سردرگمی بر سر «وحدت» و «راهبردهای انتخاباتی»

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، کمتر از ۶ ماه تا انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی زمان باقی مانده و هنوز جریان های سیاسی بر سر مباحثی چون راهبرد و تاکتیک های انتخاباتی خود به اجماع دست نیافته اند. این روزها تکرار گزاره هایی چون «مشارکت مشروط» و «مشارکت بی قید و شرط» در اردوگاه اصلاح طلبی و کاربرد پیاپی کلیدواژه ای نظیر «ائتلاف» در اردوگاه اصولگرایی نشان می دهد جریان های سیاسی هنوز بر سر مسایل مهمی چون ماهیت و کیفیت حضور در انتخابات به نقطه ای واحد نرسیده اند.

این گزارش تازه ترین رویکردها و تحرکات انتخاباتی جریان های عمده سیاسی کشور را از رویکرد تحلیلی مورد بررسی قرار داده است.

راهبرد انتخاباتی اصلاح طلبان چیست؟

مدت ها از طرح گزاره ای چون «مشارکت مشروط» در انتخابات از سوی «سعید حجاریان» نظریه پرداز اصلاحات می گذرد، ولی اظهارنظرهای اصلاح طلبان نشان می دهد نه تنها هنوز بر سر معنا و مصداق این گزاره، اتفاق نظری وجود ندارد، بلکه از دید آنان اجرایی سازی این ایده هم می تواند حدود و ثغور متفاوتی داشته باشد.

اصلاح طلبان همچنان به اظهارنظرهای مبهم و دوپهلو در مورد نحوه حضور خود در انتخابات ادامه می دهند.

«مصطفی تاجزاده» فعال سیاسی اصلاح طلب در جمع گروهی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب در مشهد با تاکید بر اینکه کنار گذاشتن انتخابات جز انفعال، ضعف و کناره گیری هیچ نتیجه‌ای ندارد، گفت: اصل از نظر یک اصلاح‌طلب شرکت در انتخابات است، مگر شرایطی فراهم شود که نتواند شرکت کند.

او ادامه داد: جریان‌های اصلاح‌طلب هیچ راهی ندارند جز اینکه بر انتخابات تکیه کنند اما این به آن معنا نیست در هر انتخاباتی به هر قیمتی باید شرکت کنند؛ جهت‌گیری ما باید به سمت انتخابات آزاد باشد و این جهت‌گیری در هیچ شرایطی نباید گم شود، شعار نیز باید انتخابات آزاد باشد چون ایران برای همه ایرانیان است. 

تاج زاده گفت: تسلیم جو نمی‌شویم، شرکت در انتخابات حق ماست بنابراین از همه فضای انتخابات استفاده می‌کنیم. 

«ابراهیم اصغرزاده» فعال سیاسی اصلاح طلب هم  در مناظره ای که به همت روزنامه «شرق» برگزار شد در مورد راهبرد انتخاباتی اصلاح طلبان گفت: امروز اکثریت احزاب به‌نوعی مشارکت مقید به چارچوب اصلاح‌طلبانه در میان اصلاح‌طلبان رسیده‌اند که درست هم هست. نه کسی که بگوید انتخابات را تحریم کنیم در اکثریت است نه کسی که بی‌قید و شرط بخواهد وارد کارزار انتخابات شود، مورد قبول مردم است. اگر نامزدهای اصلی تأیید شدند، شرکت می‌کنیم، اگر ۱۶ نفر تأیید شدند با همان ۱۶نفر شرکت می‌کنیم. اصلاح‌طلبی نمی‌تواند انتخابات را نادیده بگیرد.

«محمد عطریانفر» فعال سیاسی اصلاح طلب هم در این میزگرد با رد گزاره مشارکت مشروط بیان داشت: اگر توقع ما این باشد که برای مقابله با رقیب که با تکیه بر ظرفیت‌های غیرقاعده‌مند به مناصبی از قدرت دست پیدا کرده، میدان را واگذار کنیم تا یک اتفاقی رخ دهد، اشتباه است و این اتفاق نخواهد افتاد. اتفاقا هنر اصلاح‌طلبان و کسانی که ذهنیتشان معطوف به ترمیم و بهبود است، این است که از این ظرفیت‌های ذاتی برخوردار هستند که باوجود قدرت ظاهر و هسته سخت رقیب با قدرت عقلانی و غیرخشن و قانونمند، خواسته خود را اعمال کند. از این جهت بنده بر این باورم کسانی که در موضوع انتخابات شرط می‌گذارند، کسانی هستند که نمی‌توانند به ضعف درونی خود پاسخ بدهند؛ بنابراین ناخواسته توپ را به میدان رقیب می‌فرستند و می‌خواهند در قالب شرط خود را موجه کنند. اصلا ما بدون هیچ شرطی باید در انتخابات شرکت کنیم. اما در این انتخابات برای اینکه موفق شویم، باید عارضه‌ها و ناتوانی‌های خود را رفع کنیم. فراموش نکنیم بچه بی‌عقل به پدرش گفت صد تومن یا هیچی؟ خب پدر هم گفت هیچی؛ درحالی‌که یک بچه عاقل می‌گوید صد تومان نشد، ۹۰ تومان نشد ۸۰ تومان اصلا نشد ۴۰ تومان بالاخره هر مبلغی از صفر بهتر است. اگر تمامیت‌طلب بشویم و بگوییم یا صد یا هیچی، می‌گویند هیچی! 

