انتقال آب یا مدیریت مصرف کدام مهمتر است؟

موضوع طرح انتقال آب دریای خزر به کویر مرکزی ایران در صدر توجه رسانه‌ها و مسئولان قرار گرفته است، از طرف دیگر بحثی هم درباره طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان مطرح است و این طرح نیز پیمانکارانی دارد که در حال فعالیت هستند.

این دو طرح در حالی در صدر توجه افکار عمومی قرار دارد که در بدنه کارشناسی هم دو نگاه متفاوت به آنها وجود دارد. بخشی معتقد هستند با توجه به کمبود منابع آبی و کاهش بارندگی‌ها و نیاز روز افزون به منابع آبی، چاره‌ای نیست مگر انتقال آب از دریای‌خزر و خلیج فارس که باید پیگیری شود.

از طرف دیگر گفته می شود اکنون ۷۰درصد آب شیرین کن‌های منطقه در خلیج فارس قرار دارد که سهم ایران از این درصد بسیار ناچیز است.

یکی از کارشناسان صنعت آب معتقد است: درحالی که کشورهای حاشیه خلیج فارس به شدت از این منبع خدادادی برای مصارف شرب و صنعت خود نهایت استفاده را می‌برند کشورمان هنوز نتوانسته سازوکاری برای استفاده از این منبع لایزال الهی بیاندیشد.

این کارشناس که اصرارداشت نامی از وی برده نشود گفت: اگر برای انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان اقدام نشود با توجه به کمبود منابع آب بسیاری از روستاهای کشور به خصوص اطراف مرزها خالی خواهد شد و این به ضرر کشور است.

کسری 130 میلیارد متر مکعبی مخازن آب کشور

محمدعلی مصطفوی، مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران چندی پیش گفته بود: میزان کسری مخازن آب‌های زیرزمینی کشور از آستانه تحمل آبخوان‌ها فراتر رفته است،در حال حاضر میزان کسری مخازن آب زیرزمینی به عنوان منابع حیاتی برای حفظ تمدن ایران به بیش از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب رسیده که تنها حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب از این رقم مربوط به ۲۰ سال اخیر است.
وی با تاکید بر اینکه کسری مخازن آب‌های زیرزمینی با یک سال بارندگی مناسب، جبران نخواهد شد، گفت:بایستی در نوع رفتار و نگاه‌مان نسبت به آب‌های زیرزمینی و همچنین اصلاح نوع بهره‌برداری و مصرف این منابع تغییر جدی داشت تا بتوان صدمات وارده شده به منابع آب زیرزمینی را جبران کرد.

در عین حال تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم دید مثبتی به طرح انتقال آب دارند.

مدیریت مصرف مهمتر از انتقال آب

اما در عین حال بخشی دیگر از  کارشناسان معتقدند مدیریت مصرف مهمتر از انتقال آب است. به گونه ای که چندی پیش سرپرست مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو با اشاره به ضرورت فرهنگ‌سازی و مصرف بهینه آب در کشور گفت: انتقال آب از ۲ دریای خزر و عمان بسیار گران تمام می‌شود.

 محمد فاضلی بیست و سوم مهرماه در همایش کشوری سازگاری با کم آبی که در شرکت آب منطقه ای استان البرز برگزار شد، گفت: منابع آب را نمی توان از خارج وارد کرد و تامین آب از دریای عمان  و خزر نیز پاسخگو نیست.

وی بیان داشت: اجرای طرح انتقال آب از ۲ دریای خزر و عمان تنها ۲ درصد آب مورد نیاز کشور تامین می کند، اگر قرار باشد که این پروژه  تا ۲۰ سال آینده اجرایی شود بین ۲۰ هزار میلیارد تومان تا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است یعنی هزینه انتقال هر متر مکعب آب ۴۵ هزار تومان تمام می شود.

فاضلی اظهار داشت: قرار است حدود یک میلیارد مترمکعب آب از خزر و عمان به داخل کشور انتقال یابد.

سرپرست مرکز اموراجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو ادامه داد: برای اینکه محیط زیست را نجات دهیم باید مصارف آب را کاهش داد چرا که در دنیا می توان مصرف کم داشت و در عین حال ثروت تولید کرد. اکنون میزان آب تجدید پذیر کشور حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است که باید آن را مدیریت کرد. 

انتقال آب آخرین راهکار نیست

همچنین قاسم تقسی زاده خامسی معاون امور آب و آبفای وزارت نیرو نیز چندی پیش در صفحه یکی از شبکه های اجتماعی خود نوشت: انتقال، آخرین راه حل تامین آب در کشور نیست.

مدیرکل دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: انتقال آب بدون در نظر گرفتن مدیریت مصرف رواج بد مصرفی است.

سید محمدعلی مصطفوی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: تا زمانی که مصرف آب بهینه سازی نشده باشد، تداوم روش‌های غلط تامین آب، صحیح نیست.

وی افزود: انتقال آب از خلیج فارس باید ارزیابی شود که با چه قیمتی صورت گیرد و فاکتورهای آن چیست؟ اینکه انتقال آب از یک حوضه به حوضه ای دیگر صورت گیرد در جای خود پذیرفته است، اما باید مشخص شود انتقال آب به چه میزان انجام می شود و در واقع به چه قیمتی صورت می گیرد. 

مصطفوی اضافه کرد: امروزه در سطح جهان ابتداء برای برطرف کردن هدر رفت آب به بد مصرفی و سوء مصرف آب پرداخته می شود و در آخر، چنانچه نتیجه ای حاصل نشد، برای انتقال آب اقدام می شود. در کشور هم باید ابتداء بر مدیریت مصرف صحیح و جلوگیری از هدر رفت آب تاکید شده، سپس اقدام های دیگر به اجرا گذاشته شود.

مدیرکل دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: اکنون باید دید در مناطقی که قرار است انتقال آب انجام شود آیا بد مصرفی‌ها اصلاح شده است. برای تحقق این مهم، مدیریت مصرف صحیح باید پیاده شده و نیز هدر رفت آب مورد ارزیابی قرار گیرد.

وی خاطرنشان ساخت: تا زمانی که این امور محقق نشده، انتقال آب، به مصرف بیشتر دامن زده و این درست نیست.

اکنون باید منتظر ماند و دید نتیجه اقدام ها کفه ترازو را به نفع کدام یک از طرفین دعوا سنگین خواهد کرد موافقان انتقال آب یا موافقان مدیریت مصرف؛ این را آینده نشان خواهد داد.