درباره فرماندهان پلیس ایران | اقتدار، کارآمدی و تعامل

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ عبارت اداره جلیله پلیس دارالخلافه و احتسابیه نوشته شده بر روی نخستین تابلوی شهربانی تهران بود که پس از ­ورود کنت دمونت فورت کارشناس امور پلیس در ۲۰ آبان ۱۲۵۷خورشیدی بر سردر عمارتی واقع در خیابان الماسیه(باب همایون کنونی) حک شد تا اینکه در زمان علاء­الدوله حاکم تهران تعدادی مستشار نظامی برای ژاندارمری به سرپرستی وستداهل، مستشار سوئدی به خدمت گرفته شدند و اصلاحاتی در این حوزه انجام گرفت. پس از آن در زمان رضا خان، ژاندارمی به وزارت جنگ منتقل شد و در دوره پهلوی دوم شهربانی برای پلیس شهری و ژاندارمری برای تامین امنیت مرزها و روستاها بودند تا اینکه در ۱۳۵۷ خورشیدی کمیته­ انقلاب اسلامی نیز به این مجموعه افزوده شد. سرانجام در ۱۳۷۰خورشیدی شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی در هم ادغام شدند و نیروی انتظامی شکل گرفت و تامین امنیت عمومی اعم از شهری، روستایی و جاده یی مربوط به داخل کشور به طور رسمی وظیفه نهاد بود و روزی به نام روز نیروی انتظامی انتخاب شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز نیروی انتظامی به معرفی و عملکرد فرماندهان این نیروی خدمتگزار پرداخته است.

امیر سرتیپ محمد سهرابی از ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۱ خورشیدی

محمد سهرابی متولد ۱۳۱۹ خورشیدی در طبس است که در دانشکده افسری نیروی زمینی دوره نظامی خود را سپری کرد و در بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی به عنوان فرمانده ژاندارمری گیلان منصوب و در ۲۰ بهمن ۱۳۶۳ خورشیدی فرماندهی ژاندارمری ایران شد تا اینکه در ۱۳۷۰ خورشیدی ژاندارمری، شهربانی و کمیته انقلاب اسلامی در یکدیگر ادغام شدند و نیروی انتظامی ایران به وجود آمد. در نتیجه آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در ۱۲ فروردین ۱۳۷۰ خورشیدی در حکمی اعلام فرمودند: نظر به پیشنهاد وزیر محترم کشور و به لحاظ صلاحیت ها، تعهد و لیاقتی که در طول خدمات گذشته از شما به ظهور رسیده است، شما را به فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی منصوب می‌کنم و به این ترتیب امیر سرتیپ سهرابی به عنوان نخستین فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد تا آخرین فرمانده ژاندارمی و نخستین فرمانده نیروی انتظامی باشد.

امیر سرتیپ سهرابی به مدت یک سال و ۶ ماه سمت فرماندهی نیروی انتظامی ایران را برعهده داشت تا در این مدت ماموریتش دقیقاً پیگیری مراحل ادغام این سه نیرو و نظام مند ساختن نیروی انتظامی باشد و پس از آن نیز وظیفه مشاور رهبری معظم انقلاب در امور ناجا را برعهده گرفت.

سردار سرتیپ پاسدار رضا سیف‌اللهی از ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵ خورشیدی

رضا سیف الهی متولد ۱۳۳۶ خورشیدی است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در رشته فیزیک دانشگاه صنعتی شریف تحصیل کرد و همزمان با آن در مدرسه حقانی فقه نیز به تحصیل حوزوی پرداخت. وی از مؤسسان سپاه پاسداران اصفهان بود و در حکمی از طرف امام خمینی(ره) جهاد سازندگی این استان را نیز تاسیس کرد. سیف اللهی جز گروه دانشجویان مسلمان پیرو خط امام(ره) بود که در تسخیر سفارت آمریکا نقش عمده یی برعهده داشت و مدتی مسوولیت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ریاست ستاد مرکزی سپاه و همچنین فرماندهی سپاه دوم سیدالشهدا را برعهده داشت.

سرتیپ سیف‌اللهی که در ۱۲ فروردین ۱۳۷۰ خورشیدی فرماندهی حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی را با حکم رهبری انقلاب برعهده گرفته بود، در دوم مهر ۱۳۷۱ خورشیدی به عنوان دومین فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد تا ادغام ها و شکل گیری این نهاد جدید را سرعت ببخشد. در همین زمان روزی به نام نیروی انتظامی در تقویم رسمی کشور ثبت شد و بر این اساس ۲۷ تیر به نام روز نیروی انتظامی در کشور معرفی شد.

