راه‌گشایی و کرسی‌های آزاداندیشی

یکی از راه‌های حل مسایل علمی گفت و گو و تبادل نظر در این زمینه است، راهی که طلاب علوم دینی از آن به مباحثه نام برده‌اند.

گفت و گو و تبادل نظر شکل دیگری نیز در دانش دارد که به مناظره معروف است و معروف‌ترین مناظرات علمی و دینی توسط حضرت امام هشتم (ع) با دیگر علمای ادیان در تاریخ ذکر شده است. مناظراتی که در اصل برای از بین بردن جایگاه ولایت توسط مامون عباسی شکل می‌گرفت ولی به رشد و تعالی این جایگاه منجر می‌شد.  
دانشگاهیان، به تاسی از این روش در سایر موضوعات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی که از دل جامعه به دست می‌آورند، با حضور استادان و دانشجویان به تبادل نظر می‌پردازند.

ایده ایجاد "کرسی آزاداندیشی در مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی" نخستین بار از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در نامه دی ماه ۱۳۸۱ ایشان به جمعی از دانش‌آموختگان حوزه علمیه و سپس به صورت موکد در بیانات معظم‌له در دیدار با نخبگان علمی کشور با مضمون ضرورت راه‌اندازی کرسی‌های مناظره، نقد، نظریه‌پردازی و آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی مطرح شد.
به منظور اجرای منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه و نیز مستند به ماده ۲ نظامنامه هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی آیین نامه کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تدوین و ابلاغ شد.
بر این اساس "کرسی آزاداندیشی" نشستی در محیط‌های دانشگاهی است که در آن به صورت آزاد، نظام‌مند، محترمانه، عقلانی، منطقی و شجاعانه در باب موضوعی معین و از پیش اعلام شده، به اظهار نظر، پرسش و پاسخ عمیق، گفت و گو، تبادل و تضارب آرا، همراه با استدلال و ارائه مستندات در قالب کرسی مناظره، کرسی نقد و نظر و همچنین کرسی پرسش و پاسخ پرداخته می‌شود.
همچنین سیاستگذاری و نظارت کلان بر حسن انجام کرسی‌های آزاداندیشی بر عهده "شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی" گذاشته شده و وظیفه پیگیری امور اجرایی آن بر عهده هیات نظارت بر فعالیت‌های تشکل‌های اسلامی و نیز دبیرخانه هیات نظارت بر تشکل‌های اسلامی در هریک از دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور است.
بر این اساس مجموعه‌ها و اشخاصی شامل تشکل‌های اسلامی دانشگاهیان (دانشجویی و استادی)، گروه‌های علمی و آموزشی، انجمن‌های علمی، کانون‌های فرهنگی و شوراهای صنفی، حداقل سه نفر از دانشجویان و نیز هر یک از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور می‌توانند کرسی آزاداندیشی را با موضوع مشخص در محیط دانشگاهی برگزار کنند.

افزایش ۱۲ درصدی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها  
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دوم مرداد ماه سال جاری در بجنورد گفته بود: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و تریبون‌ها در دانشگاه‌ها نسبت به سال تحصیلی گذشته ۱۲ درصد رشد داشته است.
غلامرضا غفاری افزود: دانشگاه فضا را برای بحث‌های علمی - سیاسی به صورت عادلانه در چهارچوب قانون فراهم می‌کند.
وی بابیان اینکه هم اکنون دانشگاه‌ها نسل چهارم محسوب می‌شوند ادامه داد: دانشگاه به این نتیجه رسیده‌ است که علاوه بر فعالیت در دو بخش آموزش و پژوهش به دو بخش فرهنگی و اجتماعی نیز توجه کند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: هم اکنون دانشگاه در کنار مأموریت اصلی فعالیت‌های بسیار در حوزه فرهنگی و اجتماعی دارد که باید مهارت‌های دیگری نیز علاوه بر آموزش برای قشر دانشجو فراهم کند.

