«ترانه مصاحب» عصر یکشنبه در آیین نکوداشت چهلمین سالگرد درگذشت غلامحسین مصاحب که در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، اظهار کرد: دکتر مصاحب مردی آزاده، آزاد اندیش، نمونه صفا و صداقت بود. با تمام مقام علمی که داشت بسیار فروتن بود و مطلقا اهل ادعا نبود. آزادیخواه مخلصی بود و هیچگاه عقیده فروشی نکرده و به دنبال جاه و مقام نرفت و در تمام عمر به آرمان آزادی و آزادگی وفادار ماند.
وی افزود: دکتر مصاحب انسان شریفی بوده و این شرافت را بخصوص در کارهای علمی تا حد وسواس رعایت می‌کرد که نمونه‌های آن را می‌توان در تالیفات و تحقیقات وی مشاهده کرد.
فرزند دکتر مصاحب گفت: پدرم دارای استغنای ذاتی فوق‌العاده ای بود و هرگز اقدام به جمع‌آوری مال و منا نکرد و علم را جز در خدمت علم به کار نگرفت. در جوانی سال‌ها راه سیر و سلوک و ریاضیات و عرفان را پیمود و از خرمن دانش و معنویات رهروان این طریقت، خوشه‌ها و بلکه خرمن‌ها اندوخت.
وی ادامه داد: دکتر مصاحب مردی محقق و بسیار دقیق بوده و هر کس با او ارتباطی داشت از او آموزش می‌دید. وی از جمیع جهات به زوایای فرهنگ ایرانی آشنا بوده و نمونه صادق شیفتگی به علم و دانش و جستجوگر راستین حقیقت بود. در زمان حیات خود توانست دامنه فضل و بینش را بر اساس روحیه و روش علمی گسترش دهد.
ترانه مصاحب با بیان اینکه پدرش نسبت به زبان و فرهنگ ایران شیفتگی بسیاری داشت، گفت: وی کتاب‌های قدیم از نظم و نثر را می خواند و به فرزندان خود نیز توصیه می‌کرد که به هر درجه از مقام علمی برسند باید منظور و مقصود خود را به طور صحیح به زبان فارسی که زبان مادری آنها است بیان کنند.
وی افزود: دکتر مصاحب مصداق تمام عیار قانون همه یا هیچ بود و به هیچ چیز بینابینی علاقه نداشت. مستدل صحبت می‌کرد و به خاطر وسعت معلومات و تجارب، پیشنهادهایش مورد قبول و احترام قرار می‌گرفت. دکتر مصاحب را سخت کوش، پرکار و نیک‌اندیش توصیف کرده‌اند که هرگز علم را به بیع و شری نگذاشته و طبعی منیع و پر استغنا داشت.
فرزند مرحوم دکتر مصاحب تصریح کرد: عشق پدرم خانواده، آزادی و آزادگی، علم و باز هم علم و بالاخص ریاضیات بود. وی در مقاله‌ای تحت عنوان اهمیت ریاضیات در دنیای کنونی می‌گوید: «من مفتون ریاضیات هستم زیرا به عنوان علم، دقت و قدرت آن و به عنوان هنر، زیبایی آن در حد کمال است، به علاوه فوائد و موارد استعمالش از شمار بیرون است. »
وی گفت: دانشجویان خود را مانند فرزندان خود دوست داشت و همان سخت‌گیری و دلسوزی را که در امر تحصیل و تربیت فرزندان خود داشت در مورد دانشجویان خود نیز به کار می‌برد. ارتباط معنوی با دانشجویان خود داشت و ضمن توجه خاص به امر تحصیل آنها، در رفع مسائل و مشکلاتشان می‌کوشید. پدرم علم را برای نفس علم می خواست و بغایت آزاده و دارای استغنای طبع بود.
ترانه مصاحب ادامه داد: اغلب تالیفات پدرم در مسابقه بهترین کتاب سال جزو کتاب‌های درجه اول و ممتاز برگزیده می‌شد. دایره المعارف فارسی(جلد اول) که با سرپرستی وی و با همکاری جمعی از برجسته‌ترین دانشمندان ایران تدوین شده و کتاب تئوری مقدماتی اعداد(جلد اول شامل دو قسمت و جلد دوم شامل سه قسمت) و آنالیز ریاضی از آن جمله است.
وی با تاکید بر این جمله که به جرات می توان گفت که دکتر مصاحب از لحظه‌ای که چشم باز می‌کرد تا لحظه‌ای که به خواب می‌رفت از خواندن و نوشتن و تعلیم دادن دست بر نمی‌داشت، تصریح کرد: پدرم همیشه خستگی خود را از یک کتاب با کتاب دیگر به در می‌کرد و آرزو داشت دانشمندان می‌توانستند قرصی اختراع کنند که انسان به جای غذا از آن استفاده کند و اوقاتی را که به بطالت صرف غذا خوردن می کند به مطالعه و کارهای علمی بپردازد.
