به گزارش گروه اطلاع‌رسانی ایرنا، بیش از نیم سده است که فلسطین اسیر چنگال‌های صهیونیسم جهانی قرار دارد. در این مدت، فلسطین همواره کانون نزاع و برخورد فلسطینیانِ خواهان استقلال و آزادی با اشغال‌گران صهیونیستی بوده است اما در سال‌های گذشته، مبارزات مردم فلسطین علیه رژیم صهیونیستی، روند تازه‌ای یافت که از آن به انتفاضه مردم فلسطین نام می‌برند. انتفاضه به معنای جنبش، انقلاب و قیام، مرحله پیش از انقلاب و حرکت توأم با نیرو و شتاب به شمار می‌رود و در اصطلاح بـه مـفهوم جـنبش ضدصهیونیستی مردم فلسطین است که با بهره‌گیری از امکانات کم اما با ایمانی راسخ، درصدد نیل به آزادی هستند. ابراهیم فتحی‌شقاقی دبیرکل شهید جنبش جهاد اسلامی فلسطین، در این باره می‌گوید: از نظر معنایی انتفاضه بر قیام علیه رخـوت و رکـود دلالت می‌کند. انتفاضه، مرحله قبل انقلاب است.
انتفاضه، پیشینه‌ای طولانی دارد. از جمله قیام فلسطینیان علیه سلطه انگلیس و گسترش صهیونیسم در ۱۹۲۱ میلادی و حرکت ضد انگلیسی و ضد یـهودی شـیخ عـزالدین قسام و حاج امین حسینی به ترتیب انتفاضه نامیده شده‌اند اما انتفاضه‌ای که از ۱۹۸۷ میلادی در جبلیا آغاز شد، انـتفاضه بزرگ نامیده می‌شود. این انتفاضه را به آن جهت که گسترده و عمیق اسـت انقلاب سنگ هم می‌نامند زیرا مردم فلسطین به جای سلاح گرم از سنگ برای دفاع از خود و تهاجم علیه دشمن استفاده کردند.
بسترها و زمینه‌های انتفاضه اول
انتفاضه اول در پی شهادت چهارکارگر فلسطینی در۱۹۸۷ میلادی جـلوه بـیشتری یـافت زیرا کارشناسان معتقدند که این حرکت ناشی از معلول‌هایی همچون؛ انقلاب اسلامی ایران بود که مـوجب احـیای اسلام، بیداری سیاسی و تقویت خودباوری در مسلمانان و اثبات پوشالی بودن قدرت‌های استعماری شد. در واقع انتفاضه پاسخی به عدم توانایی شیوه‌های گذشته برای آزادسازی فلسطین نیز بـه شـمار می‌رود. یکی دیگر از علل انتفاضه فلسطین، طرح‌های به اصطلاح، صلحی است که بدون تـوجه بـه خواسته‌های واقعی مردم فلسطین از طرف دولت‌های عربی، گروه‌های فلسطینی و قدرت‌های جهانی ارایه شده است.
ایران و مسأله فلسطین؛ ایران، پیش و پس از انقلاب اسلامی، به نوعی در زاده‌شدن انتفاضه نقش‌آفرین بوده است زیرا یکسال پس از تأسیس رژیم صهیونیستی، محمدرضا پهلوی آن را به شکل دی فاکتو به رسمیت شناخت. او در همان ابتدا دستور برقراری روابط و انعقاد نخستین قـرار داد نفت با این رژیم را صادر کرد. با ورود امام خمینی(ره) به عرصه مبارزه سیاسی علیه رژیم پهلوی، مخالفت با رژیم صهیونیستی به یکی از اساسی‌ترین خـواسته‌های نهضت و سپس انقلاب اسلامی تبدیل شد. در همین راستا، امام(ره) در سخنرانی خود در ۱۳۴۲ خورشیدی به شخص محمدرضا پهلوی و رژیم صهیونیستی حمله و مجوزی برای صرف، بخشی از حقوق شرعیه را برای تسلیح و تجهیز مبارزان فلسطینی صـادر کردند و از کشورهای درگـیر با رژیم صهیونیستی خواست به مبارزه علیه این رژیم ادامه دهند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رژیم صهیونیستی در نزد ایرانیان، به عـنوان صهیونیسم تبهکار، دولت غاصب، جرثومه فساد و غده سرطانی و یک دولت نامشروع شمرده شـد. به همین جهت، ارتباط جـمهوری اسلامی با گروه‌های فلسطینی بر پایه مواضع آنها در قبال موجودیت رژیم صهیونیستی پایه‌ریزی شد. در مجموع، مسأله فلسطین به شکل شگفت‌انگیزی به انقلاب اسلامی گره خورده است. یکی از رهبران سازمان جهاد اسلامی در این باره می‌گوید: انقلاب ایران بود که عصر جدیدی را پیش روی ما گذاشت و باعث شـد که به مسأله فلسطین تنها از زاویه خاص اسلام نگاه کنیم. فلسطینیان به این نتیجه رسیدند که دولت‌های عرب و گروه‌های فلسطینی قادر نیستند، آزادی فلسطین را به ارمغان آورند و از همین رو، انـتفاضه با کنارزدن دولت‌های عربی و گروه‌های فلسطینی، برای آزادسازی فلسطین به پا شد. یاسر عرفات یکی از رهبران سیاسی فلسطین در این باره گفته بود: به نظر می‌رسد که سرنوشت، چنین حکم کرده که بیت المـقدس بـه دسـت مردم غیر آزاد شود.