در آن ایام گرچه پلیس موقعیت و جایگاه امروزی خود را در جامعه و حوزه تامین امنیت کسب نکرده بود اما روسا و فرماندهان پلیس‌های تخصصی با ارایه گزارشی از عملکرد خود و نیز ارایه خدماتی به شهروندان تلاش کردند تا زمینه شناخت بهتر پلیس از طرف جامعه را فراهم کنند.

در همین زمان قاچاق کالا به یکی از مسایل مهم کشور تبدیل شده بود و واردات کالاهای قاچاق تحت پوشش واردات از مناطق آزاد به اوج خود رسید. از این رو فرمانده ناجا پیشنهاد داد که باید واردات از این مناطق ضابطه مند شود. به همین دلیل هم نخست مقرر شد تا با شناسنامه به افراد، اجازه ورود کالا داده شود؛ پس از آن که قاچاقچیان شناسنامه مردم را اجاره می‌کردند و با سوءاستفاده از شناسنامه مردم عادی، مبادرت به ورود کالای قاچاق می کردند و ضوابط را دور می زدند؛ مجدداً تصمیم گرفته شد که ورود کالا تنها با شناسنامه افراد حاضر در مناطق آزاد امکانپذیر باشد. بدین گونه در این زمان تا حدودی از ورود کالای قاچاق به کشور جلوگیری شد.

سرانجام سردار سیف اللهی پس از چهار سال خدمت جای خود را به سردار سرتیپ پاسدار هدایت لطفیان داد و هم اکنون در دبیر خانه مجمع تشخیص مصلحت نظام شاغل است.

سردار سرتیپ پاسدار هدایت لطفیان از ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹ خورشیدی

هدایت لطفیان از فرماندهان عالی رتبه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و در آخرین سمت خود در سپاه مسوولیت معاونت برنامه و بودجه ستاد کل سپاه پاسداران را برعهده داشت تا اینکه در ۲۷ بهمن ۱۳۷۵ خورشیدی با حکم مقام معظم رهبری به سمت فرماندهی نیروی انتظامی ایران منصوب شد.

در زمان سردار لطفیان بود که روز نیروی انتظامی به هفته‌یی با همین نام تبدیل شد و اگر چه در اوایل هفته آخر تیرماه به عنوان هفته ناجا معرفی و برنامه‌های ویژه‌یی نیز برگزار می‌شد اما بنا به دلیلی همچون فشردگی ماموریت‌های این نیرو در فصل تابستان و ... و به پیشنهاد ناجا و موافقت مقامات مسوول، تاریخ روز ناجا در تقویم رسمی کشور تغییر کرد و از ۱۳۷۸ خورشیدی ۱۳ مهرماه به عنوان روز نیروی انتطامی معرفی شد و به این ترتیب نیروی انتظامی یک هفته‌ فرصت ارایه گزارش عملکرد پیدا کرد.

سردار لطیفیان در طول زمان تصدی فرماندهی نیروی انتظامی در اجرای نظم و انضباط در ناجا ساماندهی پاسگاه ها و کلانتری ها و همچنین تجهیزات و تقویت نیروی انتظامی، تلاش های گسترده یی را انجام داد و مقام معظم رهبری در مورد ایشان فرمودند: در دوران مسوولیت امیر سرتیپ هدایت لطفیان تلاش ارزنده و کم سابقه یی در اعتلای نیروی انتظامی به کار رفته و برنامه ریزی امیدبخش و کارآمد در کنار مجاهدت های شبانه روزی امیر نامبرده نقش بسزایی در افزایش موفقیت و کاهش مشکلاتی که به عوامل بیرون از آن نیرو وابسته نیست ایفا کرد و اما مهمترین حادثه در دوره فرماندهی سردار لطفیان واقعه کوی دانشگاه تهران بود.

سردار لطفیان سرانجام در ۱۳۷۹ خورشیدی جای خود را به سردار سرتیپ پاسدار محمدباقر قالیباف داد و از ۹ تیر ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۰ خورشیدی مسوول معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح شد.