«محسن رهامی» فعال سیاسی اصلاح طلب در میزگردی در خبرگزاری «ایسنا» در مورد راهبرد انتخاباتی اصلاح طلبان گفت: حرف ما اصلاح‌طلبان درباره نحوه حضور در انتخابات یکی است ولی با بیان مختلف توضیح داده می‌شود. کسی از اصلاح‌طلبان نگفته است ما رای نخواهیم داد. در انتخابات مجلس نهم ما نتوانستیم لیست بدهیم ولی آقای خاتمی در دماوند رای داد. ما انتخابات را تحریم نکرده‌ بلکه همیشه در انتخابات شرکت کرده و رای داده‌ایم. تحریم انتخابات با اصول اصلاح ‌طلبی منافات دارد اما ارائه لیست در سراسر کشور لوازم و مقدماتی می‌خواهد یعنی ما اگر نامزد تایید صلاحیت شده به تعداد لازم نداشته باشیم، نمی‌توانیم لیست بدهیم. مشارکت مشروط به این معنا است که باید نامزد تایید صلاحیت شده قابل قبول داشته باشیم تا قادر به ارائه لیست باشیم. بحث دیگر این است که در همه حوزه‌ها لیست ارائه نکنیم بلکه در هر حوزه‌ای که نامزد داشته باشیم، لیست ارائه کنیم.

به گفته رهامی، در هر صورت ما از انتخابات کنار نکشیده‌ایم ولی به هر قیمتی هم لیست نمی‌دهیم. وقتی در حوزه‌ای نامزد نداشته باشیم مثلا حدادعادل را در لیست خود نمی‌گذاریم. به هر حال ما باید در حد مجلس دهم نامزد داشته باشیم اما اگر نامزدهای اصلی ما ردصلاحیت شد، ما در خانه می نشینیم و در روز رای گیری، رای می دهیم.

اختلاف نظرهای اصلاح طلبانه از دید اصولگرایان به «جنگ زرگری» و حتی «سیاه بازی» تعبیر می شود. «محمد مهاجری» در میزگرد «ایسنا» گفت: دیدگاه‌های مختلف اصلاح‌طلبان درباره انتخابات یک جنگ زرگری است  و آنها در انتخابات شرکت خواهند کرد.

تارنمای «جهان نیوز» هم با اشاره به توییت اخیر «مصطفی کواکبیان» مبنی بر اینکه «ملت ایران بدانند که سناریویی هست که می‌خواهند مردم را از صندوق‌های رای مأیوس کنند....»، نوشت: به نظر می رسد که اصلاح طلبان موضوع عدم شرکت در انتخابات که برنامه برخی از اصلاح طلبان برای گروکشی است را دستاویزی برای سناریویی جدید کرده اند. اصلاحات می دانند که وجهه گذشته برای ورود به انتخابات را ندارد و از همین رو سناریو تازه ای را آنهم از زبان رقیب معرفی می کند.
 به نوشته این تارنما، اصلاحات در تمام معنا امروز با چالش نامزد برتر در انتخابات روبروست ... از این رو سعی می کنند شکست در این حوزه را با سناریوسازی جنگ روانی پر کنند. موضوعی که به هر جهت در انتخابات نمود دارد و چالش بزرگی برای جریان اصلاحات به شمار می آید.

تشتت اصولگرایان بر سر «وحدت»

در حالی که اصلاح طلبان بر سر تعیین سیاست انتخاباتی با یکدیگر وحدت نظر ندارند، اصولگرایان بر سر همگرایی و ائتلاف با یکدیگر هم نظر نیستند. هرچند بزرگان این جریان از دست یافتنی بودن وحدت دم می زنند، ولی روندهای واگرایانه در این جریان مشهود است. چنانکه «محمدرضا باهنر» دبیرکل «جامعه اسلامی مهندسین» هم در نشست مهرماه جامعه اسلامی مهندسین تاکید کرد: در انتخابات همیشه پاشنه آشیل ما بحث وحدت و ائتلاف بوده است. ما اصولگرایان در آستانه هر انتخابات همواره تمام انرژی خود را صرف وحدت می کنیم به طوری که وقتی موعد رقابت با رقیب می رسد رمقی برای ما نمانده است.

