ترکیه به کدام سمت می رود، شرق یا غرب ؟

«آمریکا که به هر دلیلی توانسته قوانین داخلی خود را که در کنگره آن کشور به تصویب رسیده به سایر کشورها تسری دهد، این بار با استفاده از قانون کاتسا قصد دارد ترکیه را به علت خرید اس ۴۰۰ به قول خودش مجازات کرده و تحریم کند.»

این مطلب را اوبرایان در مصاحبه با شبکه خبری سی بی اس اعلام  و تاکید کرد که،‌ اگر ترکیه از دست موشک های اس ۴۰۰ خلاص نشود، در این صورت کنگره از طریق قانون کاتسا که از  حمایت نمایندگان دو حزب برخوردار است، قوانین تحریم ترکیه را تصویب می کند و آنکارا عواقب این تحریم ها را احساس خواهد کرد.

قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act ) موسوم به قانون کاتسا قانونی است که کنگره آمریکا، علیه ایران، روسیه و کره شمالی آن را مصوب کرد تا از طریق تحریم با آنچه اقدامات خطرناک و دشمنانه این کشورها در قبال آمریکا و متحدانش خوانده است، مقابله کند. این لایحه توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا امضا و به طور رسمی به قانون تبدیل شد.

براساس قانون کاتسا که در سال ۲۰۱۷ به امضای نهایی رسید، واشنگتن به اعمال تحریم ها علیه هر کشوری که تبادلات نظامی چشمگیری با دشمنان آمریکا از جمله روسیه، کره شمالی و ایران دارد، ملزم می شود.

هر چند که موضوع اعمال قانون کاتسا علیه کشورها کاملا مربوط به خود آمریکا و یک موضوع داخلی است، اما این کشور با اعمال نفوذی که در جهان دارد، بسیاری از کشورهای دیگر را وادار کرده تا به پیروی از قوانین داخلی آمریکا، اقدامات مشابهی را علیه کشورهای غیر خودی انجام دهند.

اکنون مقامات کاخ سفید قصد دارند با استفاده از این قانون داخلی،‌ ترکیه را نیز تحت تحریم قرار دهند. زیرا به اعتقاد آنان حوزه پیمان آتلانتیک شمالی " ناتو" هیچ جایی برای سامانه موشکی اس ۴۰۰ و یا هر گونه سلاح های دیگر روسیه را ندارد و به همین علت ترکیه که قصد استقرار این سامانه را در خاک خود دارد، باید تحریم شود.اکنون مقامات کاخ سفید قصد دارند با استفاده از این قانون داخلی،‌ ترکیه را نیز تحت تحریم قرار دهند. زیرا به اعتقاد آنان حوزه پیمان آتلانتیک شمالی " ناتو" هیچ جایی برای سامانه موشکی اس ۴۰۰ و یا هر گونه سلاح های دیگر روسیه را ندارد و به همین علت ترکیه که قصد استقرار این سامانه را در خاک خود دارد، باید تحریم شود.

صرف نظر از ابهاماتی که در اصل ماجرا وجود دارد، از جمله اینکه چرا آمریکا ابتدا از دادن سامانه های ضد موشکی پاتریوت به ترکیه امتناع ورزید تا این کشور مجبور به خرید اس ۴۰۰ از روسیه شود، چند پرسش مهم در تمامی این ماجرا باقی می ماند که باید جواب قانع کننده ای برای آن یافت.

ابتدا اینکه آیا ترکیه واقعاً قصد دارد با خرید سامانه های دفاع موشکی اس ۴۰۰ و نیز برخی تسلیحات فوق مدرن روسی مانند جنگنده های سوخو ۳۵ دستکم در حوزه نظامی ضمن کاهش وابستگی به غرب، به سمت شرق به خصوص روسیه رفته تا از این طریق بتواند چشم انداز مطمئنی را فراروی خریدهای تسلیحاتی خود ترسیم کند؟ آیا این روند در آینده می تواند ترکیه را که از متحدان قدرتمند غرب به ویژه آمریکا به شمار می رود از از اردوگاه غرب خارج کرده و وارد اردوگاه شرق کند؟ آیا ترکیه به همراه روسیه و چین در مقابل آمریکا و محتدان غربی آن قرار خواهد گرفت؟ و دست آخر اینکه آیا ممکن است ترکیه از ناتو اخراج شود؟

