آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی در سایه تحقق نیافتن وعده های اروپا

به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، چهاردهم آبان و پس از ناکام ماندن اروپا در اقناع ایران برای توقف روند کاهش تعهدات حسن روحانی رییس‌جمهوری اعلام کرد، به سازمان انرژی اتمی دستور داده است تا از ۱۵ آبان گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را بردارد. حسن روحانی گفت که از چهارشنبه تزریق گاز به سانتریفوژها در تأسیسات هسته‌ای فردو آغاز خواهد شد و همچنین خطاب به ۱+۴ تصریح کرد که فعالیت‌های جدید ایران در قالب گام چهارم کاهش تعهدات با نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود. رییس‌جمهوری در عین حال گام چهارم را نیز مانند سه گام دیگر قابل بازگشت دانست و خطاب به کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام گفت: اگر آن‌ها به تعهدات خود در اول ژانویه ۲۰۱۷ بازگردند ما هم به این تاریخ برمی‌گردیم.  

رسانه های اصلاح طلب عنوان داشتند: اقدامی که ایران در گام چهارم برای کاهش تعهدات توافق هسته‌ای‌ خود برداشته، حرکتی در چارچوب سیاست وزارت امورخارجه کشورمان به واسطه عدم تعهد طرف‌های قرارداد برجام بوده است.

رسانه های اصولگرا نوشتند: اقدام ایران هشدار جدی به دیگر کشورهای حاضر در برجام بود تا عمل به تعهدات خود را جدی‌تر بگیرند.

خبرگزاری ایسنا:‌ گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات در چارچوب برجام به‌مثابه اقدام «بیدارباش» ایران برای نجات این توافق است که طرف‌های ‌اروپایی‌ عضو برجام باید برای حفظ این توافق هزینه کنند.

رسانه های اصلاح طلب

برداشتن گام چهام هسته ای در قبال بدعهدی اروپا

حسن‌هانی زاده کارشناس مسایل بین‌الملل با بیان اینکه گام برداشته شده چهارم، کاملا جدی است به روزنامه آفتاب یزد می‌گوید: این موضوع نشان می‌دهد که ایران برای اتخاذ شیوه‌های فشار متقابل نسبت به بدعهدی کشورهای اروپایی صریح عمل می‌کند. به هرحال راه‌اندازی برخی از سانتریفیوژهای فردو و غنی سازی به حجم ۴.۵ درصد جزیی از راهکارهای فشار متقابل ایران است، اما اینکه اتحادیه اروپا در برابر این اقدام ایران واکنش مثبت نشان می‌دهد و تعامل خودش را بر اساس توافقنامه برجام انجام دهد، بعید به نظر می‌رسد. کشورهای اروپایی به دنبال این هستند که بهانه‌گیری کنند و از برجام خارج شوند به هرحال سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به بهانه‌های مختلف در نهایت، ازبرجام خارج خواهند شد.

