رخسار کبود اصفهان، سیلی محکم آلاینده‌ها

اصفهان در میان پنج کلانشهر نخست آلوده کشور است به طوری که از طرفی در فصول سرد سال بدلیل پدیده وارونگی هوا و در برخی روزها به دلیل افزایش پدیده گرد و غبار، شاخص کیفی هوای آن به وضعیت ناسالم می‌رسد.

این مساله سلامت شهروندان به خصوص کودکان، بیماران قلبی و عروقی وریوی، زنان باردار و برخی دیگر بیمارهای خاص و تنفسی را تهدید می‌کند.

به گفته مسوولان امر۱۶ کانون ریزگرد در مجموع با مساحت نزدیک به یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار در استان اصفهان قرار دارد و بروز این پدیده سالانه بیش از ۳۶۰ میلیارد ریال به امکانات زیربنایی و منابع طبیعی از جمله پایگاه‌های نظامی، زمین‌های کشاورزی، راه‌های ارتباطی، شهرک‌های صنعتی و راه آهن زیان وارد می‌کند.

پرونده آلودگی هوای کلانشهر اصفهان هر ساله با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان به دلیل پدیده وارونگی دما(اینورژن) قطورتر می‌شود که باید برای حل این چالش اساسی منطقه نهادهای مربوط تدابیری اصولی بیندیشند.

این پدیده زمانی به وجود می‌آید که یک توده هوای سرد سطح شهر را می‌پوشاند و اجازه خروج گازهای سمی یا آلودگی ‌های جوی را نمی‌دهد، به این ترتیب هوای آلوده در سطح شهر حبس می‌شود و تا زمانی که باران نیاید، هوا گرم‌تر نشود و یا باد مناسبی نوزد، این آلودگی هم از بین نمی‌رود.

استان اصفهان افزون بر پنج میلیون نفر جمعیت و بیش از ۹ هزار واحد تولیدی و صنعتی دارد.برخی از کارشناسان مسائلی مانند خشک شدن بستر زاینده رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، تردد زیاد خودروهای شخصی، استفاده از سیستم‌های گرمایشی گاز سوز و وجود صنایع آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری این کلانشهر را از جمله دلایل افزایش آلایندگی هوا ذکر کردند.

داشتن طرح جامع علمی و عملی، موازی‌کاری، نبود ضمانت اجرایی قوانین، فقدان مدیریت یکپارچه شهری، نگرش سلیقه‌ای و عدم کنترل آلاینده‌ها از جمله عوامل پیشروی آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور از سوی کارشناسان اعلام شده است.

همچنین جلوگیری از تردد خودروهای دودزا، استفاده نکردن از خودروهای تک سرنشین، استفاده از وسایل نقلیه عمومی، نظارت دقیق بر صنایع بزرگ و کوچک آلاینده وتوسعه ناوگان عمومی شاید به عنوان راهکاری در کاهش این معضل اساسی به کار آید.

بر این اساس برنامه ای جامع با عنوان کاهش آلودگی هوا در دی ماه سال ۹۲ تصویب و از ابتدای سال ۹۳ در اصفهان اجرایی شد.در این برنامه ۳۸ اقدام اساسی در هشت محور دیده و برای هشت شهرستان و ۴۰ نقطه شهری در استان برنامه‌ریزی شد و بیش از ۳۰ دستگاه اجرایی و مدیریت شهری در آن نقش دارند.

بیشترین اقدامات این برنامه در محورهای حمل و نقل و مدیریت ترافیک، سوخت و بهینه سازی مصرف انرژی و منابع ثابت آلاینده پیش بینی شده است.مهمترین اهداف این طرح کاهش پایدار آلودگی هوا در اصفهان، کاهش روزهای ناسالم و افزایش تعداد روزهای سالم است.اجرای این طرح در سه دوره ۱۰ ساله، پنج ساله و دو ساله پیش بینی شد که بنا به اذعان مسئولان استان در مدت دو سال اجرای این برنامه تعداد روزهای ناسالم هوا بسیار کاهش یافت.

