برنامه‌ریزی منسجم لازمه خدمات رسانی بهینه به سالمندان

 سالمندی دوره‌ای از زندگی است بنا بر تعابیری از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می‌شود اما سالمندی زمان خاصی ندارد و این دوره از زندگی با ویژگی‌های خاصی که فرد پیدا می‌کند، شناخته می شود.

جامعه همواره از حضور سالمندان در بخش های مختلف تاثیر می پذیرد و استفاده از تجربیات و تخصص این قشر مسیر را برای نسل جوان روشن می‌کند.

بر اساس آمارهای ارائه شده هم اکنون حدود هفت میلیون سالمند در کشور وجود دارد که این رقم در سال ۱۴۲۰ به بیش از ۲۶ میلیون نفر افزایش خواهد یافت که این موضوع مهم برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مناسب و خاص خود را می طلبد.

از طرفی، سالمندی به عنوان یکی از پنج ابرچالش‌ جامعه در ۲۰ سال آیند اعلام شده است که اگر از همین امروز به فکر نباشیم، مساله سالمندی نیز مانند سایر چالش‌ها، بدون راه حل مناسب باقی می‌ماند.

به همین بهانه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز زنجان میزگردی با عنوان سالمندی و چالش های پیش رو را با حضور مسیح الله سلطانی، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان، محمد محمدی قیداری، مدیرکل بهزیستی استان زنجان، میر هادی موسوی رئیس صندوق بازنشستگی استان، فرهاد میرزایی معاون توانبخشی بهزیستی استان و دکتر پریشاد قوام، مشاور و رئیس گروه آموزش وارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان برگزار کرد.

۳۰ درصد سالمندان زنجانی بی بهره از هرگونه خدمات حمایتی

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان در ارتباط با وضعیت سالمندی گفت: دولت اقدامات و دیدگاه‌های خاصی در حوزه سالمندی دارد و نکته مهم اینکه پدیده سالمندی در کشورمان و درجهان در حال وقوع است و آمارها  نیز از روند روبه رشد آن حکایت دارد که برنامه ریزی  لازم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مسیح الله سلطانی افزود: مطالعات نشان می دهد تا ۳۰ سال آینده به ازای هر سه نفر یک نفر سالمند در کشور وجود خواهد داشت و این پیش بینی نشان می دهد جامعه سالمندی ایران بیشتر از متوسط جهانی خواهد شد و بر این مبنا  باید  از امروز برنامه ریزی لازم در حوزه های مختلف به ویژه نظام اداری در دستور کار قرار گیرد.

وی اضافه کرد: نیازهای جامعه سالمندی باید احصا شود و آمار ارائه شده حوزه سلامت بیانگر آن است که ۱۰ درصد از  ۷۰۰ هزار نفر سالمند در کشور به آلزایمر مبتلا  هستند و آمارهای دیگر نشان می دهد که ۴۴ درصد مرگ و میرها ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی است که بخش عمده آن به این قشر باز می‌گردد.

این مسئول ادامه داد: هر چند، اقداماتی در این حوزه انجام گرفته، اما کافی نیست و باید برنامه ریزی های جامع  وکاملتری برای این قشر انجام گیرد که در این میان با همکاری دستگاه های متولی امر، اقشار مختلف مردم و سازمان های مردم نهاد می توان  کارهای لازم در این بخش را بیش از گذشته عملیاتی کرد.

سلطانی افزود: طبق آمارهای اعلام شده بیش از ۱۰۰ هزار سالمند در این استان وجود دارد که حدود ۲۵ درصد آنان به نوعی از سازمان بازنشستگی، تامین اجتماعی و دستگاهای دیگر خدمات دریافت می کنند و به مراتب مشکلات کمتری دارند، هر چند حقوق دریافتی آنان حداقل است و کفاف زندگی را نمی دهد.

وی اظهار داشت: بررسی ها نشان می دهد بین ۳۰ تا ۳۵ درصد این قشر بازنشستگانی هستند که توان تامین نیازهای اصلی خود را با فعالیت و کسب و کار دارند اما کمتر از ۳۰ درصد جمعیت سالمندی این استان ناتوان و بی بهره از هرگونه از خدمات هستند.

سلطانی با تاکید بر اینکه استانداری این گروه اصلی هدف را در برنامه ریزی های خود مورد توجه قرار داده است، ادامه داد: بر این مبنا مطالعه و پژوهش لازم مبنا قرار گرفته که خروجی آن می تواند در سیاست ها و برنامه های سال های آینده مورد  بهره برداری قرار گیرد.

