سیاسی عبدالله گل و اردوغان بوده است. در مجموع می توان گفت حزب جدید در صورت تاسیس رویکرد متفاوتی خواهد داشت.
وی در پایان این گفت و گو اظهار داشت:، با توجه به سیاست های اردوغان در ممانعت و جلوگیری از تاسیس چنین بلوک رقیب قدرتمندی، تاسیس حزب جدید به عنوان یک کابوس برای اردوغان محسوب می شود و راه بسیار سختی را در پیش روی وی قرار خواهد داد. اردوغان اعلام کرده است که در صدد سخنرانی علیه این افراد به صورت علنی خواهد بود.
در مورد چشم انداز رقابت های انتخاباتی در آینده و احتمال جابجایی قدرت می توان گفت این جابجایی بین اسلام گراها خواهد بود. هر چند که موانع و مشکلات جدی در روند تاسیس حزب جدید وجود خواهد داشت.
نظر شما