طبق آمار سنگ های کلسیمی شایعترین نوع سنگ های کلیوی هستند. ۶۰ درصد سنگ های کلیوی از نوع اگزالات کلسیم هستند و مابقی سنگ های اسید اوریکی، استراویتی و سنگ های سیستینی هستند. افرادی که درگیر سنگ کلیه از نوع کلسیمی می شوند، میزان دفع کلسیم از ادرار این افراد بسیار افزایش می یابد که علت این امر می تواند بیماری های مربوط به غده پاراتیروئید و تیروئید، افزایش دریافت بیش از نیاز ویتامین دی، مصرف زیاد داروهای کورتون و غیره باشد.
توجه به این نکته مهم است که تغذیه درمانی می تواند نقش مهمی در پیشگیری داشته باشد. تا چند سال پیش به بیماران مبتلا به سنگ کلیه از نوع کلسیمی توصیه می کردند که مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم مثل لبنیات را محدود کنند اما باید توجه داشت که محدودیت مصرف کلسیم می تواند در درازمدت باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان ها در این افراد شود. بنابراین توصیه می شود به هیچ عنوان این افراد مصرف لبنیات خود را محدود نکنند. اگر هم به هر دلیلی باید از مکمل کلسیم استفاده کنند، توجه داشته باشند که مکمل های کلسیم همراه غذا مصرف شود و در طول روز مایعات زیادی به خصوص آب مصرف شود تا از رسوب آن در کلیه پیشگیری شود.
یک نوع دیگر از سنگ های کلیه سنگ های اگزالاتی هستند که در این نوع سنگ میزان دفع اگزالات از ادرار افزایش می یابد. احتمال ایجاد این نوع سنگ کلیه در افراد دچار بیماری های التهابی روده یا افرادی که به دلیل کاهش وزن جراحی های بای پس معده انجام می دهند، بیشتر است. کمبود ویتامین B۶ و مصرف بیش از اندازه ویتامین C (از طریق مکمل) می تواند خطر این نوع سنگ را افزایش دهد.
توصیه های غذایی برای کاهش اگزالات ادرار شامل مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مثل ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک، کاهش مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات، مصرف همزمان غذای غنی از کلسیم یا مکمل کلسیم جهت کاهش جذب اگزالات و مصرف چای با شیر است.
افراد دچار سنگ کلیه اگزالاتی باید مصرف شکلات، ریواس، غلات کامل، مغزهای آجیل، انواع چای (سیاه و سبز)، توت فرنگی، چغندر را به دلیل میزان بالای اگزالات در این مواد غذایی محدود کنند. مصرف خربزه، آب گوجه فرنگی و آب پرتقال می تواند از عود سنگ در افرادی که کلیه آنها سنگ ساز است، جلوگیری کند.
برای پیشگیری و عود سنگ کلیه به تمامی افراد توصیه می شود که از مصرف زیاد پروتئین های حیوانی مثل گوشت به خصوص گوشت قرمز، تخم مرغ و نمک پرهیز کنند و حداقل ۶ لیوان آب در طی روز مصرف کنند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که مصرف فروکتوز با خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط مثبتی دارد افزایش مصرف میوه و سبزی به منظور افزایش مصرف پتاسیم توصیه می شود. اما به دلیل محتوای فروکتوز میوه، تاکید بیشتر بر سبزیجات است همچنین باید توجه داشت که در حال حاضر صنایع غذایی به خصوص نوشیدنی ها مثل نوشابه ها و انواع ماءالشعیر از شربت فروکتوز به جای شکر برای شیرین کردن استفاده می کنند که افراد دچار سنگ کلیه از نوع کلسیمی و اگزالاتی باید دقت کنند و مصرف این نوع نوشیدنی ها را محدود کنند.
چاقی مادر بیماری هاست و در ایجاد سنگ کلیه، چاقی، قوی ترین پیشگویی کننده عود سنگ در افرادی است که سابقه سنگ کلیه داشتند اند و می تواند احتمال ایجاد سنگ را در افرادی هم که سابقه نداشته اند، افزایش دهد.
کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
نظر شما