به گفته باهنر، گرچه ممکن است ائتلاف و وحدت صددرصدی در اردوگاه اصولگرایی شکل نگیرد ولی تلاش و چشم انداز ما وحدت صددرصدی است. به رغم اختلاف دیدگاه وحدت امکان پذیر است زیرا وحدت پاشنه آشیل ما در انتخابات است. اگر به نقاط ضعف خود نبازیم، انتخابات پیش رو در اسفند ماه ۹۸ میدان بازی اصولگرایان است.

این در حالی است که «محمد مهاجری» فعال سیاسی اصولگرا در میزگرد خبرگزاری «ایسنا» دست یابی به وحدت اصولگرایان را مورد تردید قرار داد و گفت: با وضعیتی که اکنون از اصولگرایان دیده می شود، بعید است اصولگرایان به اجماع برسند ولی آنها در انتخابات دست بالا را دارند. 

«حسین کنعانی‌مقدم» دبیرکل «حزب سبز» در گفت‌وگو با «همدلی» گفت: هدف اصلی شورای‌ وحدت‌ اصول‌گرایان این است تا مقدمات هم‌نشینی سلیقه‌های مختلف را فراهم کند. اراده اصلی این است که بتوانیم اتحادی سیاسی را محقق کنیم چراکه معتقدیم ائتلاف‌های انتخاباتی ناپایدارند و در واقع فاقد دستاورد مهم و موثری هستند.

«غلامرضا مصباحی مقدم» سخنگوی «جامعه روحانیت مبارز» هم  با اشاره به ساماندهی اصولگرایان در انتخابات پیش روی مجلس به «باشگاه خبرنگاران جوان» بیان داشت:  تمام هدف ما این است که مجموعه تشکل‌های  جریان انقلابی با یکدیگر در ائتلاف حضور پیدا کنند و در تهران به طور ویژه به لیست واحد برسند.

سخنگوی جامعه روحانیت مبارز ادامه داد: در راستای اتحاد اصولگرایان شورای وحدت راهبردی تشکیل شده و روند تکاملی را طی کرده است، اگر این روند تکاملی به نقطه هدف برسد، امید ما به شدت بالا می‌رود که اصولگرایان به لیست واحد دست پیدا کنند.

اصلاح طلبان اما با توجه به روندهای جاری در جریان اصولگرایی، ایجاد وحدت در این جریان را بعید می دانند.

به نوشته روزنامه «شرق»، درحالی‌که اخبار حاکی از این است که «محمدباقر قالیباف» چندان جلسات «شورای وحدت اصولگرایان» را جدی نمی‌گیرد و خودش رأسا فراخوان ثبت‌نام انتخاباتی را خطاب به جوانان اصولگرا صادر کرده است؛ اما غلامرضا مصباحی‌مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز که این روزها تلاش دارد خود را بدل به محور وحدت جریان اصولگرایی کند، به باشگاه خبرنگاران گفته است: آقای قالیباف به دلیل اینکه عضو شورای وحدت راهبردی اصولگرایان است، به صورت جدا از این شورا، لیستی ارائه نمی‌کند؛ البته امید است که جبهه پایداری هم به شورای ائتلاف بپیوند.
به نوشته این روزنامه، بعید به نظر می‌رسد که ادعای مصباحی‌مقدم درست باشد. قالیباف برای خودش چشم به انتخابات ۱۴۰۰  دوخته و از همین حالا به دنبال تغییر بافت و ترکیب مجلس آتی است. او می‌خواهد جمعی از جوانان و چهره‌های نوظهور حامی و طرفدار خود را وارد مجلس کند؛ نه اصولگرایانی که در بزنگاه سمت دیگری را می‌گیرند؛ بنابراین به طور قطع به هنگام بستن فهرست به ویژه فهرست تهران او با دیگر اصولگرایان حاضر در شورای وحدت بر سر سهمیه به مشکل می‌خورد.

«روزنامه آرمان ملی» هم نوشت: اختلافات درون جریانی آنچنان شدت گرفته که به نظر می‌رسد حداقل در کوتاه مدت، وحدت رویایی دست نیافتنی برای اصولگرایان خواهد بود. از یک سو پایداری‌ها که به دنبال اصلح، بر همه چیز و همه کس می‌تازند و اختلافاتی جدی با طیف میانه‌رو اصولگرا دارند و از سوی دیگر طیف نزدیک به محمدباقر قالیباف که با شعار جوانگرایی عزم جدی برای حضور جداگانه در انتخابات دارد و همزمان تلاش می‌کند تا ائتلافی با حامیان محمود احمدی‌نژاد تشکیل دهد. در این میان اصولگرایان میانه‌رو تنها مانده‌اند اما همچنان امیدوارانه از وحدت و پیروزی در انتخابات سخن می‌گویند.