بی‌رنگی صنایع دستی مازندران در خاطره گردشگران

به گزارش ایرنا، مازندران استانی گردشگر پذیر با تعداد گردشگران ورودی ۴۰ میلون نفر در سال شناخته می شود که این صنعت توانسته تاحدودی برای این منطقه در بخش های مختلف درآمدزایی کند اما همواره یکی از علامت سئوال ها در این صنعت استان، غریبگی صنایع دستی با بخش درآمدزایی این صنعت و عدم استقبال شایسته گردشگران بوده است.

غربت و بیگانگی صنایع دستی مازندران در بخش گردشگری را بسیاری از کارشناسان و فعالان این عرصه فقدان تبلیغات و اطلاع رسانی درست و عدم حمایت در بازار عرضه داخلی و خارجی عنوان کرده اند، اما شاید بتوان یکی از دلایل این عدم استقبال را جاماندن این صنایع در عدم خاطره سازی از سفر به مازندران برای گردشگران دید که هیچگاه برای گردشگران نماینده گوشه ای از استان پر نشانه مازندران نبوده است.

غریبگی صنایع دستی مازندران از جای دادن زیبایی ها و نمادهای کهن مازندران همچون طرح آرش و دماوند و دریا و جنگل در دل طرح های پر نقش و نگار خود امروز از آن به عنوان غریبه ای درمیان گردشگری مازندران دیده می شود.

غربتی که اعداد و ارقام آن را بهتر توصیف می کنند. به استناد اعداد حدود هشت هزار صنایع دستی کار فعال مازندران در ۶ ماهه نخست امسال و در اوج مسافر خیزی این خطه سرسبز کشور با وجود ورود ۲۰ میلیون گردشگر فقط ۱۲ میلیارد تومان فروش داشتند که یعنی سهم هر گردشگر از خرید صنایع دستی مازندران فقط ۶۰۰ تومان بود. بله اشتباه نخواندید فقط ۶۰۰ تومان.

این آمار درحالی است که مازندران بنا به گزارش رسمی دارای هشت هزار صنعت‌گر دست، ۶۰ نوع تولید صنایع دستی ثبت شده ملی است و از این تعداد ۱۹ اثر صنایع دستی استان در عرصه جهانی به نام مازندران ثبت شده است.

با توجه به تعداد گردشگر و سهولت دستیابی به صنایع دستی مازندران ، نه مشکل در گمنامی صنایع دستی مازندران و نه ارتباطی با بازار داخلی و غیره دارد.آنچه مسلم است صنایع دستی مازندران هنوز نتوانسته رابطه ای با گردشگری میلیونی استان بر قرار کند و علت آن را باید از زبان کارشناسان شنید.

صنایع دستی مازندران حرفی از مازندران نمی زند

کارشناس ارشد گردشگری و جهانگردی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: صنایع دستی مازندران هیچ حرفی از مازندران نمی زند.

زینب آقاداداشی توضیح داد: اگر صنایع دستی مازندران را به یک گردشگر عادی نشان دهیم ، اصلا نمادی از استان مازندران در خود ندارد تا به گردشگر بگوید من از مازندران هستم.

وی جای نماد و جاذبه گردشگری را در دست ساخته های صنعتگران مازندران بسیار خالی توصیف کرد و افزود: نباید از گردشگر انتظار داشت تا با نگاه کارشناسانه به صنایع دستی هر استان نگاه کند و باید صنایع دستی به ساده ترین شکل خود بگوید مربوط به کدام منطقه است.

گردشگری بی هویت

این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه هیچگاه گردشگری در مازندران و کل کشور به عنوان یک صنعت درآمدزا دیده نشده است، گفت: به همین خاطر نمادسازی به عنوان مهم‌ترین بخش گردشگری نیز همانند بسیاری از مسائل دیگر در این بخش نادیده گرفته شده است. 

آقاداداشی غریبگی نمادهای گردشگری در صنایع دستی را از نشانه های گردشگری بی هویت دانست و اظهار داشت: با وجود اینکه تمام کشور از جمله مازندران دارای جاذبه‌های متعدد، زیبا و کهن است، اما هیچگاه این جاذبه ها تبدیل به نماد نشدند.

وی خاطرنشان کرد: با مشاهده و مقایسه صنایع دستی بسیاری از کشورها می‌توان به خاطره سازی آنها به عنوان نقطه امتیاز و برگ برنده ای اشاره کرد که مشتری را برای خرید جذب می کنند، صنایع دستی که در عین درآمدزایی برای کشور میزبان، به دلیل دربردارندگی نمادی از اماکن و یا فرهنگ های این کشور به نوعی سفیر تبلیغات کشور مقصد شده و یک تیر و چند نشان صنعت گردشگری را محقق می کند.

وی ادامه داد: اما با نگاهی به صنایع کهن دستی مازندران که خود پیشینه و سابقه ای به قدمت تاریخ این منطقه دارند و در بسیاری از موارد زیبایی و صمیمیت خاصی به مخاطب عرضه می کنند، متاسفانه جای ایده‌هایی که معرف آداب و رسوم و یا مناطق، یا هویت، نشانه و نمادی از این سرزمین باشند خالی است.

این کارشناس جهانگردی خاطره سازی را از اصولی ترین بخش های گردشگری دانست و تاکید کرد: آنچه منجر به جذب گردشگر می شود، ایجاد یادگاری در ذهن افراد و یا همراه ساختن خاطره با گردشگران است.

آقاداداشی به شهرهای گردشگری پذیر دنیا همچون پاریس، لندن، استانبول، ریودوژانیرو و نیویورک اشاره کرد و گفت: در سفر به این شهرها تمامی صنایع دستی آنها اغلب همراه با نمادهای شهر است تا نه تنها منجر به خاطره‌سازی و جذب گردشگر برای خرید بخشی از سفر خود شود، بلکه به صورت مستقیم تبلیغی برای افرادی است که هر گردشگر با آنان در ارتباط است.