با وجود اقدامات انجام شده نهادهای مربوط،  این معضل از اواخر شهریور هر سال بیشتر می‌شود.به تاکید صاحبنظران امر باید برای برون رفت از این معضل راهکارهای جدی توسط مسئولان ذیربط اندیشیده تا این کلانشهر به یک زیست شهر واقعی در ابعاد مختلف تبدیل شود.

آلودگی هوای اصفهان از بحران گذشته است

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: وضعیت این قدر بد است که آمارهایی که مطرح می شود مشکلی را حل نمی کند و معضل از بحران گذشته است و باید این موضوع را درست چاره‌اندیشی کرد.

محسن سلیمانی افزود: در آلودگی هوا باید به سمت پیشگیری حرکت کرد.

وی افزود: در اصفهان یکی از منابع مهم آلودگی هوا در ذرات معلق کوچکتر از دو و نیم میکرون است و اگر کم و زیاد شود خود را به خوبی نشان می‌دهد.

این استاد دانشگاه اظهارداشت: یکی از مشکلات ما در صنایع این است که جانمایی صحیحی برای آن صورت نگرفته است این در حالی است که سند آمایش سرزمین برای استان تهیه شد و باید طبق آن پیش رفت تا صنایع جدید جانمایی صحیح داشته باشد.

سلیمانی افزود: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور در این زمینه باید برنامه زمانی ۱۰ ساله و ۲۰ ساله داشته باشیم که این مشکل حل شود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد : اکنون نگرش سیاسی در تصمیم‌گیری‌ها بر نگرش علمی فائق شده است اگر نگرش ادامه یابد مشکلات نه تنها کم نمی شود بیشتر خواهد شد.

مقابله با آلودگی هوا نیازمند آموزش و فرهنگ سازی
عضو شورای شهر اصفهان در این رابطه به ایرنا گفت : اصفهان نباید شهر صنعتی می شد، شهری که همه ظرفیت های یک شهر فرهنگی، تاریخی و باستانی را دارد و می توانست برای گردشگران خارجی برای همه شهروندانش تولید ثروت کند.

کورش محمدی کمک و مشارکت شهروندان برای انجام هر گونه طرحی برای کاهش آلاینده ها را مهم دانست و گفت: در این زمینه نیاز به تغییر رفتار است و اشتباه مان این است بر اساس تئوری وحشت عمل می کنیم. به تاکید محمدی وقتی می خواهیم موضوعی را بیان کنیم با منفی گرایی و ایجاد التهاب برای مردم ارتباط ناسالم ایجاد می کنیم که کارساز نیست.

وی با بیان اینکه آموزش و پروش خیلی دغدغه محیط زیست ندارد، اظهارداشت: این در حالی است که آموزشهای محیط زیستی باید از پایه شروع شود تا ماندگار باشد، رویکرد نظام تعلیم و تربیت باید به این سمت برود تا نسلها در این در زمینه مسئولیت پذیر پرورش دهد.

این استاد دانشگاه توسعه فضای سبز، مدیریت بحران آب، توسعه صنایع پاک همانند گردشگری ، صنایع دستی و هنرهای تجسمی توجه به اقتصاد هنر، توجه به تعلیم و تربیت در مبحث زیست محیطی، آشتی رسانه با مردم، توجه به تشکل های زیست محیطی، تغییر سبک زندگی و ایحاد وحدت اجتماعی بین اقوام و استان ها به واسطه موضوع آب را از مهمترین راهکارها در زمینه آلودگی هوا برشمرد.

محمدی با اشاره به اینکه ساماندهی و انتقال صنوف آلاینده در دستور کار سازمان میادین است توسعه ناوگان حمل و نقل، توسعه حمل و نقل پاک ، افزایش ایستگاههای دوچرخه سواری ، ترویج پیاده روی ، موضوع موتورسیلکت های برقی را از اقدامات شورای شهر و شهرداری برشمرد.