وی اضافه کرد: استان زنجان به این مهم تاکید دارد که دستگاه های متولی همه سالمندان را تحت پوشش قرار دهند و در این میان قاعده تعریف ناشده ای در برخی دستگاههای دولتی وجود دارد که فقط به سالمندان و بازنشستگان مربوطه به خود خدمات می دهند که این موضوع یک ضعف در سیستم های دولتی و نهادهای عمومی است.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان ادامه داد: دستگاه های دولتی وظیفه دارند که خدمات لازم را به همه سالمندان ارائه کنند و در این ارتباط استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد و خیریه ها از دیگر شیوه های ارائه خدمات بهینه به گروه‌های هدف است.

وی اظهار داشت: رویکرد اصلی دولت نگهداری سالمندان در خانواده هاست و آمارها نشان می دهد در این استان کمتر از نیم درصد این قشر به این نوع مراکز سپرده شده اند.

سلطانی افزود: در این راستا باید مشوق هایی برای نگهداری سالمندان در خانواده ها لحاظ شود تا مراکز نگهداری آخرین قدم در این خصوص محسوب شود.

 وی  اضافه کرد: از نگاه حوزه اجتماعی و فرهنگی انزوای اجتماعی سالمند مطرح می شود و در این میان بحث هایی نظیر سالمند ستیزی از موضوعات مهمی است که در برنامه ریزی ها باید مورد توجه قرار گیرد.

این مسئول ادامه داد: دولت به تنهایی برای اجرای برنامه های خود و در هر حوزه ای قادر بر حل مشکلات نیست و در این میان سازمان های مردم‌نهاد و خیرین باید کمک حال باشند و سالمندان همانند سایر افراد حق زندگی طبیعی داشته و از خدمات لازم بهره مند شوند.

وی اظهار داشت: متاسفانه آنگونه که باید و شاید به سلامت روان سالمندان توجه نشده است و بیشتر به سلامت جسم آنان توجه شده که این قشر باید بیش از گذشته در فعالیت های اجتماعی و فرهنگی حضور فعال داشته باشند.

 ۱۰۴ هزار سالمند در زنجان وجود دارد

مدیرکل بهزستی استان زنجان نیز گفت: هم اکنون پدیده سالمندی در جهان به علل مختلف رو به افزایش است که در واقع عامل امید به زندگی در آن نقش اساسی دارد.

محمد محمدی قیداری افزود: طبق اعلام معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان سن امید به زندگی در زنان زنجانی به ۸۱ و در مردان ۷۹ سال اعلام شده است و در این میان  سازمان جهانی بهداشت (who) افرا د بالای ۶۰ سال را جزء سنین سالمندی طبقه بندی کرده است.

وی اظهار داشت: طبق آمار سال ۹۰ جمعیت افراد بالای ۶۰ سال در کشور ۸.۲ درصد بود که این رقم در سال ۹۵، به ۹.۲ درصد رسید و در این میان جمعیت سالمندی این استان نیز در سال ۹۰، ۸.۷ درصد اعلام شد که این آمار در سال ۹۵ به ۹.۸ درصد رسید.

این مسئول ادامه داد: بر اساس سرشماری سال ۹۵، این استان ۱۰۴ هزار سالمند بالای ۶۰ سال دارد که دستگاه‌های متولی امر به این گروه خدمات لازم را ارائه می کنند و علوم پزشکی زنجان نیز به بحث سلامت سالمندان بیش از گذشته می پردازد.

وی اضافه کرد: هم اکنون سه هزار و ۷۳۷ سالمند بد سرپرست و بی سرپرست در مراکز نگهداری و معلولان تحت پوشش این سازمان هستند که از این تعداد ۹۸۳ نفر مستمری دریافت می کنند و  علاوه بر آن،  ۱۶۴ نفر در مراکز شبانه روزی، ۲۰۰ نفر در مراکز روزانه و حدود ۶۰ نفر ویزیت در منزل و ۱۲۰ نفر بصورت مراقبان رسمی و غیر رسمی هستند و برای حدود ۱۷۰ نفر طرح توانمندسازی اجرا می شود.

محمدی افزود: در طی ۳۰ سال آینده جمعیت سالمندی کشور به ۲۵ درصد برابر با جمعیت فعال و جوان کشورمان خواهد رسید و بر این مبنا باید برنامه های لازم مورد توجه قرار گیرد که اولین آن، ایجاد محیط‌های دوستدار سالمند یا همان بحث شیرین مناسب سازی است.

وی اظهار داشت:  حمایت مادی به معنی حمایت  از سالمندان پیر یا بسترگراست که باید در برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گیرد.

این مسئول ادامه داد: این اداره کل طرحی در روستاهای استان باعنوان CBR اجرا کرده است که تمامی معلولان و سالمندان شناسایی شده اند و در زمان حاضر تحت پوشش بهزیستی  قرار دارند.