سردار سرتیپ پاسدار محمدباقر قالیباف از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ خورشیدی

محمدباقر قالیباف متولد ۱۳۴۰ خورشیدی در طرقبه مشهد است که همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت خود را در بسیج آغاز کرد و با شروع غائله کردستان به آن شهر و سپس با آغاز جنگ تحمیلی به جبهه های جنوب رفت. وی در ۱۳۶۱ خورشیدی به فرماندهی لشکر نصر خراسان منصوب شد و سپس در فرماندهی لشکر ۲۵ کربلا کار خود را دنبال کرد. قالیباف بعد از پایان جنگ تحمیلی فرمانده قرارگاه نجف بود و سپسجانشینی نیروی مقاومت بسیج و فرماندهی نیروی انتظامی فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران را برعهده داشت تا اینکه هفتم تیر ۱۳۷۹ خورشیدی با حکم مقام معظم رهبری به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد؛ حکمی که در آن آمده بود: شما را به‌ فرماندهی‌ نیروی‌ انتظامی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ منصوب‌ می‌کنم. اکنون‌ با آغاز مسوولیت‌ شما انتظار آن‌ است‌ که‌ در چارچوب‌ وظایف‌ قانونی‌ و روابط مقرر با جانشین‌ فرماندهی‌ کل، حرکت‌ آن‌ نیرو در پاسداری‌ از امنیت‌ عمومی‌ و دفاع‌ از جان‌ و مال‌ آحاد ملت‌ در سرتاسر کشور، آهنگی‌ سریع‌تر بگیرد و روحیه ابتکار و حسن‌ تدبیر شما بر موانع‌ و مشکلات‌ فائق‌ آید. تاکید ویژه اینجانب‌ بر مقابله‌ جدی‌ با ناامن‌کنندگان‌ شهر و روستا و آلوده‌سازان‌ معابر شهری‌ و بیابانی، بخصوص‌ در نقاط مجاور مرز، برخورد قاطع‌ با عاملان‌ سرقت‌ و ناامنی‌ اجتماعی‌ و شیوع‌ مواد مخدر است. حفظ عزت‌ و اقتدار نیروی‌ انتظامی‌ و ارتقای روحیه خدمت‌ در کارکنان‌ شریف‌ و خدوم‌ آن از طریق‌ مادی‌ و معنوی و مبارزه‌ با نفوذ فساد در بدنه کارآمد آن‌ نیرو، انتظارات‌ مهم‌ دیگری‌ است‌ که‌ فرماندهی‌ جدید در ادامه تلاش‌های‌ گذشته‌ باید برآورده‌ سازد و در همه این‌ اقدامات، ‌ هماهنگ‌ با جانشین‌ فرماندهی‌ کل‌ در امور انتظامی‌ عمل‌ کند. توفیقات‌ شما را از خداوند متعال‌ مسألت‌ می‌کنم‌ و دعا و عنایت‌ حضرت‌ بقیه‌الله‌ روحی‌ فداه‌ را برای‌ همه شما درخواست‌ می‌نمایم.

پس از انتصاب قالیباف به فرماندهی این نهاد، وی برای برقراری امنیت در مرزهای شرقی کشور رویکرد دوباره‌یی تعریف کرد. در این راستا قالیباف، طرحی مدون شده را برای مقابله با اشرار شرق کشور ارایه کرد و تامین امنیت از رهاورد این طرح را ضمانت کرد. به این ترتیب، برای انسداد مرزها، تمام پاسگاه‌ها تجهیز شدند و جذب و تقویت نیروها صورت گرفت و قسمتی از مرز به جز ارتفاعات، مسدود شد. انهدام کامل باندهای اشرار و پاکسازی تمام نقاط آلوده و افزایش احساس امنیت در مردم، تهیه طرح جامع مبارزه با مواد مخدر، اجرای طرح شناسایی قاچاقچیان مواد مخدر، راه‌اندازی فرماندهی مرزبانی و مقابله با ناامنی‌های شرق کشور از جمله این اقدامات بود.