افزایش بیماری ها به دنبال آلودگی هوا

رئیس پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به ایرنا گفت: براساس تحقیقات انجام شده از سوی مراکز علمی بین المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا بر افزایش بیماری چاقی و دیابت تاثیرگذار است.

رویا کلیشادی افزود: بر اساس این تحقیقات، در جاهایی که میزان آلاینده ها زیاد بوده و ساکنان آن با آلودگی هوا مواجه بودند، آمار مبتلایان به بیماری چاقی نسبت به سایر مناطق بالا بوده است.

وی با اشاره به اینکه افزایش آلاینده ها و استنشاق هوای آلوده موجب افزایش بیماری های غیر واگیر از جمله قند، فشار خون و نارسایی کلیه می شود، تصریح کرد: اثرات نامطلوب هوای آلوده بر سلامت کودکان و نوجوانان بیشتر است.

کلیشادی افزود: براساس مطالعات انجام شده در اصفهان، کودکان و نوجوانانی که در معرض آلودگی هوا قرار گیرند احتمال ابتلای آنها به بیماری قند بسیار زیاد است.

وی اضافه کرد: لایه های درونی رگ های خونی این کودکان نیز آسیب جدی خواهند دید و احتمال مبتلای این کودکان و نوجوانان به سرطان خون زیاد است.

کلیشادی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد بانوان و ۷۰ درصد آقایان در ایران با کمبود ویتامین D مواجه هستند، تصریح کرد: یکی از علل کمبود ویتامین D در افراد، آلودگی هواست زیرا آلاینده ها از تابیدن نور خورشید و جذب این ویتامین به بدن افراد جلوگیری می کند.

رئیس پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه آمار مبتلایان به بیماری ام اس در اصفهان بالاست، تصریح کرد: کمبود ویتامین D یکی از عوامل بیماری ام اس است.

به گفته متخصصان آلودگی هوا همچنین بر افزایش تولد نوزادارن نارس و رشد قابل توجه بیماری اوتیسم نیز موثر بوده است.

تاثیر آلودگی هوا بر رشد و هوش کودکان

یک پزشک متخصص اطفال تاثیر آلودگی هوا را بر رشد جسمی و هوشی کودکان بسیار تاثیرگذار و غیرقابل جبران دانست.

مرضیه گلشاهی در گفت و گو با ایرنا افزود: آلودگی هوا موجب کاهش و توقف رشد جسمی، پایین آمدن ضریب هوشی و تمرکز کودکان می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در شهرهای آلوده احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی همچون آنفلوآنزا و ذات‌الریه ۲ برابر است گفت: با توجه به اینکه ویروس‌های  سرماخوردگی و آنفلوآنزا در این فصل بسیار شایع است آلودگی هوا فضایی را برای انتشار سریع این ویروس‌ها فراهم می‌کند و کودکان بیشتر از بزررگسالان در معرض ابتلا به این بیماری ها قرار می‌گیرند.

این پزشک متخصص یادآور شد: در کودکان به‌دلیل اینکه سیستم ریوی آنها کاملاً رشد نکرده آلودگی هوا بیشتر سبب آسیب به آنها می‌شود.

وی تصریح کرد: در کودکان افزایش سطح هموگلوبین به طور طبیعی بالاتر از سایر افراد است ولی در روزهای آلوده این حالت تشدید پیدا کرده و در واقع اکسیژن‌رسانی نامناسب در بدن کودک سبب سیانوز می‌شود و کبودی پوست و تنگی نفس را برای کودکان به همراه خواهد داشت.

گلشاهی به شهروندان توصیه کرد که در روزهای آلوده همه افراد به ویژه کودکان و سالمندان و سایر گروه‌های پرخطر از تردد غیرضروری در سطح شهر خودداری کنند.

