به گزارش ایرنا، عادل پورقربان، معاون فنی و عمرانی منطقه هشت تاریخی شهرداری تبریز، روز دوشنبه در جمع خبرنگاران با بیان اینکه متاسفانه طی سال‌های اخیر بر اثر بی‌توجهی، بخش عظیمی از قسمت‌های پیرامون خانه کلکته‌چی تخریب شده بود، گفت: هم اکنون عملیات آواربرداری و خاکبرداری محوطه این خانه تاریخی آغاز شده است.
وی افزود: در فاز نخست مرمت و احیای این خانه تاریخی، آواربرداری و خاکبرداری محوطه آن آغاز شده و به زودی عملیات پایدار سازی، استحکام بنا و مرمت خانه کلکته‌چی نیز با جدیت اجرایی می‌شود.
معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه ۸ تبریز ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک با اتمام عملیات مرمتی خانه کلکته چی، تبریزیان شاهد استفاده گردشگران از این خانه تاریخی در راستای شکوفایی منطقه تاریخی فرهنگی تبریز یاشند.
گزارش ایرنا حاکی است که ۲۰ مهر ۱۳۹۴ نیز علی مدبر که آن زمان شهردار منطقه هشت تاریخی شهرداری تبریز بود، با اشاره به تملک خانه تاریخی کلکته چی تبریز از آغاز عملیات مرمت و احیای آن در آینده نزدیک خبر داده بود؛ آینده نزدیکی که فرا رسیدن آن چهار سال به طول انجامید.
نکته جالب توجه این است که مدبر نیز همان زمان گفته بود که متاسفانه این خانه تاریخی بدلیل عدم رسیدگی در آستانه تخریب کامل بود و بر همین اساس شهرداری منطقه هشت تبریز با توجه به رسالت خود در حفظ و صیانت از بافت تاریخی کلان شهر تبریز، پس از پیگیری های مکرّر موفق به تملک و در واقع نجات این مجموعه با ارزش از مرگ تدریجی شد.
حال این سوال در نزد افکار عمومی مطرح است که اگر خانه تاریخی کلکته چی چهار سال قبل در مرحله تخریب قرار داشته و بخش عمده ای از آن ویران شده بود، چرا شهرداری تاریخی منطقه هشت و نهادهای مسوول دیگر این مدت را به سکوت گذرانده و نسبت به مرمت و احیای این خانه تاریخی اقدام نکرده اند.
خانه های تاریخی کلکته چی واقع در خیابان راسته کوچه تبریز با بیش از یک قرن قدمت شامل سه خانه است که یکی از آنها چند سال قبل از تملک از سوی شهرداری، توسط یکی از وارثان خانواده کلکته چی به فروش رسیده و دو خانه باقی مانده نیز در حال نابودی هستند.
خاندان کلکته چی
خاندان کلکته چی در میان تبارهای اصیل و صاحب نام تبریزی، جایگاه ویژه ای دارد. از مسجد زیبا، دنج و تاریخی کلکته چی تا خانه های قدیمی و صنایعی که با همت این خاندان در تبریز پایه گذاری شده، در تاریخ تبریز جاودانه شده است.
فعالیت‌های تجاری و اقتصادی این خانواده از حدود یک قرن قبل آغاز شده است. بانی آن امور مرحوم حاج زین‌العابدین کلکته‌چی بوده که چهار پسر به نام‌های حاج‌محمد، حاج‌علی محمد، حاج حسینقلی و حاج محمدباقر و یک دختر به نام حاجیه خدیجه داشت. خانواده در امور تجارت چای، ریسندگی، بافندگی و فرشبافی فعالیت داشتند. با الزامی شدن تعیین نام‌خانوادگی برای افراد در زمان پهلوی اول، با توجه به فعالیتی که ایشان در زمینه تجارت چای از طریق کلکته داشتند، نام خانوادگی «کلکته‌چی» را انتخاب کردند.