روزنامه آفتاب یزد نوشت: اقدامی که ایران در گام چهارم برای کاهش تعهدات توافق هسته‌ای‌اش برداشته است، حرکتی در چارچوب سیاست وزارت خارجه کشورمان به واسطه عدم تعهد طرف‌های قرارداد برجام بوده است. اما ممکن است عده‌ای این سوال را بپرسند که روش بهتری به جز برداشتن این گام‌ها نیست و یا این گام‌ها اثرگذار هستند؟ ایران در شرایط فعلی چند راه حل بیشتر ندارد. نخستین راه این است که در راستای عدم تعهدات اروپایی‌ها، مقابله به مثل نکنند و همچنان به تعهدات برجامی خویش پایبند باشند و حتی قسمت‌های داوطلبانه برجام را نیز انجام دهند تا از این طریق حسن نیت ایران را به نمایش بگذارند و آمادگی کشورمان را برای همکاری به تمام دنیا نشان دهند. به این معنا که ایران به تعهدات پایبند باشد و امتیازاتی هم نصیبش شود. پس از گذشت این سال‌ها باید گفت، به نظر می‌رسد که این راه حل اول هیچگونه پاسخی دریافت نمی‌کند چرا که اروپا تصور می‌کند عدم انجام تعهداتش هیچ گونه هزینه‌ای نخواهد داشت و به همین روند بی توجهی به وعده‌هایش ادامه می‌دهد. راه دوم این است که ایران تعهدات به برجام را به صورت تدریجی کاهش دهد تا حتی به خروج از ان پی تی برسد، این روش برای اروپایی‌ها می‌تواند تا حدی نگران کننده باشد. وقتی که اروپایی‌ها در یک نگرانی قرار می‌گیرند، طبیعتا به دنبال یافتن راهکار می‌گردند. اینکه این راهکار جوابگوی کاملی برای ایران خواهد بود یا نه بحث دیگری است. شاید این نگرانی باعث شود تا اروپا فشارهایی به آمریکا بیاورد و یا بخشی از ظرفیت‌های خودش را به منصه ظهور بگذارد و بتواند امکانات و یا تسهیلات مالی در اختیار ایران قرار دهد، البته قاعدتا نمی‌توانیم بگوییم که حتما چنین چیزی اتفاق می‌افتد اما قاعدتا با این روش اروپا از این حالت که در آرامش کامل باشد و هیچگونه هزینه‌ای شامل حالش نشود بیرون می‌آید. راه سوم این است که ایران خروج خودش را به یکباره از ان پی تی اعلام کند و مسئولیت‌های پیامدهای این اتفاق را هم بردوش دیگران از جمله آمریکا و اروپایی که به تعهداتش عمل نکرد بگذارد. طبیعتا این راهکار با تبعاتی ازجمله نزدیک شدن هرچه بیشتر اروپا به آمریکا مواجه خواهد شد و احیانا ما به سمت یک تقابل جدی ترو پرچالش تری سوق داده می‌شویم. راهکار پایانی نیز این است که ایران همه این مسائل را کنار بگذارد و با کشوری که اخلال در روابط اقتصادی ما ایجاد کرده یعنی آمریکا به مذاکره و گفت‌وگو بپردازد که مسئولین کشور این راهکار را هم درست نمی‌دانند، آمریکا هم تاکنون ظاهرا هیچ گونه آمادگی برای دادن امتیاز از خودش برای مذاکره نشان نداده است. بنابراین از میان این چهار راهکار، راهکار دوم بیشتر به واقعیت و احتیاط نزدیکتر است و در عین حال از غلتیدن شرایط کنونی به سمت رادیکال شدن یا رادیکالیزه کردن جو داخلی و خارجی جلوگیری می‌کند.

روزنامه آرمان ملی در مطلبی به قلم حشمت ا... فلاحت پیشه عضو کمیسیون سیاست خارجی مجلس آورده است: برداشتن گام چهارم توسط ایران به معنی مرگ برجام نیست. ایران از ظرفیت‌های خود برجام یعنی مواد ۲۶ و ۳۶ آن دارد استفاده می‌کند و بخشی از تعهدات خودش را به حالت تعلیق درآورده و این به معنای نقض برجام نیست. برجام الان عملا در حالت کما بسر می‌برد و اولین ضربه را هم آمریکایی‌ها به آن زدند. اما دغدغه جمهوری اسلامی ایران از آنجا که از چندی پیش هم تحریم‌های هسته‌ای شروع شد، این است که ضمن اینکه محدودیت‌های برجام حفظ می‌شود، محدودیت‌های جبری آمریکا هم بر آن اضافه شود و عملا حقوق هسته‌ای ایران تامین نشود. لذا ایران بدون خروج از برجام به دنبال احیای قابلیت‌های هسته‌ای خود است و همانطور که همیشه گفته‌ام این با آنچه کره شمالی انجام می‌دهد، متفاوت است.

