صنایع تبدیلی راهی در جهت تقویت ارتباط صنعت و کشاورزی

صنایع تبدیلی از میزان بیکاری­‌های دائمی و فصلی در مناطق روستایی کم کرده و زمینه مناسب جهت توسعه بخش کشاورزی را فراهم می‌کند و به افزایش تولیدات، بهره‌وری، ایجاد فرصت­ های شغلی، تامین نیازهای اساسی، پیوند با دیگر بخش ­های اقتصادی و کاهش نابرابری­ های منطقه‌ای منجر می‌شود.

به همین دلیل است که صنایع تبدیلی را پیش نیاز راهبرد صنعتی شدن و تامین کننده امنیت غذایی در کشور می‌دانند زیرا این صنایع می‌تواند از نقش تامینی مواد غذایی و نیز امنیت غذایی بالایی برخوردار باشد.

به گفته کارشناسان و صاحبنظران، صنایع غذایی بیش از ۸۵ درصد صنایع تبدیلی و تکمیلی مربوط به بخش کشاورزی را به نام خود اختصاص داده است و با توجه به آثار مستقیم و غیرمستقیمی که این صنایع از نظر تولید و اشتغال در بخش کشاورزی بر جای می‌گذارد در حقیقت موجب رشد و شکوفایی اقتصاد در سطح کلان شود.

اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را زمانی بیشتر می‌توان دریافت که توجه شود پس از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی، دومین مقام را در جهان داراست. صنایع غذایی راهبردی، غلات، قند، لبنیات و روغن را نیز در بر می گیرد.

در ضمن با توجه به میزان ارزش افزوده در این صنایع که با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی برابری دارد با جایگزینی صدور این محصولات به جای صدور قسمتی از نفت، می­ توان به شکوفایی اقتصادی نزدیک­تر شد که در حقیقت می‌توان گفت این یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی است.

نظر به ضرورت توسعه روستاها و نیاز روز افزون جامعه به غذا با توجه به رشد جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهم ترین مسائلی که توجه دولتمردان، اندیشمندان و محققان را در دنیای امروز به خود جلب کرده است لزوم گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی به خصوص در روستاهاست. در این زمینه صنایع تبدیلی با به کارگیری محصولات کشاورزی به عنوان مواد اولیه می‌توانند عاملی برای توسعه روستاها و استفاده بهتر از محصولات کشاورزی محسوب شوند.

بسیاری از محصولات کشاورزی دارای زمان تولید و مصرف محدودی هستند و تولید یا برداشت محصولات این بخش معمولا در یک زمان مشخص و کوتاه صورت می گیرد ولی مصرف در زمان طولانی‌تری صورت می‌گیرد و صنایع تبدیلی می‌توانند با حفظ و نگهداری محصولات، در آنها به گونه‌ای تغییر و تبدیل ایجاد نمایند که امکان مصرفشان در طی سال میسر باشد.

با این ویژگی‌ها می توان گفت که صنایع دستی در فرآیند توسعه کشور نقش کلیدی دارند و توجه بیشتر به این صنایع تسریع در رشد و توسعه کشاورزی و اقتصادی را موجب می‌شود.

در این میان استان خراسان رضوی با توجه به فعالیت ۳۶۳ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی این استان و حجم تولید سالانه هشت میلیون تن انواع محصولات باغی، زراعی و دامی نقش و جایگاه مهمی در تامین محصولات کشاورزی و نیز تامین امنیت غذایی کشور دارد.

سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین در خراسان رضوی زیر کشت ۸۳ نوع محصول می رود و ۹۰۰ هزار هکتار از این سطح مربوط به زراعت و ۳۰۰ هزار هکتار آن باغ است. بخش کشاورزی ۲۸ درصد اشتغال و ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی استان خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است.

با وجود اینکه استان خراسان رضوی در حوزه صنایع تبدیلی رتبه برتر و نخست کشور را دارد اما هنوز هم این حوزه دارای اهمیت و ظرفیت برای توسعه و ترویج در این استان است.