وی با اشاره به اینکه اغلب صنایع‌دستی کشورها و شهرهای بزرگ گردشگری با طرح نمادهای اصلی ساخته می شود، افزود: این نمادها همان هویت است که گردشگر با خود به یادگار می برد. اما گردشگری در ایران با وجود نمادهای متعدد نتوانسته وارد صنایع دستی شود و صنایع دستی را با خود همراه سازد.

این کارشناس مقصر اصلی این مسئله را مدیریت و برنامه ریزان گردشگری دانست که هنوز نتوانسته اند با تعریف نمادها و جاذبه های هویت ساز صنایع دستی را با خود همراه سازند. 

نگاه غیرتجاری به صنایع دستی مازندران

کارشناس جهانگردی همچنین غربت صنایع دستی و گردشگری را در نگاه غیرتجاری به گردشگری توصیف کرد و اظهار داشت: عدم نگاه اقتصادی کلان به گردشگری به عنوان صنعتی درآمدزا و سودآور نتوانسته صنایع دستی که بخش عظیم از درآمد گردشگری است را در دل خود جای دهد. 

به گفته آقاداداشی، ابتدا باید گردشگری به عنوان یک تجارت دیده شود و در دل آن صنایع دستی نیز به عنوان یک کالای با کیفیت ، هویت ساز ، خاطره ساز و مشتری پسند عرضه شود.

وی همچنین به آمار فروش سالیانه صنایع دستی مازندران اشاره کرد و اظهار داشت: فروش چند میلیارد تومانی برای چندین هزار صنایع دستی کار نشان می دهد هنوز توجه به صنایع دستی مازندران همچون گردشگری غیر تجاری است.

البته این کارشناس گردشگری بخش از این عقب ماندگی را در تاثیر تحریم ها بر گردشگری کشور دانست و گفت: اما بخش قابل توجه آن عدم تولید صنایع دستی بر اساس خواست و نیاز گردشگر است.

آقاداداشی با اشاره به اینکه ممکن است برخی از صنایع دستی قابلیت نمادگرایی و انعطاف را نداشته باشند، افزود: اما اکثر صنایع دستی مازندران قابلیت قراردادن جاذبه های گردشگری و هویت ساز را در طراحی خود دارند.

وی البته با کاهش کیفیت و دور شدن از اصالت صنایع دستی مخالفت کرد و گفت: جاذبه‌هایی همچون دریای خزر ، ماهی گیری، کوه دماوند، جنگل‌های انبوه، تصویر مرال ها که همگی گویای هویت مردم شمال به خصوص مازندران است را می توان در دل هر صنایع دستی جای داد.

صنایع دستی مازندران گرفتار در غبار سنت

این کارشناس علاوه بر موارد بالا یکی دیگر از دلایل جا ماندن صنایع دستی از تجارت گردشگری را نگاه سنتی و شخص محور به صنعت دست مازندران دانست و افزود: صنایع دستی مازندران بر اساس سلایق شخصی تولید می شود.

آقاداداشی با بیان اینکه این مسئله لزوما مسئله منفی نیست، افزود: اما اگر بخواهیم این مسئله را با نگاه تجاری با گردشگری پیوند دهیم، ناسازگار خواهد بود.

وی تاکیدکرد که بکارگیری ذوق و سلیقه صنعت گران دستی در تولیدات نشان از اصالت محصولات دارد، اما باید در این زمینه به تغییر سلیقه و نیاز مشتریان نیز توجه داشت.

به گفته این کارشناس جهانگردی امروز در دهها نقطه از کشور جاجیم و گلیم و صنایع مربوط به چوب که ما در مازندران جزء صنایع بومی استان می دانیم تولید می شود، اما آنچه می تواند جاجیم مازندران را از دیگر انواع آن تمایز دهد استفاده از نمادهای استان در طراحی آن است.

به گفته او متاسفانه همچنان شاهد اصرار صنعتگران استان بر نقش های قدیمی هستیم که نمی تواند با تنوع محصولات خارجی رقابت کرده و مشتری جذب کنند.

آقاداداشی همچنین گفت: استفاده از نقش های قدیمی شاید به معنای اصالت یک صنعت باشد ، اما وقتی از یک کالا در هر استانی تولید شود دیگر مفهوم شاخص بودن را از دست می دهد.

در تولیدات صنایع دستی باید تجدید نظر شود

کارشناس گردشگری و جهانگری تاکید کرد: تنها راه برون رفت صنایع دستی از گوشه نشینی و غربت آن با گردشگری تجدیدنظر در تولیدات است.

وی گفت: تولیدات صنایع دستی در کنار حراست از اصالت و کیفیت خود بایدبرای گردشگری تداعی خاطره سفر به مازندران و همچنین انتقال هویت مازندران به خانه های گردشگران باشد.

آقاداداشی ادامه داد: علاوه براین صنایع دستی مازندران برای جذب دایره وسیع تری از مشتری حتما باید تنوع در تولیدات را نیز به همراه داشته و با نیازهای روز خودش را پیوند بزند.

وی انتقال صنایع دستی به سوی پیوند با تولید پوشاک، لوازم خانه و دیگر موارد را از اولویت های اساسی دانست و افزود: تا زمانی که صنایع دستی مازندران نمادی از مردم و یا طبیعت مازندران را در خود جای ندهد به عنوان مهمان نا خوانده ای در خارج از گود گردشگری جای خواهد داشت.

/۱۸۹۹/۷۳۳۵