بازتاب‌ها و پژواک‌های انتفاضه اول
انتفاضه، آثار گوناگونی را در عملکرد رژیم صهیونیستی به وجود آورد و صلح‌خواهی را در بخشی از مردم و بدنه این رژیم تقویت کرد تا جایی که مـجلس صـلح و امنیت در رژیم صهیونیستی تشکیل شد. رژیم صهیونیستی برای کنترل و سـرکوب انـتفاضه به روش‌های خشونت‌آمیز پرداخت که این موضوع، مخالفت افکار عمومی جهانی و انـتقادهای ظـاهری اروپا و سرانجام کاهش اعتبار و موقعیت بین‌المللی را بـه دنبال داشت. حماس و جـنبش جهاد اسلامی، رهبری انتفاضه را در مـبارزه بـا رژیم صهیونیستی برعهده دارند. از آغاز انتفاضه، نوعی عدم توازن میان تخصیص بودجه در بخش‌های مـختلف جـامعه صـهیونیستی به وجود آمد. انتفاضه موجب بالا گـرفتن اخـتلاف میان رهبران رژیم صهیونیستی و پدید آمدن شکاف آشکار میان احزاب این رژیم از یک جهت و میان آنان و آمریکا از طرفی دیگر شده است.
انتفاضه دوم یا انتفاضه الاقصی
می‌گویند عامل انتفاضه دوم، آرییل شارون سیاستمدار و یازدهمین نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود. او همواره رؤیای کنار زدن فلسطین و شناسایی رژیم صهیونیستی را در سر داشت. در اواخر ۱۹۹۹ میلادی فلسطینی‌ها به خاطر عدم تعهد طرف صهیونیستی به توافق اسلو، روابط تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی، ترور اعضای مقاومت و بازداشت آنها و عدم آزادی اسرای گروه چهارم به شدت دچار ناامیدی شده بودند و در این میان بود که آرییل شارون نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی به هتک حرمت گسترده مسجدالاقصی پرداخت. این اقدام خشم و عصبانیت شدید نمازگزاران فلسطینی را برانگیخت و این نخستین جرقه انتفاضه‌ای بود که پنج سال به طول انجامید. محمد الدره نوجوان ۱۲ ساله و پدرش جمال در سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی در جریان انتفاضه هنگامی که در یکی از مناطق غزه در کنار سکویی پناه گرفته بودند، هدف تیراندازی نظامیان رژیم صهیونیستی قرار می گیرند و در نهایت محمد شهید می شود و همین عاملی برای شعله ور شدن انتفاضه و خشم مسلمانان فلسطینی می‌شود.
انتفاضه الاقصی با تظاهرات گسترده نمازگزاران فلسطینی کلید خورد و پس از آن به ۸ مرحله اصلی با عناوینی همچون؛ هشدار مدنی، پرتاب سنگ، درگیری نظامی اولیه، درگیری نظامی ثانویه، عملیات‌های استشهادی، خودروهای بمب‌گذاری شده و شلیک موشک، عقب‌نشینی عمومی، آتش‌بس و فریز نظامی تقسیم شد. در انتفاضه الاقصی چهار هزار و ۴۱۲ فلسطینی شهید و ۴۸ هزار و ۳۲۲ تن دیگر مجروح شدند.
