انسداد ساختاری در روند همگرایی سازی در افغانستان و ماهیت دگماتیسمی گروه طالبان، چشم اندازی از توافق و صلح را بازگو نمی‌کند، مگر روزی که سلاحی دست این گروه نباشد. بررسی ابعاد مختلف تحولات سالیان اخیر افغانستان به خوبی نشان می‌دهد که شکاف میان عقاید یک تفکر افراطی و زرورق پیچیده طالبانی و ملت از هم پاشیده افغانستان با دولت‌هایی به شدت ضعیف و وابسته، اجازه هرگونه صلح واقعی را از این سرزمین آکنده از جنگ و خشونت و اشغال سلب می کند. واقعیت این است که آمریکایی‌ها اصلا دنبال صلح در افغانستان نیستند. شعار گوش خراش صلح و مذاکره در افغانستان صرفا یک پارادوکس برای گیج کردن گروه‌های مبارزی همچون طالبان و بدبین کردن مردم افغانستان به صلح است. آمریکایی ها با علم کردن موضوع مذاکره با طالبان به دنبال ویژه پروری آمریکایی در افغانستان‌اند. سفر ترامپ به افغانستان مانند دیگر مقامات آمریکا به این کشور پدیده عجیبی نیست اما این سفر با توجه به نگرش متفاوت ترامپ به مسائل جهانی و مصالح امریکایی دارای چند ویژگی و استثناست:
اول اینکه ترامپ بسیار فرصت‌طلب و وقت‌شناس بوده و برای کاستن از بار روانی استیضاح به این سفر دست زده تا ضمن خرید زمان، با ویژگی‌های رفتاری مختص به خودش این موضوع داخلی را از تب و تاب بیندازد.
دوم اینکه بر خلاف وعده خروج نظامیان از افغانستان که شعار محوری وی در ۲۰۱۶ بود، ترامپ افغانستان را یکی از برگه‌های برنده خود در انتخابات ۲۰۲۰ می‌داند و در این مدت کوتاه نگرش خود به افغانستان را تغییر خواهد داد.
سوم هم موضوع حیاتی رقابت سرنوشت‌ساز با چین است که آمریکای دوره ترامپ بیش از هر رئیس جمهور دیگری درگیر آن هست. لذا افغانستان نه یک کشور مستقل بلکه بعنوانی ایالتی دور دست در قلب آسیا برای امریکا اهمیت دارد.
واقعیت این است که سفر ترامپ به افغانستان ره آورد چندانی نخواهد داشت. زیرا افغانستان بشدت وابسته به قدرت‌های غربی و طالبان به شدت منزوی شده؛ اجازه چشم اندازه مثبت، سازنده و مستقلی را برای روابط سازنده با کشورهای مطرح منطقه از جمله ایران نمی‌دهد. عمق استراتژیک روابط همسایگی افغانستان با کشورهای همجوار دارای ترک و شکاف بزرگ بوده و تا زمانی که این کشور استقلال خود را از متجاوزان پس نگیرد و در داخل به توافق واقعی نرسد، هر گونه ارتباط مستمر و بدون ضرر با همسایگان، منتفی است. کدهای ژئوپلیتیکی افغانستان نسبت به همسایگان در حوزه‌های مختلف به‌ویژه امنیت منفی بوده و کنترل و مهار طالبان آنهم به شکل مستقل نه وابسته، می‌تواند گامی محکم برای حرکت به جلو باشد اما همه راه نیست.
استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
نظر شما