نیروی انتظامی در دوره سردار قالیباف، شکل تازه یافت و او در چهره نیروی انتظامی در دوره خودش اثرگذاری مناسبی داشت. در همین دوره مرکز پلیس ۱۱۰، برای تحقق شعار پلیس پاسخ گو و با هدف تحکیم امنیت عمومی و تلاش برای پایداری آن راه اندازی شد و مراکز مشاوره در معاونت اجتماعی ناجا در راستای نگرش جامعه محوری پلیس و لزوم افزایش ارتباط صمیمانه و همدلی پلیس و مردم، برای پیشگیری از بروز ناهنجاری های اجتماعی و شناسایی ریشه ها و زمینه های رفتارهای ناهنجار ایجاد شد. از جمله اقدامات دیگر قالیباف در نیروی انتظامی می‌توان تجهیز کردن نیرو به خودروهای روز دنیا مانند مرسدس بنز و تویوتا جهت نیروهای عملیاتی نام برد. گرچه فرمانده بعدی پلیس هزینه نگهداری این خودروها را بالا دانسته و برای فروش آنان اقدام کرد. ایجاد دفاتر خدمات دولت الکترونیک یا پلیس ۱۰+ از کارهای دیگر او بود تا اینکه سرانجام دوره پنج ساله حضور قالیباف در این حوزه با استعفا در آستانه انتخابات ریاست جمهوری هشتم و حضور در صحنه سیاسی کشور، به پایان رسید.

سردار سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی‌مقدم ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ خورشیدی

اسماعیل احمدی مقدم متولد ۱۳۴۰ خورشیدی در محله نارمک تهران است. وی در ۱۳۵۶ خورشیدی برای گذراندن دروس حوزوی عازم قم و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عضو کمیته انقلاب اسلامی و پس از آن در ۱۳۵۸ خورشیدی وارد سپاه شد و در دوران جنگ تحمیلی در جبهه های جنگ حضور داشت.

احمدی مقدم مدرک کارشناسی علوم اجتماعی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد مدیریت دفاعی در دوره فرماندهی و ستاد ارتش و دکتری علوم استراتژیک از دانشگاه عالی دفاع ملی دارد.

وی فرماندهی سپاه سردشت، فرماندهی دانشگاه علوم انتظامی، معاون هماهنگ کننده ناجا، جانشینی نیروی مقاومت بسیج و فرمانده بسیج تهران بزرگ بود تا اینکه در ۱۸ تیر ۱۳۸۴ خورشیدی با حکم مقام معظم رهبری به عنوان پنجمین فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد.

در دوره سردار احمدی مقدم و از ۱۳۸۶ خورشیدی طرح ارتقا امنیت اجتماعی به مرحله اجرا درآمد که پررنگ ترین بخش این طرح مربوط به مساله بدحجابی است که احمدی مقدم در مورد آن گفته بود: در قالب این طرح با هنجارشکنان و مزاحمان نوامیس مردم و زنان ویژه و خیابانی برخورد انتظامی می شود.

با حضور احمدی مقدم در ۱۳۸۵ خورشیدی شعار هفته نیروی انتظامی پلیس امین، ‌جامعه ایمانی و امنیت پایدار شد بعد از آن در ۱۳۸۶ خورشیدی شعار افزایش امنیت اجتماعی و اخلاقی با تداوم معنویت رمضانی؛ در ۱۳۸۷ خورشیدی شعار هدف من، امنیت و آرامش توست؛ در ۱۳۸۸ خورشیدی شعار انضباط، امنیت و سرمایه اجتماعی و در ۱۳۸۹ خورشیدی شعار اعتماد شما پایه اقتدار ماست انتخاب شد.

با آغاز دهه ۹۰ خورشیدی نیروی انتظامی تغییر رویکردی به سمت اقدامات اجتماعی پیدا کرد  و نخستین شعاری که نیروی انتظامی برای چشم‌انداز یک ساله خود در نخستین سال از این دهه انتخاب کرد، سهم من در امنیت و آرامش بود. پس از آن در ۱۳۹۱ خورشیدی شعار سرمایه اجتماعی، اساس اقتدار ما، در ۱۳۹۲ خورشیدی شعار اقتدار پلیس در سایه مردم‌داری، قانون‌مداری و روزآمدی و در ۱۳۹۳ خورشیدی شعار پلیس، تلاش جهادی، کارآمدی، اقتدار برای خود انتخاب کرد.

اگرچه حکم سردار احمدی مقدم در ۱۳۸۹ خورشیدی به پایان رسید اما با حکم مقام معظم رهبری در دوم خرداد ۱۳۸۹ خورشیدی برای ۲ سال دیگر تمدید شد و پس از آن دوباره تا ۱۳۹۳ خورشیدی حکم وی ادامه یافت.  

سردار احمدی مقدم در مورد عملکردش در نیروی انتظامی گفته است: در ۱۰ سال گذشته که به عنوان فرمانده در نیروی انتظامی به مردم خدمت می کردم حوادث و اتفاقات گوناگونی رخ داد که مهمترین آنها فاجعه کشتار گروهک تروریستی تاسوکی و همچنین فتنه ۸۸ بود که بنده برای مستند سازی و ثبت اتفاقات و بحران هایی که در طول این ۱۰ سال رخ داده است اجازه گرفتم تا بتوانم درباره این اتفاقات یک جمع بندی کلی خدمت مردم و رهبری ارایه دهم.

