شاید ایران در نشست‌های بعدی صلح افغانستان شرکت کند

«سید رسول موسوی» عصر امروز در نشست «تحولات افغانستان:‌ نگاهی به ساختارها» که در شورای راهبردی روابط خارجی برگزار شد، با اشاره به رویکرد ایران در مورد صلح افغانستان گفت: موضع ایران عدم شرکت در نشستی است که نمایندگان مردم و دولت‌های افغانستان در آن شرکت نکنند. معنای این مساله در برخی از جاها به معنای عدم شرکت ایران در پروسه صلح تفسیر شده که اشتباه است.
وی با اشاره به اجلاس چهارجانبه افغانستان در روسیه اظهار داشت: در هفته گذشته در مسکو نشست چهارجانبه‌ای با مشارکت روسیه، پاکستان، آمریکا و چین شکل گرفت و لاوروف هم در پایان گفت که ایران باید به این هیات اضافه شود. قبل از این نشست هم نشستی در پکن برگزار شد. روس‌ها آن موقع به ما اعلام کرده بودند که ایران هم در آن شرکت کند ولی ایران گفته بود که شرکت نمی‌کند.
این دیپلمات کشورمان ادامه داد: حتی روس‌ها فکر می‌کردند که ایران در لحظه آخر شرکت می‌کند اما این گونه نشد و ایران شرکت نکرد. ایران معتقد است روندی که بدون حضور نماینده مردم افغانستان - که در قالب دولت متبلور می‌شود - شرکت نمی‌کند. یک بحث دیگر هم این است که در اجلاسی که روسیه و چین دعوت می‌کنند، ایران شرکت کرده اما مواضع خود را صریحا اعلام کنیم. در واقع، الان دو دیدگاه مطرح است؛ یک بحث آن است که در هیچ نشستی شرکت نکنیم یا در برخی از نشست‌ها که روسیه و چین دعوت کرده‌اند، شرکت کرده و نظرات خود را بیان کنیم.
تفاوت معناداری میان بیانیه بروکسل و توافق خلیل‌زاد با طالبان وجود دارد
موسوی با اشاره به مذاکرات صلح آمریکا و طالبان اظهار داشت:‌ شکل مذاکرات خلیل‌زاد که اکنون آغاز کرده با شکل مذاکراتی که او قبلا انجام می‌داد و بعد از توییت ترامپ متوقف شد، فرق می‌کند. او هفته قبل به بروکسل رفت و بیانیه ۱۷ بندی منتشر شد که مانیفست غرب درباره افغانستان است. خلیل‌زاد سپس به مسکو رفت و در نشست چهارجانبه شرکت کرد و در آنجا هم آن بیانیه به نوعی تایید شد.
وی با بیان اینکه بیانیه بروکسل می‌تواند مانیفست صلح در افغانستان باشد، تصریح کرد: میان این مانیفست و آنچه در مذاکرات قبلی دنبال می‌شود، تفاوت معناداری وجود دارد و این مساله موجب می‌شود که شاید ایران در دور بعدی به شکل دیگری رفتار کند. این مساله به خاطر تغییر محتوایی است که در حرکت خلیل‌زاد اتفاق افتاده است.
طرح صلح نخست خلیل‌زاد خطرناک بود
دستیار وزیر امور خارجه افزود: ما با دو برنامه روبه‌رو هستیم. یکی رویکرد و چارچوبی است که در بروکسل طراحی شده و یک برنامه هم آن چیزی که خلیل‌زاد در کابل اعلام کرد. شاید سنتزی از این دو طرح، روند حرکت در افغانستان را مشخص کند.
موسوی در تشریح پنج ویژگی طرح اول خلیل‌زاد در طرح صلح افغانستان خاطرنشان کرد: اگر این پنچ ویژگی به نتیجه می‌رسید خطرناک بود که من آن را جابجایی‌ها می‌دانم اما مجددا پایه خطرناکی گذاشته شده است. اگر ما صلح را آشتی و ایجاد ثبات و دوستی میان جوامع بدانیم، هر طرح صلح باید پایدار باشد و بتواند زمینه جنگ مجدد را از بین ببرد. تعریف ما از صلح در طرح خلیل‌زاد با تعریف او از صلح متفاوت است.
روند دوحه، پایه‌های توافق روند بن را تضعیف می‌کرد
وی با بیان اینکه نخستین ویژگی صلح خلیل‌زاد جابجایی روند دوحه با روند بن بود، ابراز داشت: جمهوری اسلامی افغانستان مولود «روند بن» است یعنی مذاکرات بن، توافق جامعه جهانی در مورد سیستم افغانستان بود و شکل جدیدی از حکومت را به نام جمهوری اسلامی افغانستان ایجاد کرد ولی خلیل‌زاد در دوحه سیستم جدیدی را طراحی کرد.
مدیرکل آسیای غربی وزارت امور خارجه با بیان اینکه «روند دوحه» با یک حالتی که هیچ مشخصه و آینده‌ای را ندارد، پایه‌های توافق «روند بن» را تضعیف می‌کرد، عنوان کرد: آنچه در مسکو رخ داد، روند دوحه خلیل‌زاد را تایید می‌کند در حالی که ما معتقدیم باید روند بن را تقویت و تایید کنیم زیرا حکومت افغانستان در چارچوب روند بن طراحی شده است.