روزنامه آفتاب یزد می نویسد: کاهش تعهدات حــق طبیعی ایران است. طی این چهار گام گذشــته جمهوری اسلامی کاملا نظــارت آژانس را پذیرفتــه و هیچ گاه از مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی تخطی نکرده که این موضوع بسیار حائز اهمیت است. اتحادیه اروپا تا چندی پیش تلاش داشت با وعده و وعید مانع از آغــاز روند کاهش تعهدات ایران باشد و به مثابه ترمزی در مقابل سرعت گرفتن فعالیت های هسته ای کشورمان عمل می کرد. با گذشت زمان و بی سرانجام ماندن وعده های اروپا از جمله اینستکس که قرار بود در راستای کاهش آسیب های ناشی از تحریم فعالیت کند، روشن شد که اروپا نه اراده ای جدی برای عمل به تعهدات خود دارد و نه توان این کار را در خود می بیند. اتحادیه اروپا به هیچ وجه تمایل ندارد که در تقابل با ایالات متحده قرار گیرد، اما ایران امیدوار بود سیاست مستقلانه ای از سوی اتحادیه اروپا اتخاذ شود. به رغم این امیدواری، گذشت زمان ثابت کرد که دســت کــم در حال حاضر اتحادیه اروپا آنقدر هم رشد سیاسی نداشته که بتواند در مقابل آمریــکا به عرض اندام بپردازد، البته ایران نیز خواســته ای بر مبنای واقعیت داشت. ما نمی گفتیم اروپا به خاطر ما تمام قد در برابر آمریکا قد علم کند. ما فقط می گفتیم برجام نباید یک ســویه باشــد و ایران نیز باید بتواند از مزایای توافق هسته ای بهره مند شود.

در بخشی از گزارش روزنامه اعتماد با تیتر فشار حداکثری ایران می خوانیم: کاملا طبیعی است که ایران خود را نیازمند کسب اهرم‌هایی برای تسهیل حرکت به سوی یک راه‌حل دیپلماتیک ببیند. در واقع کاهش تعهدات هدف خروج کامل از برجام را تعقیب نمی‌کند، بلکه وسیله‌ای است برای اجرای کامل برجام توسط کلیه طرف‌های آن. روند کاهش تعهدات ضمن اینکه دارای نقاط قوتی به شرح فوق است، نمی‌توان و نباید نقاط ضعف آن را نادیده گرفت. روشن است که هدف مستقیم این روند واداشتن اروپا به پایبندی به تعهدات برجامی است. ظاهرا این سیاست از ابتدا بر این فرض استوار بود که... دولت‌های اروپایی در صورتی که واقعا بخواهند، می‌توانند شرکت‌های خود را وادار به کار با ایران کنند. در این مورد واقعا ابهام وجود دارد. دست بالای امریکا در مجاری مالی بین‌المللی، ادغام عملی شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ اروپایی و امریکایی در یکدیگر، نیاز شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی به بازار امریکا و بسته بودن دست دولت‌ها در سرمایه‌داری‌های لیبرال دموکرات برای دخالت در امور شرکت‌ها از دلایل این ابهام است. اگر از کسی چیزی را بخواهیم که اساسا از توان او خارج باشد از ابتدا روشن است که آن چیز حاصل نخواهد شد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در انگلیس در نشستی که با حضور نمایندگان روزنامه‌ها و رسانه‌های اصلی انگلیس در سفارت ایران در لندن برگزار شد، گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات در چارچوب برجام را به‌مثابه اقدام «بیدارباش» ایران برای نجات این توافق توصیف و تصریح کرد که طرف‌های ‌اروپایی‌ عضو برجام باید برای حفظ این توافق هزینه کنند.

حمید بعیدی‌نژاد گفت: «اگر برخی شرکا و امضاکنندگان نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، طبیعی است که این پیمان نمی‌تواند به‌طور یک‌جانبه ادامه پیدا کند». او با اشاره به اینکه تلاش‌های ایران و برخی طرف‌های برجام تاکنون نتوانسته این توافق را به مسیر عادی اجرائی‌شدن بازگرداند، افزود: «ایران سیاستی به عنوان سیاست «بیدارباش» اتخاذ کرده است به این منظور که طرف‌ها را وادار به یافتن راه‌حلی برای خروج از وضعیت بد فعلی کند».