سرانجام احمدی مقدم در ۱۳۹۳ خورشیدی در همایش روسای پلیس راهور خود خبر از رفتش داد و پس از آن حکم آن و فرمانده جدید در خروجی رسانه ها قرار گرفت. فرمانده نیروی انتظامی با اعلام اینکه به درخواست خودش از مقام معظم رهبری درخواست جانشین کرده بود، در این همایش گفت: اسفند ماه سال گذشته خدمت مقام معظم رهبری رسیدم و در خواست کردم فرد دیگری را به عنوان مسوول ناجا انتخاب کنند اما نظر ایشان بر این بود که من یک سال دیگر هم سکان فرماندهی ناجا را برعهده داشته باشم. حدود یک ماه گذشته نامه یی به مقام معظم رهبری نوشتم و در آن درخواست کردم که بهتر است شروع به کار فرمانده جدید از ابتدای سال ۹۴ آغاز شود. ایشان هم با لطفی که به بنده داشتند با درخواستم موافقت کرده و قرار شد فرمانده جدید ناجا از ابتدای سال ۹۴ سکان فرماندهی این یگان را برعهده بگیرد.

به این ترتیب احمدی مقدم جای خود را به سردار حسین اشتری داد تا خودش نیز در خصوص عملکردش بگوید: من به خودم در طول ۱۰ سال خدمت در ناجا نمره ۱۰ می دهم زیرا معتقدم شأن مردم شریف ایران بسیار بالاتر از اتفاقات و برنامه هایی است که ما موفق به انجام آن در پلیس ناجا شده ایم.

سردار سرتیپ پاسدار حسین اشتری از ۱۳۹۳ خورشیدی تاکنون

حسین اشتری متولد اصفهان و از رزمندگان سال های دفاع مقدس بوده که در عملیات های مختلفی حضور داشته است. وی ریاست پلیس اطلاعات و امنیت کشور و به مدت ۹ ماه جانشین فرمانده نیروی انتظامی را در کارنامه خود دارد که در ۱۸ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی با حکم مقام معظم رهبری به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد تا در مراسم معارفه خود بگوید: ارتقای فضای اسلامی و انقلابی و صیانت از کارمندان این نیرو در سال‌های گذشته باعث شکوفایی استعدادها و افزایش اقتدار و محبوبیت کارمندان ناجا شده است؛ این راهی است که به فرمان مقام معظم رهبری باید ادامه پیدا کند و تقویت شود اما در این راه همچنان برای رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند همدلی و همکاری تمام نهادها و مقام های کشور هستیم چراکه امنیت عمومی یک تولید جمعی و یک کل تجزیه ناپذیر است. تقویت مرزبانی و کاهش تخلفات جاده یی و رعایت دقیق در بهبود خدمات انتظامی با سرعت بیشتر ادامه خواهد یافت. همچنین کشف سریع تر و به موقع جرایم به ویژه جرایمی که موجب تشویش اذهان و نگرانی عمومی می شود، افزایش خواهد یافت. قصد داریم از فناوری ها و تجهیزات پیشرفته در کشف علمی جرم در صدر برنامه های ناجا استفاده کنیم.

با ورود سردار اشتری اقتدار پلیس، همدلی، همزبانی، امنیت و آرامش به عنوان شعار این نیرو در ۱۳۹۴ خورشیدی انتخاب شد تا در برابر مجرمان و بزهکاران با اقتدار و در کنار شهروندان به عنوان نیرویی همراه و امین حضور داشته باشند.

در ۱۳۹۸ خورشیدی شعار هفته نیروی انتظامی با عنوان پلیس هوشمند، امین مردم انتخاب شده است و روزهای هفته به ترتیب از ۱۱ تا ۱۷ مهر با این عنوان ها «بصیرت، ولایت مداری، ایثار و شهادت؛ خانواده، آرامش و پلیس؛ فضای مجازی پاک، احساس امنیت؛ امنیت اقتصادی و رونق تولید؛ روز پیشگیری اجتماعی، توسعه نظم و امنیت عمومی؛ قانون مداری، ارتقاء فرهنگ ترافیک و مرزبانی، اقتدار مرزی، امنیت پایدار» نامگذاری شده است.