کرسی‌ آزاداندیشی بهترین روش تعامل افکار است 
رییس دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: مناسب‌ترین نحوه تعامل افکار گوناگون به ویژه در میان متفکران و دانشگاهیان، برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی است.
دکتر محمد کافی افزود: برپایی کرسی‌ آزاداندیشی دارای ضوابط مشخص است. افرادی که به دنبال حقیقت هستند در این چارچوب نظرات خود را طرح می‌کنند و مناسب‌ترین نظری که با عقل و منطق هماهنگ باشد مورد انتخاب قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: زمینه و شرایط برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در همه دانشگاه‌های کشور بطور کامل فراهم است و قوانین موجود از برگزاری این کرسی‌ها حمایت می‌کند. دانشگاهیان و دانشگاه‌ها نیز تمایل دارند این نشست‌ها به بهترین نحو برگزار شود.

احیای یک سنت علمی
رییس سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی نیز گفت: کرسی‌های آزاد اندیشی احیای یکی از سنت‌های علمی است که در آموزه‌های دینی ما وجود داشته است.
حجت الاسلام حجت گنابادی نژاد افزود: حرّیت و استقلال در تفکر و اندیشه و همچنین تاکید بر تضارب آرا، از موضوعاتی بوده که در آموزه‌های دینی ما به آن توجه بسیار شده است.
وی ادامه داد: باید ضمن توجه به نقش آفرینی نخبگان، اساتید و بزرگان شرایطی نیز برای استفاده از ظرفیت و نقش آفرینی جوانان فراهم شود و روش‌هایی مانند  هم‌اندیشی، مناظره و تضارب آرا، را در بین دانشجویان و جوان‌ها اجرا کنیم تا در یک فرصت بلند مدت و پس از خروج از دانشگاه‌ها در مسیر بهبود شرایط جامعه قرار گیرند.

دانشگاه بستر ساز است 
مسوول نهاد رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی خراسان رضوی گفت: دانشگاه‌ها و به ویژه نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها باید بستر ساز و زمینه ساز برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی باشند.
حجت‌الاسلام جواد مهدوی‌ نسب افزود: برخی نگرانی ها در این مورد آن است که آزاد اندیشی در کنار بیان آزاد و آزادی عقیده و فکر آیا با هم توام می شود؟ و بارها نیز تاکید شده که قابلیت اجرا شدن دارد و باید تلاش کرد این مساله امنیتی نشود.
وی ادامه داد: دانشجو و استاد باید بتواند عقاید خود را به راحتی بازگو کند و همه موارد مطرح شده، انتقادی نیست بلکه خیلی وقت‌ها این کرسی‌ها باعث ایجاد نظریه پردازی شده و طرح‌های جدید در حوزه علوم انسانی از آن متولد شده است.
وی به تاخیر در برپایی این کرسی ها در دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: شاید هنوز بستر مناسبی برای  هم اندیشی‌ها و کرسی‌ها و به عبارتی بیان آزاد فراهم نشده است و از طرف دیگر وقتی دانشجویان نظر کارشناسی شده ارائه می کنند و شنیده نمی‌شود و شاهد هستند که مسوولان کار خود را بدون توجه به نظر اعلام شده انجام می دهند نسبت به ادامه آن بی انگیزه می‌شوند.  