خلیل‌زاد قانون اساسی افغانستان را نادیده گرفت
موسوی یکی دیگر از ویژگی‌های توافق نخست خلیل‌زاد را جابجایی سیستم سنتی با سیستم مدرن برشمرد و یادآور شد: آنچه افغانستان دارد، پارلمان، انتخابات، همه‌پرسی و در کل، سیستم مدرن است اما کاری که خلیل‌زاد به آن دامن زد، نادیده گرفتن این نهادها بود و قانون اساسی افغانستان را نادیده گرفت. در توافق خلیل‌زاد و طالبان، اسمی از قانون اساسی، پارلمان و انتخابات و... نبود.
وی جابجایی نهاد مشروعیت بین‌المللی به جای مشروعیت ملی را یکی دیگر از ویژگی‌های توافق نخست با طالبان دانست و عنوان کرد: اگر خلیل‌زاد به همراه نمایندگان روسیه، چین و پاکستان تصمیم بگیرند سیستم حکومتی افغانستان فلان گونه باشد، این درست نیست در حالی که سیستم حکومتی افغانستان باید از سوی مردم تصمیم‌گیری شود. من به ضمیر کابلوف (نماینده روسیه در امور افغانستان) هم گفتم مشروعیت افغانستان باید از درون ریشه بگیرد و روند بن مشروعیت را ملی قرار داد و جامعه بین‌المللی مشروعیت ملی را قبول کرد. ما نباید مشروعیت بین‌المللی را جایگزین مشروعیت ملی کنیم.
روند صلح شکل نگرفته جمهوری اسلامی را به امارت اسلامی تبدیل کند
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه یکی دیگر از جابجایی‌ها بر اثر توافق خلیل‌زاد با طالبان، جابجایی امارت اسلامی افغانستان با جمهوری اسلامی افغانستان است، گفت: امارت اسلامی در توافق طالبان و خلیل‌زاد مطرح شد و دوگانه جمهوری اسلامی و امارت اسلامی شکل گرفت. روند صلح باید از جمهوری اسلامی افغانستان باید شکل گیرد. روند صلح شکل نگرفته که جمهوری اسلامی را به امارت اسلامی تبدیل کند. اگر به متن توافق - که هیچ گاه به صورتی رسمی منتشر نشده است - نگاه کنیم گفته شده این توافق بین آمریکا و امارت اسلامی افغانستان است هرچند در پرانتز گفته شده که آمریکا امارت اسلامی را به رسمیت نمی‌شناسد.
موسوی با بیان اینکه یکی از بندهای توافق خلیل‌زاد با طالبان آمده بود که قرارداد امنیتی کابل و واشنگتن لغو می‌شود، اظهار داشت: یکی از دلایل برآشفتن کنگره از این توافق همین مساله است.
امارت اسلامی برای افغانستان صلح ایجاد نمی‌کرد
وی اضافه کرد: ضمن اینکه ایران صراحتا اعلام می‌کند در هیچ روند صلحی که نماینده مردم افغانستان شرکت نمی‌کند، همزمان تحلیل عمیقی داریم آنچه که توافق خلیل‌زاد با طالبان شکل می‌گرفت، صلح نبود بلکه یک جابجایی و جنگ مجدد بود.
دستیار وزیر امور خارجه با بیان اینکه امارت اسلامی افغانستان برای افغانستان صلح ایجاد نمی‌کرد بلکه دور جدیدی از جنگ‌ها را به وجود می‌آورد، تصریح کرد: حق تعیین سیستم حکومتی برعهده مردم است. هر دولتی بخواهد به نام صلح دست به تغییر سیستم افغانستان بزند، محکوم به شکست است و ایران هیچ وقت در این روند شرکت نمی‌کند.
ظرفیت‌های افغانستان بسیار بالا است
موسوی درباره پاکستان هم خاطرنشان کرد: پاکستان کشوری است با ۲۶۰ میلیارد بدهی که هر سال ۳۰ میلیارد به آن اضافه می‌شود. پاکستان کشوری است با گسل‌های فراوان و بدهی‌های زیاد و جمعیت فراوان که باید به آن توجه ویژه داشته باشیم. من فکر می‌کنم در طرح کابل توجه خاصی به پاکستان شده است.
وی با بیان اینکه ظرفیت‌های افغانستان بسیار بالا است، ابراز داشت: اگر حمله شوروی به افغانستان نبود، آرایش نیرو در افغانستان جور دیگری بود اما تهاجم شوروی به بسیاری از زیرساخت‌های قدرتی در افغانستان ضربه زد. هر کسی در افغانستان پیروز شود، باید مذاکرات و طرح صلح را دنبال کند.
در طرح خلیل‌زاد، تکلیف مخالفان صلح مشخص نشده بود
وی با اشاره به آتش بس در افغانستان بیان کرد: آتش بس، اساس کار هر طرح صلحی است و اگر هر طرح صلحی به آتش بس توجه نکند، به نتیجه نمی‌رود. اگر طالبان بر آتش بس توافق کرد باید ضامن آن هم باشد و اگر این آتش بس رعایت نشود، نشان می‌دهد طالبان بر گروه‌های خود اقتداری ندارد.
مدیرکل آسیای غربی وزارت امور خارجه ادامه داد: دولت افغانستان آگاه است که بدون پاکستان هر طرح صلحی در افغانستان به نتیجه نمی‌رسد. هیچ طرح صلحی بدون نهادهای ملی به نتیجه نمی‌رسد.
موسوی درباره رشد داعش در افغانستان در اثر توافق طالبان با دولت افغانستان یادآور شد: در افغانستان داعش نداریم بلکه دعوایش داریم. داعش یک پروژه است. اگر موضوع صلح به نتیجه برسد بخشی از طالبان داعشی می‌شود. در طرح خلیل‌زاد، تکلیف مخالفان صلح مشخص نشده بود.