روزنامه مردم سالاری می نویسد: اگر گفتاردرمانی و بی‌عملی اروپا همچنان ادامه یابد دراثر گام‌های بعدی که ایران برخواهد داشت، عملاً چیزی از توافق هسته‌ای باقی نخواهد ماند. تاکنون ایران اعلام کرده که همه گام‌ها بازگشت‌پذیر هستند، اما در عین حال، گفته شده که به لحاظ فنی هرچه ایران گام‌های بیشتری در مسیر کاهش تعهدات برجامی خود بردارد، در آینده معکوس کردن این گام‌ها دشوارتر خواهد بود. گام چهارم ایران یک اهمیتی نمادین نیز داشت: این گام در سالروز عملیاتی شدن کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ برداشته شد تا نشان دهد که ایران، تسلیم این فشارها نمی‌شود. سال گذشته در چنین روزی، آمریکا ازسرگیری تحریم‌های نفتی و بانکی خود علیه ایران را اعلام کرد و حالا یک سال بعد، ایران برای نخستین بار از زمان حصول توافق هسته‌ای، غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای فردو را آغاز می‌کند. آمریکا هیچ نشانه‌ای مبنی بر این‌که دست از کمپین فشار حداکثری خود برمی‌دارد، به نمایش نگذاشته است و اخیراً نیز تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده است. باید دید در این شرایط اروپا همچنان موضع بی‌عملی و گفتاردرمانی را ادامه می‌دهد یا این‌که موضع‌اش به یکی از دو سرِ طیف، یعنی ایران یا آمریکا، نزدیک می‌شود.

در بخشی از گزارش روزنامه ابتکار آمده است: اکنون برخی از ناظران معتقدند که برجام به پایان راه خود نزدیک شده و آنچه امروز از توافق هسته‌ای باقی مانده است درواقع به روی کاغذ وجود دارد، اما درمقابل برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که اروپایی‌ها با وجود تمامی تعلل و ضعف خود نسبت به انجام تعهدات‌شان، همچنان خواستار حفظ و تداوم این توافق بین‌المللی به عنوان میراث دیپلماتیک چند جانبه‌گرایی اتحادیه اروپا هستند به طور کلی اکثر اظهارنظرها به این مهم اشاره دارد که بودن این توافق هرچند که در کما و شرایط اضطراری به سر می‌برد، از نبود آن اهمیت بیشتری خواهد داشت؛ زیرا درصورت فروپاشی کامل توافق هسته‌ای سیر تحولات و معادلات آتی معلوم نیست که در کدام مسیر قرار خواهد گرفت. در این میان ایران صراحتاً معتقد است که اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام یازده تعهد در قبال این توافق دارند که تاکنون توان انجام آن را نداشته و مکانیزم‌هایی نظیر اینستکس نیز با وجود کارشکنی‌های ایالات متحده هرگز نتوانسته به اهداف اولیه خود حتی نزدیک شود. به همین دلیل مقامات تهران تاکید دارند نسبت انجام تعهدات و بهره‌مندی از مزایای برجام باید نسبتی همگون باشد و قابل پذیرش نیست که در ازای عدم بهره‌مندی کامل از مزایای برجام، سایر شرکای توافق هسته‌ای خواستار پایبندی کامل به آن از سوی ایران باشند. این در حالی است که ایالات متحده آمریکا هم در طول یک سال و نیم گذشته با بازگرداندن تحریم‌های ثانویه و آغاز یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران، به دنبال ایجاد یک اجماع جهانی دوباره علیه ایران و انداختن بار شکست کامل برجام بر دوش تهران است.