دومین جشنواره ملی کرسی‌های آزاداندیشی
دبیر اجرایی دومین جشنواره ملی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: هزار و ۸۹۷ اثر در این دوره جشنواره از ۱۱۸ دانشگاه و مرکز آموزش عالی به دبیرخانه آن ارائه شد که نسبت به دوره پیش سه برابر شده است.
دکتر علی دلگشا افزود: نخستین دوره جشنواره کرسی‌های آزاداندیشی با دریافت ۶۰۰ اثر در دانشگاه علامه طباطبایی تهران برگزار شده بود.
وی ادامه داد: سه کارگاه توانمند سازی مشورتی نیز با حضور مدرسان خبره در ارتباط با تعاملات و رویکردهای فکری در حوزه کرسی آزاداندیشی طی ۲ روز برپایی جشنواره برنامه‌ریزی شده که در آنها کارشناسان به بحث و تبادل‌ نظر می‌پردازند.
وی گفت: از زمانی که رهبر معظم انقلاب اسلامی درخواست برپایی کرسی‌های آزاداندیشی را مطرح فرمودند، این مسیر با شیب کند صعودی طی شد و دلیل آن نیز فراهم‌آوری بسترهای ایجاد ساختار و آیین‌نامه‌های لازم برای اجرا بود تا در یک برنامه مشخص قابلیت اجرایی داشته باشد.
دانشگاه فردوسی مشهد طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در این چارچوب ۴۱ کرسی آزاداندیشی با موضوعات سیاسی برگزار کرد. طی سال تحصیلی گذشته نیز دانشگاه فردوسی پیرامون مسائل فرهنگی ۱۰ کرسی آزاداندیشی برپا نمود. توجه بیشتر به حوزه فرهنگی اجتماعی و پرهیز از سیاست‌زدگی، اولویت‌های کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌های مستقر در مشهد است.  
دومین جشنواره ملی کرسی‌های آزاداندیشی به همت معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد و همکاری معاونت، فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ۲۰  آذر ماه به مدت ۲ روز در مشهد برگزار شده است.

این جشنواره شامل بخش‌های گفت‌وگوی آزاد دانشجویی، مناظره دانشجویی، میزگرد دانشجویی، کرسی نقد و نظر و کرسی مطالبه‌گری است.

پیشینه کرسی آزاداندیشی

ایده ایجاد "کرسی آزاداندیشی در مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی" نخستین بار از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در نامه دی ماه ۱۳۸۱ ایشان به جمعی از دانش‌آموختگان حوزه علمیه و سپس به صورت موکد در بیانات معظم‌له در دیدار با نخبگان علمی کشور با مضمون ضرورت راه‌اندازی کرسیهای مناظره، نقد، نظریه‌پردازی و آزاداندیشی در دانشگاهها و مووسسات آموزش عالی مطرح شد.

به منظور اجرای منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه و نیز مستند به ماده ۲ نظامنامه هیات حمایت ازکرسیهای نظریه‌پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی "آیین نامه کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی" تدوین و ابلاغ شد.

بر این اساس "کرسی آزاداندیشی" نشستی در محیطهای دانشگاهی است که در آن به صورت آزاد نظام‌مند، محترمانه، عقلانی، منطقی و شجاعانه در باب موضوعی معین و از پیش اعلام شده، به اظهار نظر ، پرسش و پاسخ عمیق، گفتگو ، تبادل و تضارب آراء، همراه با استدلال و ارائه مستندات در قالب "کرسی مناظره، کرسی نقد و نظر و همچنین کرسی پرسش و پاسخ پرداخته می‌شود.

همچنین سیاستگذاری و نظارت کلان بر حسن انجام کرسیهای آزاداندیشی بر عهده "شورای اسلامی شدن دانشگاهها و مراکز آموزشی" گذاشته شده و وظیفه پیگیری امور اجرایی آن بر عهده "هیات نظارت، هیات نظارت بر فعالیتهای تشکلهای اسلامی و نیز دبیرخانه هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی در هریک از دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور است.

 بر این اساس مجموعه‌ها و اشخاصی شامل تشکلهای اسلامی دانشگاهیان(دانشجویی و استادی)، گروههای علمی و آموزشی، انجمنهای علمی، کانونهای فرهنگی و شوراهای صنفی، حداقل سه نفر از دانشجویان و نیز هر یک از اعضای هیات علمی دانشگاههای کشور می‌توانند کرسی آزاداندیشی را با موضوع مشخص در محیط دانشگاهی برگزار کنند.