وی اضافه کرد: با توجه به مسائل عاطفی و روانی و هزینه بالای نگهداری در مراکز دولتی، سازمان بهزیستی سیاست نگهداری سالمند در خانواده ها را به جد پیگیری می کند که در این ارتباط از مراقبان رسمی و غیر رسمی استفاده می کند.  

 محمدی افزود: بر این مبنا مراقبان رسمی را فارغ التحصیلان رشته های مددکاری و توانبخشی و رشته های مرتبط تشکیل می دهند که با فراگیری آموزش های لازم بصورت ساعتی در منازل به سالمندان بسترگرا خدمت رسانی می کنند.

وی  اظهار داشت: برای مراقبان غیررسمی نیز یکی از افراد واجد شرایط آموزش های لازم را دریافت می کند تا کارهای مربوط به سالمند و یا معلول سالمند را باهدف عدم سپردن آنان به مراکز نگهداری انجام دهد.

مدیرکل بهزیستی استان زنجان ادامه داد: نگهداری سالمند در مراکز، آنان را با مسائل عاطفی و روانی مواجه می کند و هزینه هایی را برای دولت به دنبال دارد.

وی اضافه کرد: این اداره کل با تشکیل سازمان های مردم‌نهاد و موسسه های خیریه خدمت رسانی به سالمندان را مورد توجه قرار داده است که تشکیل بنیاد فرزانگان از جمله آن به شمار می رود.

۱۸ هزار بازنشسته در زنجان وجود دارد

مدیر صندوق بازنشستگی کشوری مدیریت استان زنجان نیز گفت: این صندوق یکی از زیر مجموعه های وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی محسوب می شود که بیش از ۱۸ هزار بازنشسته را در استان تحت پوشش دارد.

میر هادی موسوی افزود: برای دستگاه‌های متولی امر شرح وظایف قانونی و ذاتی در راستای طرح تکریم، حرمت و منزلت پیشکسوتان اعلام شده و در این میان درمان از جمله خواسته های اساسی و حیاتی جامعه هدف است.

وی اضافه کرد: کمبود اعتبارات در سال های گذشته موجب شد که دولت اهتمام بیشتری بر مقوله درمان این قشر داشته باشد و به رغم عدم تخصیص منابع دولتی به این صندوق با مشارکت گروه هدف در حال عملیاتی شدن است.

موسوی افزود: از اول شهریور امسال دوره جدید تکمیلی درمان  برای گروه‌های هدف تحت پوشش صندوق بازنشستگی آغاز شده است که تا پایان شهریور سال آینده ادامه دارد.

وی اظهار داشت: این صندوق با طرح " درخانه نمانیم" بحث تورهای سیاحتی و زیارتی را اجرا می کند که با پرداخت مستقیم یارانه بازنشستگان می توانند بطور میانگین سه بار به اتفاق یک همراه از خانواده از خدمات صندوق استفاده کنند.

این مسئول به راه اندازی خانه امید اشاره کرد و گفت: عمده فعالیت‌های این خانه در بحث تورهای سیاحتی و زیارتی، آموزشی از قبیل موسیقی و شطرنج را شامل می‌شود و علاوه بر آن با استقرار پزشک سه روز در هفته بصورت رایگان بازنشستگان و خانواده های آنان  ویزیت می شوند.

وی اضافه کرد: یکی از معضلات بازنشستگی استان نبود سند و مدرک مبنی بر هویت آنان بود که با ساز و کارهای انجام گرفته کارت شناسایی با عنوان " کارت منزلت" از طریق دفاتر پیشخوان دولت و پس از طی مراحل برای آنان  صادر می شود.

موسوی، برگزاری مسابقات ورزشی استانی و کشوری را از دیگر اقدامات مهم صندوق بیان کرد و گفت: در زمان حاضر این صندوق ۱۲ کانون بازنشستگی در دستگاه‌های اجرایی دارد و در این میان همکاری اداره کل بهزیستی استان در پیشگیری از آلزایمر و درمان بسیار موثر بوده است.

وی اضافه کرد: خدمات مورد نیاز به گروه‌های هدف در حد مطلوب نیست و در حد توان دولتی اداره می شود که امیدواریم طی سال های آینده روند بهتری داشته باشد.

این مسئول ادامه داد: متاسفانه به لحاظ کارشناسی ضوابط و قوانین غیر بیمه ای به صندوق های بازنشستگی تحمیل شد که در این ارتباط میانگین سنی ۱۵ تا ۲۰ درصد بازنشستگان ۵۱ سال اعلام شده است و در این ارتباط ۱۲۷ هزار نفر در بازه زمانی سال های ۹۰ تا ۹۴ پنج سال زودتر بازنشسته شدند.

