استفاده از مکانیزم ماشه در نشست کمیسیون مشترک غیرفعال شد

«کوروش احمدی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به  نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام در وین گفت: کمیسیون مشترک برجام براساس توافق هسته‌ای به منظور بررسی تحولات رخ داده و مرور سیر اجرایی این توافق هر سه ماه یک بار با حضور نمایندگان کشورهای عضو برگزار می‌شود.  

وی با بیان اینکه نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام در فضایی نسبتا پرتنش‌تر از قبل  برگزار شد، اظهار داشت: نشست روز جمعه کمیسیون مشترک در حالی برگزار شد که چند هفته پیش ایران گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای خود را اجرا کرد و روز قبل از نشست نیز اعلام شد که سه کشور اروپایی در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد، برنامه موشکی ایران را ناسازگار با قطعنامه ۲۲۳۱ خوانده‌اند که با واکنش وزیر امور خارجه ایران همراه شد.  

این کارشناس ارشد مسائل استراتژیک ادامه داد: مهمترین حاصل کمیسیون مشترک برجام آن بود آن بود که طرفین قبول کردند اقدامی برای اجرایی کردن مکانیزم ماشه – که در ذیل ماده‌های ۳۶ و ۳۷ برجام آمده است - انجام ندهند و این در حالی بود که سه کشور اروپایی در هفته‌های اخیر، به طور ضمنی یا صریح و به طور مستقیم و غیرمستقیم تهدید به فعال کردن این سازوکار کرده بودند.  

اروپا می‌خواست نظرش در گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره برجام منعکس شود

احمدی درباره نامه سه کشور اروپایی به دبیرکل سازمان ملل متحد درخصوص برنامه موشکی ایران تصریح کرد: نامه اخیر سه کشور اروپایی به دبیرکل سازمان ملل متحد، مطلب و تحول جدیدی از نظر محتوایی نیست کما آنکه آنها پیش از این هم فعالیت‌ها، برنامه‌ها و آزمایش‌های موشکی ایران را ناسازگار با بند ۳ ضمیمه بی قطعنامه ۲۲۳۱ دانسته بودند. در حالی که آمریکا همواره برنامه موشکی ایران را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ عنوان می‌کرد.  

وی با اشاره به زمان انتشار این نامه خاطرنشان کرد: احتمالا این نامه یکی، دو هفته پیش نوشته شده بود ولی در روز پنجشنبه منتشر و خبری شد. دلیل نگارش این نامه هم می‌تواند این باشد که تسهیل‌کننده برجام - که از سوی شورای امنیت تعیین شده - و همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد هر شش ماه یک بار باید گزارشی از روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ به شورای امنیت سازمان ملل ارائه دهند و آنها خواسته‌اند براساس این نامه، نظرات آنها در گزارش‌های مذکور لحاظ و منعکس شود.  

این دیپلمات پیشین در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود تروئیکای اروپایی ایران را تهدید کرده در صورت اجرای گام پنجم مکانیزم ماشه را کلید خواهد زد، ابراز داشت: نمی‌توان حدس و گمان زد که اروپایی‌ها بخواهند این کار را انجام دهند یا خیر یا آنکه آن را چه زمانی این اقدام انجام می‌دهند. کلید زدن روند مکانیزم ماشه به عوامل مختلفی مانند نوع اقدام ایران در کاهش احتمالی تعهدات ایران در مرحله پنجم، شرایط بین‌المللی و یافته نشدن راهی برای لغو یا تخفیف تحریم‌ها و ... بستگی دارد و تا آن مدت، باید صبر کرد و دید چه شرایطی پیش می‌آید.  

اروپایی‌ها برای به کار انداختن اینستکس با مشکل مالی و اعتباری روبه‌رو هستند

احمدی با تاکید بر اینکه تا پیش از اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ارزیابی‌های طرف مقابل این بود که کاهش تعهدات ایران جدی و عمده نیست، بیان کرد: در گام چهارم، تزریق گاز هگزافلوراید به ۱۰۴۴ دستگاه سانتریفیوژ در فردو اقدامی مهمی بود که البته روشن نیست آیا طرف مقابل با معیارهای خودشان آن را برای کاهش زمان گریز هسته‌ای به کمتر از یکسال، اقدام تاثیرگذاری تفسیر کرده است یا خیر. باید دید ایران در آینده چه گام‌های دیگری برمی‌دارد و طرف چه تفسیری از این گام‌ها خواهد داشت.  

وی درباره بحث‌های انجام شده درخصوص سازوکار ویژه مالی برای انجام مراودات اقتصادی و تجاری با ایران موسوم به اینستکس و اضافه شدن شش کشور به آن طی روزهای اخیر یادآور شد: اینستکس ارتباط مستقیمی به برجام ندارد و به همین خاطر، نمی‌تواند در کمیسیون مشترک درباره آن بحث شود. ولی در بیانیه هلگا اشمید به آن اشاره و از اضافه شدن شش کشور اروپایی به آن استقبال شده است.  

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه اینستکس با گذشت حدود ۱۰ ماه از تاسیس هنوز نتوانسته معامله‌ای با ایران انجام دهد، عنوان کرد: اروپایی‌ها برای به کار انداختن این سازوکار، با مشکل مالی و اعتباری روبه‌رو هستند. آنها مدعی‌اند که  قادر به انجام معامله و خرید نفت از ایران نیستند چراکه شرکت‌های اروپایی به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا، نفت از ایران نمی‌خرند.
 احمدی همچنین گفت: البته مشکل دیگر این است که حتی در صورت رفع مشکل مالی اینستکس باز برخی از شرکت‌های اروپایی به دلیل ترس از تحریم ایران در کار با ایران تردید کنند. از سویی، تکلیف لوایح  FATF در ایران مشخص نیست در حالی که در بیانیه آغازین این سازوکار، از ایران خواسته شده بود استانداردهای گروه ویژه مالی را رعایت کند.

احمدی افزود: با وجود آنکه هنوز اینستکس معامله‌ای را انجام نداده، اعلام آمادگی شش کشور برای اضافه شدن به آن، یک تحول مثبت در جهت کمک به فعال شدن آن محسوب می‌شود و حاکی از تاکید اتحادیه اروپا برای حفظ برجام است که باید همه از این تحول استقبال کنند کماآنکه مقامات ایرانی هم از این امر استقبال کردند.