و پرسش دیگر اینکه آیا ممکن است در ماجرای خریدهای تسلیحاتی ترکیه از روسیه نوعی فریب وجود داشته باشد؟ به این معنا که آمریکا با استفاده از ترکیه و نزدیک کردن این کشور به روسیه قصد دارد تا به برخی اطلاعات نظامی و تسلیحاتی این کشور دست یابد و خریدهای تسلیحاتی و حتی تحریم های اقتصادی ترکیه نیز تنها جنبه پنهانکاری داشته و هیچ آسیبی قرار است به ترکیه وارد نیاید؟

شاید نتوان به صراحت و بدون یافتن نشانه های متعدد به همه این پرسش ها پاسخ مناسب و درخور داد، اما به صراحت می توان گفت که تمام پرسش ها و سناریوهایی که در بالا عنوان شد، شاید در بسیاری از محافل غیر رسانه ای دیگر بارها و بارها مطرح و پاسخ هایی نیز برای آن داده شده است که نه می توان آنها را درست و نه نادرست دانست.

مهم، یافتن درستی و یا نادرستی مطالب و پرسش های طرح شده نیست، بلکه آنچه از اهمیت بالاتری برخوردار است، آغاز یک بازی پیچیده و دقیق است که بدون تردید ترکیه یکی از پازل های آن بشمار می رود.

بر اساس این سناریو، ترکیه یک کشور مستقل و با قابلیت های فراوان فرض شده که به خوبی می تواند وارد چرخه بازی شده و با بکار بردن یک دیپلماسی شناور و البته زیرکانه ضمن وارد کردن عناصر و کارت های مختلف اقدام به بازی در سطح منطقه و بین الملل می کند. شاید به همین علت است که این کشور همزمان می تواند هم به اسرائیل ناسزا بگوید و هم با تل آویو روابط خوبی داشته باشد ! هم با روسیه داد و ستد کند و هم به قول ترامپ متحد و شریک ارزشمندی برای آمریکا باشد !

این کشور حتی خرید سامانه دفاع ضد هوایی اس ۴۰۰ را نه برای ترکیه، بلکه برای کل منطقه ضروری می داند و استقرار آن را در راستای برقراری صلح در منطقه ارزیابی می کند. این مطلب را چندی پیش رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه عنوان و تصریح کرد که، خرید سامانه اس ۴۰۰  روسی یک ضرورت برای منطقه است و افزود، فرآیند نصب آن در ماه آوریل (فروردین ۹۹) تکمیل می‌شود.

وی درباره سامانه پدافند هوایی اس ۴۰۰  خاطر نشان کرد : این اقدام برای صلح منطقه ضروری بود. این سامانه تهاجمی نبوده و دفاعی است و ما نیز به چنین پدافندی نیاز داریم.

بنابراین آنچه که به صراحت می توان دستکم با شواهد و قرائن موجود درباره جهت گیری آینده ترکیه اظهار نظر کرد این است که، ترکیه به شدت تمایل دارد تا نقش منطقه ای و حتی بین المللی خود را ارتقا داده و در این مسیر شرق و غرب ( شاید ) فقط برای آن کشور یک وسیله باشند. پس نباید انتظار داشت که اولا این کشور از ناتو خارج شود، در ثانی به نظر نمی رسد ترکیه برای فرار از مسئولیت هایی که غرب از این کشور انتظار دارد، بخواهد که خود را به شرق نزدیک سازد و در نهایت اینکه، موضوع تحریم های آمریکا علیه ترکیه نیز فعلا آنگونه جدی نشده که شرایط سختی را برای ترک ها فراهم سازد. بنابراین باید به انتظار نشست و از نزدیک دیپلماسی ترک ها را برای مقابله و یا کنار آمدن با این سناریوها مشاهده کرد.