فرزند دکتر مصاحب خاطرنشان کرد: پدرم کتابخانه مجهزی داشت و گاهی اوقات در آن کتابخانه می‌خوابید. دکتر مصاحب و کتاب دو یار جدانشدنی بودند. همیشه پدرم کتاب را در ذهن ما تداعی می‌کرد. متاسفانه هیچ نوع فعالیت بدنی نداشته و زیاد کار می‌کرد و استراحت و خواب کمی داشت. یکی از دوستانش که طبیب بود به وی گوشزد کرده بود که اگر به این رویه ادامه دهد، یک روز در همان حال که مشغول نوشتن است سکته می‌کند و همین اتفاق نیز افتاد.
وی خاطرنشان کرد: پدرم روز ۲۱ مهرماه سال ۵۸ ساعت ۵ صبح در حالی که مشغول غلط‌گیری آخرین صفحات کتاب تئوری مقدماتی اعداد بود دچار سکته قلبی شد و بلافاصله درگذشت. حتی لحظه‌ای که چشم از دنیا فرو بست، مدادش در دستش بود و کنار نوشته‌ها و تعدادی از کتاب‌هایش جان به جان تسلیم کرد.
دکتر مصاحب معتقد به فارسی بودن زبان علم بود
در ادامه این نکوداشت «حسین معصومی همدانی» عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نیز در سخنانی، اظهارکرد: دکترمصاحب را می‌توان به عنوان عالم ریاضی، منطق دان، مولف کتاب ریاضی و موسس آموزش ریاضی عنوان کرد که تمام این موارد وجه ریاضی شخصیت او است.
وی افزود: اما دکترمصاحب دیگری نیز است که نویسنده کتاب‌های تاریخ ریاضی بوده و بنیان‌گذار مجلات علمی، نویسنده کتاب‌های درسی دبیرستان و از همه مهم تر سر ویراستار دائره المعارف فارسی بوده است. این دکتر مصاحب چیزی است که ما امروز از آن کم داریم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر دکتر مصاحب را تنها یک ریاضیدان حساب کنیم باید بگوییم که در وجه شخصیتی یک ریاضیدان متعارف نبود. زمانی که با کتاب‌های دکتر مصاحب در دانشگاه روبرو شدم تلقی تازه ای در آنها دیدم. مصاحب از کسانی بود که مفهوم کتاب ریاضی را تعریف کرد.
غلامحسین مصاحب را به عنوان ریاضیدان نوین و پایه‌گذار دانشنامه‌نویسی علمی به زبان فارسی در ایران معاصر می شناسند. کارشناسان این حوزه معتقدند که او به دلیل دقت نظر در فراگیری، انتقال دانش، اندیشه‌ها و آثارش توانست یگانه مرجع معتبری را ارایه دهد که برای نخستین بار ضوابط دقیق دایره‌المعارف نویسی در آن رعایت شده بود.
وی از پدری طبیب و مادری فرهیخته و شاعر در تهران دیده به جهان گشود. استعداد وافر او سبب شد بتواند در ۱۶ سالگی دیپلم گرفته و با معدل بـالا در سـراسر کشور شاگرد اول شود. او تحصیلات خود را در دارالمعلمین عالی در رشته ریاضی ادامه داد و به خدمت وزارت فرهنگ درآمد. در همان سال‌ها نیز نخستین مجله ریاضی را با نام مجله ریاضیات عالی و مقدماتی منتشر کرد. انتشار دایره‌المعارف فارسی شاهکاری بود که مصاحب برای نخستین بار با ضوابط دقیق دایره‌المعارف نویسی آن را پایه‌گذاری کرد. از لحاظ حروف‌چینی، صفحه‌بندی و تنوع قلم‌ها بی‌مانند است و از این نظر با نمونه های فرنگی خود به‌خوبی قابل قیاس است. این دایره‌المعارف یگانه مرجع معتبری است که در دسترس خوانندگان فارسی‌زبان قرار دارد؛ اثری سترگ در تاریخ دایره‌المعارف‌نویسی فارسی و فصلی نوین در نشر کتاب و فنون تدوین و تولید کتاب در ایران است.
تالیفات دیگر دکتر مصاحب کتاب جبر و مقابله خیام(۱۳۱۷)، کتاب مدخل منطق صورت(۱۳۳۴)، که اولین اثر در منطق ریاضی به زبان فارسی است و توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. فرهنگ اصطلاحات جغرافیایی با همکاری عده ای از محققان(۱۳۱۸)، کتاب حکیم عمر خیام به عنوان عالم جبر(۱۳۱۹)، کتاب آنالیز ریاضی(۱۳۴۸)، که نخستین آور تالیفی به سبک مدرن در زمینه آنالیز ریاضی در آن زمان بود و به عنوان کتاب سال انتخاب گردید. آخرین اثر ماندگار دکتر مصاحب، کتاب تئوری مقدمات اعداد(حدود ۳۲۰۰ صفحه) آیت که جلد اول آن در دو قسمت در سال ۱۳۵۳ و جلد دوم آن شامل سه قسمت در سال ۱۳۵۸ منتشر گردید. این کتاب موفق به اخذ جایزه بهترین کتاب سال در ایران شد.
نظر شما