جلال میرزایی رییس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا با اشاره به برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی از طرف ایران، بیان کرد: دولت آقای روحانی علی رغم تمام مخالفت های داخلی پا به میدان گذاشت و به منظور اعتماد سازی و اثبات صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران توافق برجام را با اروپا و آمریکا امضا کرد. ایران قصد داشت با لغو تحریم ها و بهره گیری از مزایای اقتصادی برجام گامی در راستای تامین منافع ملی بردارد اما متاسفانه خروج آمریکا از برجام و تعلل اروپایی ها در اجرای تعهدات برجامی شرایط را برای دولت و مدافعان برجام، سخت کرده است.

نماینده مردم ایلام در مجلس تصریح کرد: اگر ایران از مزایای اقتصادی برجام نتواند بهره مند شود قطعا ایران به سمت کاهش بیشتر تعهدات برجامی خواهد رفت. اگر اروپایی ها همچنان بخواهند مسایل را به دست زمان بسپارند ایران محدودیت های برجامی خود را یکی پس از دیگری کنار خواهد زد.  سیاست امروز و فردای دولت های اروپایی شرایط را برای حفظ برجام سخت تر کرده و با ادامه این روند دولت یکی پس از دیگری محدودیت های برجامی که پذیرفته است را کنار زده و در صورت رخ دادن اقدامی متقابل برجام از میان خواهد رفت و این امر به نفع هیچ کشوری نخواهد بود.

افزایش اختلاف ایران  و اروپا

مهدی مطهرنیا کارشناس مسایل بین‌الملل هم با بیان اینکه برجام یک پرچم طوفان زده است که پایه‌های آن سست شده است، به روزنامه آفتاب یزد گفت: با این گام ایران زمینه‌های ایجاد فضای معنادار تری را برای دنبال کردن اهداف خود در جهت دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای در ابعاد فراتر از برجام به دست می‌آورد و اینچنین است که ما شاهد ایجاد شرایطی خواهیم بود که در آن اصطکاک میان ایران و اروپا افزایش پیدا خواهد کرد.

سخت تر شدن شرایط برای ایران

علی واعظ کارشناس در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد اظهار داشت: به نظر می‌رسد که شرایط برای تهران در حال سخت‌تر شدن است، از یک سو کارگروه اقدام مالی (FATF) تهدید کرده است که اقدامات تقابلی علیه ایران را مجددا احیا کند، احتمال تیرگی در روابط تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ادعاهای جدید در مورد برنامه هسته‌ای ایران قوت گرفته است و همزمان با همه این مسائل سه کشور اروپایی شریک برجام، هنوز از اهرم برجامی خود برای اجرای روند حل اختلاف که نهایتا بعد از چند ماه در صورت حل نشدن به شورای امنیت و احیای قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران منتهی می‌شود، استفاده نکرده‌اند و احتمال زیادی وجود دارد که در ادامه مسیر به این اهرم متوسل شوند. همه این مسائل در مجموع نشان می‌دهد که اگر به سمت یک توافق محدود میان تهران و طرف‌های دیگر برای حفظ برجام پیش نرویم، احتمال آن وجود دارد که کل برجام از هم بپاشد و وضعیت به مراتب از وضعیت فعلی پیچیده‌تر و خطرناک‌تر شود.

توماس آلان استاد علوم سیاسی دانشگاه وندربیت آمریکا در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا گفت:‌ این اقدام ایران شرایط را برای برداشتن تحریم‌ها سخت کرده است. اروپایی‌ها به حفظ برجام علاقه مند هستند و می خواهند برجام را حفظ کنند تا دوران ترامپ به پایان برسد و در این صورت با رییس‌جمهوری جدید آمریکا برجام احیا می‌شود.  فکر نمی‌کنم اروپا تأثیر زیادی روی ترامپ داشته باشد. من فکر می‌کنم وی بیشتر تحت تأثیر نظرسنجی‌های افکار عمومی در حوزه انتخابیه آمریکا قرار گرفته است و این نشان دهنده عدم تمایل به هر نوع جنگ در خاورمیانه است. من فکر نمی‌کنم که جلسه ترامپ و روحانی پیش از  انتخابات آمریکا اتفاق بیفتد. اما اگر ترامپ مجدداً انتخاب شود و به روحانی پیشنهادی برای گفت‌وگو درباره توافق جدید ارائه دهد، تعجب‌آور نیست.