وی اضافه کرد: سالانه  یک‌هزار و تا یک‌هزار و ۲۰۰  نفر در استان زنجان به آمار بازنشستگان کشوری افزوده می‌شود که بیشتر آن‌ها کارکنان آموزش و پرورش هستند و در مجموع ۶۰ درصد شاغلان و بازنشستگان صندوق در استان را فرهنگیان تشکیل می‌دهند.

مراقبت ادغام یافته برای سالمندان زنجانی اجرا می شود

متخصص طب سالمندی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز ادامه داد: هرم سنی جمعییت کشورمان به سمت پیری می رود که این مهم به دلیل افزایش امید به زندگی و کنترل بیماری ها رخ داده است.

دکتر پریشاد قوام افزود: سن سالمندی در جهان بالای ۶۵ سال تعریف شده و این در حالی است که این سن در کشورمان بالای ۶۰ سال محسوب می شود و در این ارتباط علوم پزشکی زنجان اقدامات پیشگیری از بیماری ها را در گروه‌های هدف مورد توجه قرار داده است.

وی اضافه کرد: در حوزه بهداشتی برای سالمندان بسته های خدمتی از قبیل مراقبت های ادغام یافته سالمندان و میانسالان و سامانه سیب وجود دارد که خدمات لازم به آنان ارائه می شود.

به گفته قوام، با ایجاد سامانه سیب تمامی اطلاعات این قشر ثبت شده است که از مجموع ۱۰۴ هزار سالمند زنجانی ۱۰۰ هزار سالمند حداقل یکبار خدمت را دریافت کرده اند که پس از مراجعه سالمند علاوه بر بیماری موجود، به لحاظ بیماری های این دوران از قبیل دمانس( زوال عقل)، زمین خودرن، بی اختیاری و اختلال خواب خدمات متمرکزی به آنان ارائه می شود.

مشاور و رئیس گروه آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان ادامه داد: در بسته های خدمتی رایگان علاوه بر سندرم های دوران سالمندی از قبیل مشکلات خواب، اختلالات تغذیه ای، مشکلات دهان و دندان، سالمند در مراکز و خانه های بهداشت غربالگری اولیه شده و در صورت نیاز به متخصصان مربوطه ارجاع داده می شود.

وی اظهار داشت: سلامت روان بخش مهمی از نیازهای سالمندان بشمار می رود و به دلیل بازنشستگی و مسایل ناشی از آن بر مشکلات این قشر افزوده می شود و باید کاری کرد که عزت  نفس و استقلال فردی آنان حفظ شود.

قوام افزود: بر این مبنا باید تغییر نگرش در جامعه و خانواده ها مبنی بر عزت نفس سالمندان ایجاد شود و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان طرح پرسشنامه ای در حوزه سلامت روان برای گروه‌های هدف را مورد توجه قرار داده که هدف از آن تشخیص و اقدامات پیشگیرانه است.

خلاء قانون در ارتباط با سالمندان 

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان زنجان نیز ادامه داد: در جامعه کنونی و در ارتباط با سالمندی ۲ دیدگاه مبنی بر چالش و تهدید وجود دارد که حتی از آن به عنوان سونامی یاد می شود که مخالف ن هستیم اما برخی  ها این دوران را فرصت می دانند.

فرهاد میرزایی افزود: مطالعات طی ۵۰ سال گذشته نشان می دهد که سطح بهداشت جامعه پایین بوده و به تبع آن سن امید به زندگی نیز روند کاهشی داشته است اما ارتقای بهداشتی در سال های اخیر به افزایش امید به زندگی در کشو رمان منتهی شده است.

وی اضافه کرد: مسئولان و قانونگذاران باید برای رفاه و آسایش سالمندان تدابیری از قبیل بیمه پایه، مسکن و گسترش طب سالمندی را اتخاذ کنند و برنامه ریزی لازم نیز انجام شود.

این مسئول ادامه داد: متاسفانه سند جامع در حوزه سالمندان وجود ندارد هر چند این مهم در حال پیگیری و تکمیل شدن است اما کمبود قانون خلاء مهمی در این بخش محسوب می شود.۰

وی اظهار داشت: این استان در نرخ رشد سالمندی جزء ۱۰ استان کشور قرار دارد و در این میان بهزیستی استان طبق قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به سالمندان معلول خدمات لازم را ارائه می کند و که تا کنون بیش از سه هزار سالمند در سامانه ثبت شده و برای آنان پرونده تشکیل شده است.

میرزایی افزود: سه مرکز آموزش روزانه توانبخشی در استان راه اندازی شده است که خدمات لازم و توزیع رایگان لوازم بهداشتی و کمک توانبخشی به آنان ارائه می شود و علاوه بر آن بنیاد فرزانگان نیز به عنوان یک نهاد مردمی در زنجان و خدابنده مشغول خدمات دهی به گروه‌های هدف هستند.

 ۹۶۴۶/۶۰۸۵