هشدار مدنی در پی برگزاری تظاهرات در مناطق مختلف پس از نمازهای جماعت در مساجد به خصوص در شهرهای بزرگ و به دعوت جریان‌های اسلامی و داخلی برگزار شد.
پرتاب سنگ، جوانان فلسطینی در تعقیب نظامیان رژیم صهیونیستی با پرتاب سنگ، کوکتل مولوتف و ... به سمت آنها با یکدیگر مسابقه می‌دانند.
درگیری نظامی اولیه، جوانان فلسطینی در کنار پرتاب کوکتل مولوف اقدام به شلیک گلوله نیز به سمت صهیونیست‌ها می‌کردند و درگیری‌های خفیف فردی و گروهی رخ می‌داد.
درگیری نظامی گسترده، گروه‌های مسلح مقاومتی اقدام به سازماندهی عملیات‌هایی علیه نظامیان و شهرک‌نشینان در ایست‌های بازرسی اقدام می‌کردند و به سمت صهیونیست‌ها در خیابان‌ها، اماکن عمومی و غیره شلیک می‌کردند و این اقدام ها به کوچ بسیاری از شهرک نشینان از شهرک‌های صهیونیستی منجر شد.
عملیات‌های استشهادی، شاخه‌های نظامی گروه‌های مختلف فلسطینی اقدام به انجام عملیات‌های شهادت‌طلبانه کردند. گروه‌ها گردان‌های «القسام» شاخه نظامی حماس رتبه نخست را در انجام این عملیات‌ها داشت.
خودروهای بمب‌گذاری شده و شلیک موشک، این مرحله کار گذاشتن مواد منفجره در مسیر خودروهای صهیونیستی و انفجار از راه دور، شلیک موشک، خمپاره و نیز ساخت بمب دستی بود.
عقب‌نشینی عمومی، در این مرحله، مردم و گروه‌های فسلطینی در نتیجه شرایط محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی از انجام عملیات‌های نظامی عقب‌نشینی کردند.
آتش‌بس و فریز نظامی در این مرحله فعالیت‌های انتفاضه چندین بار متوقف شد و در نتیجه درخواست‌های حکومت صهیونیستی، آمریکا و فرانسه و کشورهای عربی مانند مصر، اردن و عربستان فرصت برای مذاکرات با هدف دستیابی به راه‌حل سیاسی فراهم شد؛ که مهم‌ترین عوامل ایجاد این فرصت، شرایط بین‌المللی عمومی و شرایط داخلی فلسطین بود.
انتفاضه سوم یا انتفاضه قدس
انتفاضه سوم به این دلیل به انتفاضه قدس مشهور شد که جرقه این تحولات پس از ورود وزیر صهیونیستی به مسجدالاقصی و مطرح شدن تقسیم زمانی- مکانی این مکان با ارزش برای مسلمانان رقم خورد. طرحی که از طرف صهیونیست‌ها تدوین شد، بسیار به طرح تقسیم مسجد ابراهیمی شبیه بود. این انتفاضه، یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی نبود و پس از جنگ ۵۱روزه، جرقه‌های آن دیده می‌شد که هشدار بسیاری از کارشناسان صهیونیستی را مبنی بر آغاز قریب‌الوقوع انتفاضه‌ای جدید به دنبال داشت. پس از جنگ ۵۱روزه، عاموس هرئیل تحلیلگر صهیونیستی در روزنامه هاآرتص نوشت: به نظر می‌رسد راه فراری از انتفاضه‌ای که از تابستان ۲۰۱۴ در قدس آغاز شده است، وجود ندارد. از زمان پایان جنگ ۵۱روزه غزه، آرامش، همه مناطق را فراگرفته است اما خشونت تا این لحظه در قدس ادامه دارد. این انتفاضه فرصتی برای گروه‌های مقاومت غزه ایجاد کرد تا ضمن خروج از انزوا، به حمایت از این تحولات بپردازند. این ۲ گروه برخی عملیات‌های انتفاضه را به طور رسمی بر عهده گرفتند تا خروج از انزوای خود را عمومی کنند. شاید بتوان مهم‌ترین عملیاتی که حماس آن را بر عهده گرفت، انفجار اتوبوس در قدس اشغالی دانست. همچنین جهاد اسلامی، نخستین عملیات شهادت طلبانه را که به وسیله مهند حلبی اجرا شد، برعهده گرفته بود. حضور پررنگ جوانان و نوجوانان از دیگر عوامل مهم این انتفاضه به شمار می‌رود. جوانانی که پس از سازش اسلو در ۱۹۹۳میلادی به دنیا آمده‌اند و امروزه نتایج اسلو را خفت‌بار و شکست کامل می‌دانند. ظهور چنین نسلی در کرانه باختری موجب شد، بسیاری سازش اسلو را از هم پاشیده شده بنامند. یکی از پیامدهای انتفاضه سوم، عیان‌تر شدن اختلاف در شیوه سرکوب فلسطینیان در میان سران صهیونیستی بود. در ابتدای انتفاضه موشه یعلون وزیر وقت جنگ و نتانیاهو بر این باور بودند که راه حل کنترل انتفاضه، افزایش همکاری امنیتی با نیروهای تشکیلات و درگیری سخت با نیروهای انتفاضه با مسلح کردن تشکیلات و پلیس فلسطینی است. این روش بارها مورد انتقاد دیگر سیاسیون و نظامیان رژیم صهیونیستی قرار گرفت که آن را ناکارآمد می‌دانستند.