واکنش آمریکا به ممانعت ایران از ورود یک بازرس به سایت نظنز

به گزارش خبرگزاری ایسنا، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در پیامی توییتری گفت که آمریکا از بابت آن‌چه ادعا می‌کرد که آژانس انرژی اتمی مواد هسته‌ای بالقوه اعلام نشده‌ای را در ایران پیدا کرده و حکومت [ایران] یک بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بازداشت کرد نگران است و این اقدام [ایران]، اقدامی از سر تهدید بوده است. ایران باید کاملا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. این ادعای پمپئو درباره یافت شدن مواد هسته‌ای از ایران در حالی است که سخنگوی آژانس همزمان با آغاز گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران و گازدهی به زنجیره سانتریفیوژها در فردو اعلام کرد که بازرسان این نهاد بین‌المللی این فرایند را راستی‌آزمایی کرده و در محل حضور داشته‌اند.

آمریکا مقصر کاهش تعهدات

سایت انتخاب گزارش داد: ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در صفحه شخصی خود نوشت: دو ماه پیش ما متوجه شدیم که ایران ممکن است در اوایل ماه نوامبر به تعلیق تعهداتش در برجام ادامه دهد. تهران شروع به گازرسانی زنجیره‌ سانتریفیوژها در تاسیسات فردو کرده است. اگر آمریکا کارشکنی در برجام و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل کارشکنی را متوقف می‌کرد، این اتفاق نمی‌افتاد.

رسانه های اصولگرا

برداشتن گام چهام هسته ای در قبال بدعهدی اروپا

روزنامه فرهیختگان نوشت: دولت در شرایطی نظاره‌گری یک‌ساله خود از اردیبهشت ۹۷ تا اردیبهشت ۹۸ را کنار گذاشت که آمریکا یک ‌سال تمام در مسیر فشار حداکثری حرکت کرد و اروپا هم چراغ‌خاموش متربه‌متر آمریکا را در این مسیر همراهی کرد، مسیری که دقیقاً عکس برجام بود و اگر بخواهیم به‌صورت دقیق آن را توصیف کنیم باید بگوییم نه‌تنها آمریکا که ایالات متحده به‌اضافه سه کشور اروپایی در اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شدند. دقیقاً ۶ ماه از آن روزی که ایران فاز جدید اقدامات خود را اعلام کرد، می‌گذرد. در این ۶ ماه اروپایی‌ها نه‌تنها به برجام کمکی نکرده‌اند که برعکس با شوآف‌هایی ازجمله آنچه رییسجمهوری فرانسه انجام داد تنها وقت ایران را تلف کرده‌اند و مابه‌ازای آن عملی از خود ارائه نداده‌اند. البته آنها عقبگرد هم داشته‌اند چراکه کشورهای اروپایی اجرای تحریم‌های آمریکا را در این مدت شدت بخشیده‌اند و خلل و فرج کمربند تحریمی ‌را برای آمریکا پر کرده‌اند. همچنین فشارهای حقوقی را در حوزه‌های دیگر گسترش داده‌اند.

خبرگزاری فارس: حسن بهشتی‌پور کارشناس مسایل هسته‌ای در گفت وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت که «ما در چارچوب یک حرکت خردمندانه و یک سیاست حساب شده، گام به گام به طرف مقابل نشان می‌دهیم که اگر بخواهیم اولا می‌توانیم امکانات هسته‌ای خود را افزایش دهیم و ثانیا این امکانات را تنوع ببخشیم.»

روزنامه جوان آورده است: این اقدام ایران هشدار جدی به سایر کشورهای حاضر در برجام بود تا عمل به تعهدات خود را جدی‌تر بگیرند، البته واکنش اغلب کشورهای غربی در این باره محکوم‌کردن اقدام ایران بود و حتی رئیس‌جمهور فرانسه از احتمال خروج اروپا از برجام خبر داد، با این حال اقدام ایران نشان داد که دست ایران از لحاظ فنی پر است و ایران قابلیت برگشت سریع تعهدات خود را دارد؛ نکته‌ای که به خوبی ترس از آن در توئیت‌های مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا مشهود بود.