وی، نوشیدن آب به اندازه کافی، شست‌ و شوی دست و صورت و مرطوب نگه داشتن منزل و محیط کار را از دیگر الزامات زمان آلودگی هوا عنوان کرد.

این پزشک متخصص تاکید کرد که مواد خوراکی پرفایده و سالم مانند شیر، میوه و سبزیجات بیشتر استفاده شود و مصرف تنقلات کم ارزش مثل چیپس و پفک و نوشابه‌های گازدار، بطور کامل حذف شود.

احتمال تاثیر آلودگی هوا بر افزایش مرگ و میر در اصفهان

درحالی که مسئولان از اقدام‌های عاجل برای کاهش میزان آلاینده ها خبر می‌دهند، گفته‌های دیگری حاکی از مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا و افزایش تعداد بیماران در این روزهاست.در این رابطه، مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: جمع بندی آمار بیماران و مراجعه کنندگان به اورژانس در سال گذشته در این استان نشان داد که تعداد قابل توجهی مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا داشتیم.

سیدمهدی میرجهانیان بدون اشاره به میزان این مرگ و میر، افزود: برای اینکه مشخص شود آیا دلیل مرگ به‌طور مستقیم به مساله آلودگی هوا مربوط است باید تحقیقات بسیاری انجام شود زیرا ممکن است فردی از قبل، بیماری زمینه‌ای داشته باشد.

وی با بیان اینکه گزارش این مرگ و میرها به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال شد، گفت: بیشترین افراد فوت شده بر اثر آلودگی هوا، در گروه‌های آسیب پذیر و سنین بالا قرار داشتند.

مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان با تاکید بر اینکه لازم است همه مردم به هشدار و توصیه‌های داده شده درباره آلودگی هوا توجه کنند، تصریح کرد: به مردم تاکید می‌شود که در این روزها تا جای ممکن از خانه خارج نشوند، در فضای باز فعالیت یا ورزش نکرده و در صورتی که ناچار به خروج از خانه هستند حتما از ماسک‌های سوپاپ‌دار (P۱ و P۲ ) استفاده کنند.

میرجهانیان با اشاره به اینکه نوشیدن مایعات از جمله شیر و آب به میزان زیاد در این روزها ضروری است، افزود: با توجه به این موقعیت حاد، مردم باید خودشان کاری انجام دهند تا آلودگی هوا کمتر شود به ویژه اینکه کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند.

رسانه ها و مردم اقدامات انجام شده را مطالبه کنند
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه لازم است چگونگی عملکرد دستگاه های اجرایی استان درباره مقابله با پدیده آلودگی هوا توسط رسانه ها و مردم سوال شود در گفت و گو با ایرنا افزود: قانون هوای پاک سال ۹۶ به همه دستگاه های اجرایی ابلاغ و وظیفه هرکدام مشخص و تعیین شده است، جای هیچ بهانه و عذری برای انجام ندادن تکالیف محول شده وجود ندارد.

منصور شیشه فروش ادامه داد: باید از شرکت گاز درباره رساندن گاز به نیروگاه ها، از شهرداری درباره کارآمد بودن سیستم حمل و نقل عمومی، از پلیس راه درباره چگونگی اعمال قانون، از مرکز بهداشت برای فرهنگ سازی و آموزش درباره خود مراقبتی، از شرکت پخش فرآورده های نفتی درباره تامین و توزیع سوخت پاک، از صنعت، معدن و تجارت درباره نظارت بر واحدهای تولیدی آلاینده و از آموزش و پرورش درباره اطلاع رسانی به مدارس در روزهای آلوده و نظارت بر انجام نشدن ورزش در این روزها سوال شود.
ساعت تفریح در زمان آلودگی هوا تغییر کند

کارشناس ارشد مطالعات شهری  در گفت و گو با ایرنا، ترغیب خانواده ها به کاهش  استفاده از خودروهای شخصی در هنگام  وارونگی هوا ضروری دانست و افزود: تفریح و تفنن در ساعت‌های غروب در روزهای وارونگی هوا آلودگی را افزایش می دهد.