بعضی از افراد خانواده برای تجارت چای به کلکته و دارجیلینگ رفته و در آن‌جا اقامت داشته‌اند. همچنین در رابطه با کارخانه ریسندگی و بافندگی و سایر امور تجاری، به شهرهای کراچی و مسکو و شهرهایی از کشور آلمان رفت‌وآمد داشته‌اند. آن طور که شنیده شده است، خانواده کلکته‌چی در شهر کلکته دارای اراضی بوده است و تجارت چای و سایر امور را در تبریز و در «سرای میراسماعیل» نزدیک مسجد جامع، در تهران در «سرای دلگشا» واقع در میدان ارک و سرای چیت‌ساز (خیابان ۱۵ خرداد) انجام می‌دادند.
با توجه به به نسل‌های قبل که از خوی بوده‌اند، بعضاً «خویی کلکته‌چی» نیز مطرح بوده است. همچنین با تغییرات جزئی، خانواده‌های «کلکتچی»، «کلکته‌ای» و نیز «کلکتی» نیز جزو این خاندان بوده است.
تعدادی از افراد خانواده با شروع جنگ‌جهانی دوم به تهران کوچ کرده و در آن‌جا به تجارت ادامه داده‌اند. این خانواده، یکی از قدیمی‌ترین کارخانجات ریسندگی و بافندگی را در «کوی فیروز» کنونی تبریز داشته‌اند. در داخل کارخانه کارگاه‌های متعدد شعربافی نیز وجود داشته است. فرش‌های اهدایی از این کارگاه‌ها، در بارگاه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، مسجد کلکته‌چی، مسجد ایکی‌قالا و مقبره نادرشاه افشار در مشهد موجود است.
مرحوم «حاج‌محمدعلی کلکته‌چی» از خیرین زمان خویش بوده‌اند، از جمله در ایجاد پرورشگاه پسران و دختران و تیمارستان تبریز نقش داشته اند. کتابخانه مسجد جامع و نیز برخی قسمت‌های مسجد توسط مرحوم «حاج‌محمدباقر خویی کلکته‌چی» بنیاد شده است.
لوله‌کشی مسجد گوهرشاد مسجد، ایجاد چاه آب و لوله‌کشی آب در محله ایکی‌قالا نیز توسط آن مرحوم انجام شده است. همچنین باید اشاره کنم به مدرسه دخترانه شادوران مهندس محمد کلکته‌چی، واقع در عباسی (طاق یانی). این مدرسه طبق وصیت آن مرحوم که از نوادگان مرحوم حاج‌علی محمد بوده، توسط وصی ایشان و با همکاری جهاد مدرسه‌سازی استان در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد. مسجد کلکته‌چی نیز که در راسته‌کوچه (میدان ویجویه) واقع شده است، مربوط به دوره قاجار بوده و از دیگر آثار کلکته چی ها به شمار می رود. این مسجد مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تعدادی از خانه‌های کلکته چی در میدان ویجویه، دربند کلکته‌چی قرار داشته که مشتمل بر چندین خانه بزرگ و کوچک بوده که از طریق دالان‌های متعدد با یکدیگر ارتباط داشته‌اند. سه باب خانه از خانه‌های بزرگ در انتهای دربند قرار داشته‌اند که دو باب آنها مربوط به دوران قاجار و دیگری، مربوط به پهلوی اول است. اخیراً یکی از این خانه‌ها توسط شهرداری منطقه هشت تبریز، تملک شده است. دیگری همچنان موجود است، اما متاسفانه باارزش‌ترین آنها چند سال قبل فروخته‌شد.
«مرحوم محمدتقی کلکته‌چی» از اولاد مرحوم حاج‌علی محمد، یکی از خطاطان معاصر و شاگرد استاد حسن و حسین میرخانی بوده است. ایشان متولد ۱۳۰۴ بود و در سال ۸۸ از طرف وزارت ارشاد و در هشتمین جشنواره بین‌المللی غدیر مورد تجلیل قرار گرفت. چند نمونه از آثار ایشان در موزه شهرداری تبریز موجود است. این هنرمند وارسته، در بهمن ۸۹ با زندگی وداع گفت و در قطعه هنرمندان وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.
۵۱۸
نظر شما