نفت به مثابه منبع با اهمیت و تعیین کننده بسیاری از رقابت ها و اتحادهای استراتژیک دولت ها به ویژه در منطقه غرب آسیا، قدمتی به عمر منازعات معاصر این منطقه دارد. از رقابت های درون گروهی میان اعضای اوپک تا ائتلاف های کوتاه مدت و راهبردی فرامنطقه ای، تا تجارت غیرقانونی آن به مثابه منبع درآمد برای برخی سازمان های هیبریدی همچون داعش، همه و همه از پیامدهای ارزش و جایگاه این منبع انرژی استراتژیک است.
امروزه اما با برجسته شدن مزایای زیست محیطی، اقتصادی و سیاسی انرژی های تجدیدپذیر به مثابه جایگزینی برای منابع هیدروکربوری، خوش بینی نسبت به کاهش مناقشات نیز تقویت شده است چرا که افزایش شیب مصرف انرژی های تجدیدپذیر، می تواند به روند نزولی رقابت برای منابع طبیعی همچون نفت و گاز و همچنین به کاهش وقوع منازعات و رسیدن به صلحی دستکم منطقه ای منجر شود.
اگرچه ممکن است منابع هیدروکربوری به خودی خود منشاء منازعه نبوده باشند، اما به مثابه یکی از عوامل شتابدهنده مناقشات در مناطق تولیدکننده، نقش کلیدی داشته است. به عنوان مثال برخی از کشورهای آفریقایی تولید کننده نفت، در سال های اخیر با مناقشات داخلی بسیار جدی مواجه بوده اند. این منبع انرژی در کشورهای نفت خیزی که توزیع ناعادلانه ثروت وجود دارد، به بسیاری از نابرابری های اقتصادی داخلی دامن زده و در مقابل فرصت های متعددی را برای کنشگران خارجی در مناطق نفت خیز فراهم می آورد. بنابراین با فراوانی دسترسی به منابع تجدیدپذیر انرژی از یکسو، نکته اقتصادی کمیابی منابع و استراتژیک بودن آن مرتفع شده و به تبع منازعات پیرامون این موضوع کاهش می یابد.
جمهوری اسلامی ایران نیز با سرلوحه قراردادن منویات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب مبنی بر توصیه به کاهش وابستگی منابع نفتی، مسیر پیش روی اقتصاد انرژی خود را با تمرکز بیشتری بر انرژی های تجدیدپذیر ترسیم خواهد کرد. چه، با این رویکرد، در بلندمدت کشور همزمان با توسعه اقتصاد غیرنفتی و رونق درآمدهای ملی غیر هیدروکربوری، با افزایش میزان اشتغال از طریق به کارگیری نیروهای متخصص در این حوزه مواجه خواهد بود. علاوه برآن، ایران با دسترسی گسترده به منابع تجدیدپذیری چون ۳۰۰ روز آفتابی، بادهای ۱۲۰-۱۸۰ روزه سیستان و آبشارهای جاری استان های لرستان، خوزستان، آذربایجان های شرقی و غربی، گیلان و مازندران و نیز فراوانی دیگر انواع تجدیدپذیرها در کشور، ظرفیت شکل دهی همکاری های مشترک منطقه ای در این حوزه را داراست. با محور قرارگرفتن کشور، ایران می تواند تبادلات و تعاملات مناسبی را در این حوزه با همسایگان خود به منظور به اشتراک گذاری تجربیات فناورانه، سرمایه گذاری خارجی و تبادلات اقتصادی، چارچوب بندی کند.
نظر شما