به گفته وی مکان منابع آلاینده هوا از شعاع ۵۰ کیلومتر شهرها باید به شعاع ۱۰۰ کیلومتری منتقل شود.

فتانه صدرایی با بیان اینکه ایجاد شبکه پالایش و سنجش دقیق آلودگی هوا در سطح شهر جهت اعتمادسازی مردم بسیار مهم است، افزود: تغییر نسل خودروها به سمت وسایل نقلیه الکتریکی و هیبریدی، ارائه طرح‌های تشویقی و تسهیل خرید شهروندان، ایجاد ایستگاه‌های شارژ در شهر و ممنوعیت تردد موتورسیکلت‌های بنزینی در هسته مرکزی شهر، نوسازی ناوگان فرسوده و تجهیز بخشی از ناوگان به فیلترهای پیشرفته از دیگر راهکارهای رفع آلودگی هوای شهر اصفهان است.

میزان انباشت آلاینده ها هفته آینده کاهش می یابد

در یک هفته اخیر به دنبال آلودگی هوای اصفهان، تمام مهدهای کودک، واحدهای پیش دبستانی، دبستان و مدارس متوسطه اول و دوم در نواحی ششگانه شهر اصفهان و شهرستان‌های زرین‌شهر، فولادشهر، باغبهادران، خمینی‌شهر، نجف‌آباد، شاهین‌شهر، پیربکران، بُرخوار، مبارکه و سجزی همچنین واحدهای ریخته‌گری و تولید گچ و خاک و کوره‌های آجرپزی در بُرخوار، اصفهان و شاهین شهر و معادن گچ روزهای سه شنبه وچهارشنبه پنجم و ششم آذر تعطیل اعلام شد.

کارشناس مسئول پیش‌بینی اداره کل هواشناسی اصفهان گفت: میزان انباشت آلاینده‌ها و آلودگی هوا در مرکز استان از جمله کلانشهر اصفهان در هفته آینده کاهش می‌یابد و به‌شدت این هفته نیست. حجت‌الله علی‌عسگریان روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: با توجه به ورود موج ناپایدار ضعیف در روز جمعه و همچنین اواسط هفته آینده، میزان آلودگی هوا به‌شدت چند روز گذشته نخواهد بود.

وی با بیان اینکه ورود موج ناپایدار در روز جمعه باعث کاهش پایداری هوا و انباشت آلاینده‌ها می‌شود، اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود روز یکشنبه هفته آینده، غبار محلی در مرکز استان داشته باشیم و از اواسط هفته، ورود موج ناپایدار به استان باعث از بین رفتن شرایط آلودگی شدید هوا شود.

علی‌عسگریان اضافه کرد: همچنین پیش‌بینی می‌شود که دمای هوای استان در هفته آینده روند کاهشی نداشته باشد.

وی با بیان‌اینکه آلودگی هوا تا فردا پنجشنبه در مناطق مرکزی استان از جمله کلانشهر اصفهان و مناطق صنعتی به‌دلیل پایداری و سکون نسبی هوا وجود دارد، افزود: این آلودگی به حالت غبار محلی و ناسالم برای گروه‌های حساس پیش‌بینی می‌شود.

به گزارش ایرنا، با توجه به آمار سازمان جهانی بهداشت مربوط به ۲۰۱۵ میلادی در ایران سالانه ۳۳‌ هزار و ۵۰۰ مرگ به دلیل آلودگی هوا رخ می ‌دهد، یعنی ۷۱ تن در هر صد هزار تن در کشور علت مرگشان آلودگی هواست.

به گزارش بانک جهانی وضعیت ایران از نظر ذرات معلق فقط از کشورهای هند ،چین و قاهره بدتر است و کشورهای مدرن توانستند آلودگی هوای خود را رفع کرده و وضعیت بسیار بهتری نسبت به ما داشته باشند.