تلاش کنیم برجام بماند

در یادداشت روزنامه آرمان ملی به قلم حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین الملل،‌ آمده است: بعد از اینکه ایران گام چهارم را برداشت و آژانس هم تایید کرد، طرف‌های اروپایی به تکاپوی بیشتری افتادند که بتوانند برجام را از وضعیت مرگ تدریجی نجات دهند. گرچه به نظر نمی‌رسد هیچ‌وقت برجام بمیرد، چون برجام تاثیرات سیاسی، حقوقی، نظامی و امنیتی داشته ولی بُعد مهم آن اقتصادی بوده که عملا ناکام مانده و به این معنا نیست که بخش‌های دیگر را نادیده بگیریم و بگوییم هیچ موفقیتی نداشته است. تکاپوی اروپایی‌ها از دو جهت که شش کشور اسکاندیناوی اعلام کردند حاضرند به اینستکس بپیوندند و کشورهای آلمان و فرانسه و انگلیس با هم بیانه مشترک دادند که اگر ایران مسیر فعلی را ادامه دهد آنها هم به سمت بکارگرفتن تئوری ماشه می‌روند، مهم است.

تئوری ماشه سازوکاری است که در قطعنامه شورای امنیت برای برجام پیش بینی شده و طی آن نخست کمیسیون برجام به حَسَب شکایت ایران یا گروه۱+۵ تخلفی که یکی از طرفین انجام داده را بررسی خواهد کرد. این کمیسیون سعی می‌کند به جمع بندی و راهکاری برسد و چنانچه به هر دلیلی نرسید، به سمت اجلاس معاونین وزرای خارجه خواهد رفت و اگر در این مرحله هم به نتیجه نرسید، طبق برجام باید یک کمیته حَکَم سه جانبه این موضوع را بررسی و راهکاری برایش پیدا کند. اگر باز هم به نتیجه نرسیدند در اجلاس وزرای خارجه طرف‌های برجام این موضوع بررسی می‌شود و نهایتا به شورای امنیت خواهد رفت. اما برای اینکه در شورای امنیت به بن بست نرسند، زیرا ممکن بود کشوری به هر دلیلی وتو کند، به‌خصوص کشورهایی که دارنده حق وتو هستند، طوری پیش بینی شده که اگر ظرف حداکثر از زمانی که به شورای امنیت می‌رود تا یکماه راهکاری یافت نشد و قطعنامه جدیدی صادر نشد، همان قطعنامه‌های قبلی به صورت اتوماتیک مجددا اعمال شود. اما وقتی اتحادیه اروپا تعهداتش را انجام نداده چگونه از ایران توقع دارند که متعهد به برجام باشد؟ در این مرحله تمام کسانی که معتقدند برجام توافق خوبی بوده، فشار را باید روی آمریکا بگذارند که اختلال ایجاد کرده است.

ویژگی اینستکس این است که چون با پول مبادلاتی انجام نمی‌شود، احتمال اینکه آمریکا نتواند کارشکنی کند، وجود دارد به شرطی که خواسته‌های ایران تامین شود. خواسته‌هایی که حداقل دو مورد مشخص است؛ اینکه به‌راحتی بتواند نفت بفروشد و بتواند پول نفت را وارد کشور کند و با آن کالاهای مختلف خریداری کند. در اینجا اینستکس می‌خواهد کاری کند که اگر ایران نفتی فروخت، مابه ازای آن بتواند از کشورهای اروپایی کالا وارد کند یا از کشور سومی که غیراروپایی است، کالا وارد کند. اگر این بار این سازوکار عملیاتی شود باید از موضوع استقبال کنیم. هرچند ایران به خواست آنها مراحل انجام کار خود را متوقف نمی‌کند اما در این میان کسانی که مخالف برجام هستند نباید به خاطر به بن بست رسیدن جشن بگیرند.

چنانچه قطعنامه‌های تحت‌فصل هفتم منشور سازمان ملل برگردد، به این معناست که دوباره می‌خواهند ایران راتهدیدکننده صلح و امنیت جهان نشان دهند. همچنان که تا کنون ۱۴ گزارش آژانس بیانگر اجرای مُرِّ برجام توسط ایران بوده و دو گزارش اخیر هم به کاهش تعهدات ایران اشاره دارد که توسط ایران نیز اعلام شد. توجه داشته باشیم کلیه فعالیت‌های ایران زیر نظر آژانس است. نیاز داریم همکاری‌مان با آژانس ادامه پیدا کند اما می‌توانیم به مجموعه اقداماتی که طرف غربی را به تجددنظر وادار کند، ادامه دهیم. نظارت آژانس نشان می‌دهد هدف ایران صلح آمیز است و قصد انحرافی ندارد. می توانیم روند کاهش تعهداتمان در آژانس را ادامه دهیم و حتی در صورت نیاز درصد غنی سازی مان را افزایش دهیم ولی تمام این فعالیت‌ها زیر نظر آژانس باشد تا بهانه را از دست طرف مقابل بگیرد.