سهم ۷۰ درصدی خراسان رضوی از صنایع تبدیلی کشور

رئیس انجمن صنایع تبدیلی خراسان رضوی در این رابطه گفت: هم اکنون ۷۰ درصد صنایع تبدیلی کشور در این استان مستقر است و تولیدات صنایع تبدیلی در این استان دو برابر میزان مصرف خراسان رضوی است لذا مازاد تولید در این بخش به خارج از کشور صادر می‌شود.

علیرضا بوستانی افزود: قیمت محصولات صنایع تبدیلی در استان طی هفت ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۰ درصد کاهش یافته است و از امروز نیز تمامی محصولات کارخانه های این حوزه در استان محصولات خود را ۱۰ درصد ارزانتر عرضه می‌کنند.

وی ادامه داد: ۹۰ درصد صاحبان صنایع تبدیلی را بخش خصوصی تشکیل می‌دهند و فعالان این عرصه زیر پوشش اتاق بازرگانیف صنایع، معادن و کشاورزی  فعالیت می کنند.

رئیس انجمن صنایع تبدیلی خراسان رضوی ارتقای صنایع تبدیلی در راستای ارزآوری و رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت محور را موثر دانست و گفت: تسهیل فعالیت سالم، مولد، اشتغال آفرینی، جلوگیری از ضایعات کشاورزی و مهاجرت روستاییان به شهرها از جمله مزایای صنایع تبدیلی برای کمک به بخش کشاورزی و اقتصاد کشور است.

بوستانی افزود: بار مشکلات بخش کشاورزی بر دوش صنایع تبدیلی قرار گرفته است به این معنا که محصولات کشاورزی در مورد میزان و نوع استفاده از کود و سم و ماندگاری دچار مشکلاتی هستند و وقتی این محصولات وارد کارخانه می‌شوند نمره استاندارد محصول منفی می‌شود از این رو باید به کشاورزان آگاهی لازم در این خصوص را داد.

وی با اشاره به اینکه بخش عمده صنایع تبدیلی استان فرسوده است ادامه داد: روسیه سالانه ۱۶۰ هزار تن واردات رب گوجه فرنگی دارد و نیازمند این محصول است که اگر فقط به نوسازی صنایع تبدیلی در این عرصه اهمیت دهیم چندین برابر سرمایه اولیه باز می‌گردد.

تشویق برای ترویج صنایع تبدیلی

مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی خراسان‌ رضوی نیز گفت: صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده، افزایش درآمد روستاییان و افزایش سهم اشتغال صنعتی در مناطق روستایی نقش بسیار مهمی دارد.

علی رضایی افزود: در همین راستا بیش از صدها واحد تولیدی صنایع تبدیلی در استان خراسان رضوی مشغول فعالیت هستند که حجم زیادی از سرمایه گذاری را به خود مشغول و بیش از چندین هزاران نفر اشتغال را برای استان ایجاد کرده است.

وی ادامه داد: اگر چه خراسان رضوی سهم زیادی در صنایع تبدیلی کشور دارد اما همچنان نیازمند توسعه و ترویج صنایع تبدیلی و استفاده از ظرفیت و مزایای متعدد این صنایع در بخش کشاورزی و صنایع غذایی است.

مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی خراسان‌ رضوی گفت: مشهد، نیشابور و چناران شهرهای پیشرو در صنایع تبدیلی هستند و استان خراسان رضوی در سال گذشته نیز مقام نخست را در حوزه فرآوری مواد خام کشاورزی، ایجاد اشتغال و صدور پروانه بهره برداری صنایع تبدیلی کسب کرده است.

رضایی افزود: حتی ظرفیت ایجاد شده برای چهار صنعت در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی شامل فرآوری لبنیات، سردخانه، خوراک دام و کشتارگاه بیش از نیاز استان است. 

وی با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی اجباری برای متقاضیان فعالیت در حوزه صنایع غذایی و تبدیلی در استان با توجه به پایین بودن میزان شناخت متقاضیان در این حوزه ها ادامه داد: با اعطای تسهیلات و مشوق های لازم برای کارآفرینان و تولید کنندگان، زمینه برای توسعه این صنایع فراهم شده است.