خبرگزاری فارس عنوان داشت:‌ در حال حاضر ایران وارد گام چهارم کاهش تعهدات برجامی شده و به طرف‌های مقابل دوباره فرصتی ۲ ماهه داده تا به تعهداتشان بازگردند. در۱۸۰ روز گذشته که هیچ اتفاقی رخ نداد، حال باید دید که در بازه زمانی ۶۰ روز گام چهارم، آیا بالاخره اروپا حاضر خواهد شد برای حفظ برجام هزینه کند یا خیر. ایران در این مدت نشان داد که همانطور که رهبر معظم انقلاب فرموده بودند، معطل اروپا نمانده است. البته در این زمینه امانوئل ماکرون در واکنش به گام چهارم کاهش تعهدات برجامی به گفتگویی که به زودی با ترامپ خواهد داشت اشاره کرد و گفته بود: «آنچه ما اکنون باید انجام دهیم، این است که با تمام شرکای خود به خصوص تمام اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل برای کاهش تنش تلاش کنیم. ما به ابتکار خود برای بازگشت به وضعیت عادی ادامه می‌دهیم. همانطور که در گفت‌وگویی که به زودی با رییس‌جمهوری [دونالد] ترامپ خواهم داشت می‌گویم، این هدف تنها در صورتی محقق می‌شود که ایالات متحده و ایران دستور کاری مبتنی بر اعتماد در پیش گرفته و اقداماتی در این زمینه انجام دهند».

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسایل هسته‌ای در گفت وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت: «ما در چارچوب یک حرکت خردمندانه و یک سیاست حساب شده، گام به گام به طرف مقابل نشان می‌دهیم که اگر بخواهیم اولا می‌توانیم امکانات هسته‌ای خود را افزایش دهیم و ثانیا این امکانات را تنوع ببخشیم.»

برجام

فریدون عباسی رییس سابق سازمان انرژی اتمی در گفت و گو  با روزنامه وطن امروز گفت: شما ببینید در ازای گام‌هایی که به‌اصطلاح در مقابل اقدامات اروپایی‌ها صورت گرفته، ما چه دستاوردی داشتیم؟ یکی از مواردی که اروپا برای انحراف مسیر مطرح کرد بحث سازوکار مالی اینستکس بود که قرار بود گشایشی برای فعالیت‌های اقتصادی ایران ایجاد کند. البته این سازوکار اساسا در برجام تعریف نشده و یک موضوع اضافه بر برجام بوده است. خب! در نهایت معلوم شد این سازوکار تبادلات مالی ایران را هم محدود و هم کنترل خواهد کرد به گونه‌ای که در آمدهای ایران را به سمت بازار اروپا هدایت می‌کند. پس ببینید؛ این گام‌های لرزانی که برداشته شده، اصلا نمی‌شود عنوان گام را به آنها اطلاق کرد. اگر هدف ایران یک تودهنی محکم به بدعهدی اروپایی‌ها و آمریکا بود، این اقدامات به آن هدف کمکی نکرد.  

روزنامه کیهان با توجه به سخنان ترکان مبنی بر اینکه امروز برخی سیاسیون که می‌گویند برجام شکست خورده و در برداشتن گام چهارم تعجیل دارند نوشت: نظام، برجام را به شکل مشروط تأیید کرد و نه بلاشرط دولت نیز با همان شروط پذیرفت که برجام را به اجرا بگذارد. در واقع این مجوز مشروط، ۲۸ شرط مجلس، شورای عالی امنیت ملی و رهبری را شامل می‌شود. در واقع مجموعه این شروط می‌گفت اگر طرف مقابل بدعهدی کرد، دولت نیز باید اجرای برجام را متوقف کند. برجام از همان شروع، اجرا، توسط دولت اوباما نقض شد و سپس در دولت ترامپ، ابطال گردید.