انتفاضه چهارم و خیزش دوباره مردم
مردم کشورهای مسلمان در جهان پس از موضع دونالدترامپ درباره به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و دستور انتقال سفارت آمریکا به این شهر خشم خود را با تظاهرات و آمدن به خیابان‌ها نشان دادند که این جرقه شروع انتفاضه ای دیگر بود. از همین رو گروه‌های سیاسی و مسلح فلسطین با اعلام آماده باش سراسری و شروع «انتفاضه چهارم»، از نیروهای خود خواست با متجاوزان به هر طریق ممکنی مقابله کنند. انتفاضه چهارم دارای برد و عمق راهبردی در جهان و کشورهای اسلامی است. در واقع انتفاضه چهارم، یک گام بسیار بلند در پیروزی آرمان قدس محسوب می‌شود و می‌تواند معادلات نظام سلطه در خصوص منطقه را به طورکلی دچار تغییر و تحول کند اما وجه تشابه میان انتفاضه چهارم با سه انتفاضه گذشته، تصمیم جدی فلسطینی‌های ساکن قدس، کرانه باختری، باریکه غزه و اراضی اشغالی ۱۹۴۸ میلادی برای منتقل شدن به وضعیت انتفاضه فراگیر و مقاومت با وسایل ابتدایی و به شکل خودجوش است.
بنابراین، انتفاضه چهارم، ورای موضوعات اساسی مانند هتک حرمت و تهدیدات علیه مسجدالاقصی است و آنچه باعث می‌شود خشم قدسی مسلمانان گسترش یابد، توطئه‌ای همه‌جانبه برای به فراموشی سپردن اولویت اصلی جهان اسلام است که به طور یقین با بیداری و وحدت مسلمانان، راه به‌جایی نخواهد برد و با شکست روبه‌رو خواهد شد. در واقع آمریکا با تصمیمی که در حمایت از رژیم صهیونیستی برای قدس اتخاذ کرد، ۲قطبی صهیونیسم - اسلام را برجسته و نابودی این رژیم در خاورمیانه را تسریع کرد.
منابع:
۱ـ ابراهیم فتحی شقاقی، انتفاضه طرح اسلامی معاصر، ص ۱۲۳؛ رویارویی انقلاب‌اسلامی بـا آمـریکا، ص ۱۱۴.
۲ـ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خـمینی رحـمه‌الله، فـلسطین از دیدگاه امام خمینی رحمه‌الله، صص ۲۰۴ـ۱۹۷.
۴ـ رویارویی انقلاب اسلامی و آمریکا، صص ۱۰۳ـ۹۷.
۵- برای مطالعه بیشتر ر. ک: دکتر حسین آجرلو. «نگاهی به اقدامات مشکوک اخیر صهیونیست ها در مسجدالاقصی». اندیشکده راهبردی تبیین: مهر ۹۴
۶- «تشکیلات خودگردان مانع وقوع ۴۰ درصد از عملیات‌های شهادت طلبانه» خبرگزاری قدس، منتشرشده در تاریخ ۲۰ فروردین ۹۵
نظر شما