ساماندهی بازار تاریخی اصفهان نیازمند قوانین بازدارنده است

بازار که از مهمترین بخش‌های تشکیل‌دهنده ساختار شهرهای فرهنگی و تاریخی است علاوه بر تأثیرگذاری بر استخوان بندی شهر و تشکیل محله‌ها در مجاورت آن‌ها از ارزشمندترین آثار معماری و دارای هویت عمومی است.

از یکسو بازارها از جمله جذاب ترین نقاط شهری هستند که مورد توجه گردشگران است و از سوی دیگر در دوره‌ای از تاریخ، بازارها علاوه بر مرکزیت اقتصاد، محل استقرار حکومت و تعاملات اجتماعی بوده است.

علی زنگی آبادی روز سه شنبه درباره بازار بزرگ اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پروانه کسب مغازه‌های موجود در بازار باید دیجیتال شود و این پروانه‌ها باید مجوز آتش‌نشانی و اداره برق را داشته باشد و اتاق اصناف در این زمینه وارد عمل شود.

وی ادامه داد: فضای بازار تاریخی متعلق به عموم شهروندان است و نباید برای پله یک مدرسه تاریخی سند صادر کرد که متاسفانه در سال‌های اخیر برای پله‌ها و ستون‌های این میراث فرهنگی سند صادر کرده‌اند.

دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان و مدیر گروه پژوهش برنامه‌ریزی و GIS ساماندهی بازار را مستلزم اجرای طرحی با عنوان طرح جامع بازار دانست و تصریح کرد: برای اجرای طرح جامع بازار مکانیزم‌های اجرایی ضروری است.

وی با اشاره به ارائه طرح جامع برق بازار توسط شرکت برق اصفهان خاطرنشان کرد: این طرح در قالب طرح جامع مدیریت بازار ارائه شود.

زنگی‌آبادی همچنین با اشاره به مقاومت‌های بازاریان در برابر اجرای طرح جامع برق و سایر اقدامات مربوط به ساماندهی بازار افزود: گفتمان با بازاریان با زور نباشد و باید با زبان نرم با آن‌ها گفت و گو و کارگاه‌های آموزشی برگزار کرد.

وی گفت: تکنیک‌های روز باید به کمک میراث فرهنگی بیاید و دانشگاه اصفهان آمادگی دارد مطالعات GPR را از پشت درهای بسته مغازه‌ها با استفاده از تکنولوژی روز و به صورت سه بعدی ارائه دهد که این روش برای زیرزمین‌هایی که به حریم بازار ورود یافته‌اند می‌تواند موثر باشد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه نهادهای مربوطه از جمله اصناف یا شهرداری یا میراث فرهنگی باید در این زمینه ورود کند افزود: مطالعات علمی باید آنقدر قوی انجام شود که پایه آن طرح میراث جهانی بازار اصفهان شود.

وی با اشاره به استقرار ۲۷ هزار واحد تجاری در بازار تاریخی اصفهان افزود: در زمان‌های شلوغ، در هر مترمربع بازار حداقل دو نفر ایستاده‌اند، بنابراین در زمینه تخلیه اضطراری، محیط زیست، فرهنگی، اجتماعی، جامعه شناسی و اقتصادی باید راهکارهای مناسبی برای بازار بزرگ ارائه شود.

زنگی آبادی تاکیدکرد: مسائل مربوط به بازار تاریخی اصفهان باید در زمینه‌های مدیریت بحران و پدافند غیرعامل، تخلیه اضطراری بازار، مسائل زیست محیطی، مشارکت و همکاری بازاریان و مساله مالکیت مورد بررسی قرار گیرد.

دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان اولین کاری که بدون طرح و پروژه بتوان بررای بازار انجام داد، سیمای بازار دانست و تصریح کرد: فروشنده‌ها اجناس خود را برای عرضه از در و دیوار بازار و کاروانسراهای تاریخی آن آویزان می‌کند که چهره زشتی به این میراث فرهنگی می‌دهد.

زنگی آبادی همچنین به دسترسی کم نیروهای امدادی در مواقع اضطراری به محدوده داخلی بازار بزرگ اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه ورود ماشین آتش‌نشانی به داخل بازار، به بافت تاریخی آن آسیب وارد می‌کند آتش نشانی اصفهان باید به مینی ماینر آتش نشانی مجهز شده و راه حل‌های موقتی برای اطفاء حریق در بازار اصفهان ارائه شود.

وی با بیان اینکه بازاری‌ها در یک واحد میراث فرهنگی در حال کسب وکار هستند اظهارداشت: مشارکت بازاریان می‌تواند مسوولان را در رسیدن به شرایط مطلوب بازار یاری رساند ولی باید دانست که این مشارکت با زور و اجبار میسر نیست.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز پیش از این درباره طرح جامع برق بازار از تصویب نصب سه پست برق برای ایمنی شبکه‌های داخلی برق بازار توسط اداره برق و با همکاری اصناف خبر داده بود.

منصور شیشه فروش همچنین گفت: تامین و تعبیه ۱۵ شیر هیدرات برای تامین آب آتش نشانی در مواقع اضطراری توسط شرکت آب و فاضلاب در دستور کار قرار گرفته ‌است و مقرر شده با همکاری اتاق اصناف شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی در بناهای میراث فرهنگی انجام شود.

وی سبک‌سازی بام مغازه‌های بازار را از بار اضافی و نخاله با همکاری و پیگیری معاونت شهرسازی شهرداری اصفهان برای ایمنی سازه‌های بازار از دیگر مصوبات این جلسه برشمرد و یادآور شد: معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری برای دسترسی آسان در سطح شهر امکان تخلیه اضطراری و امدادی ماشین‌های آتش‌نشانی و اورژانس را در مسیرهای مختلف مشخص کند.

مدیر امور برق مرکز اصفهان نیر درخصوص اجرای طرح جامع برق بازار گفت: طرح جامع برق بازار بزرگ اصفهان با همکاری سازمان نوسازی و بهسازی و شهرداری اصفهان و میراث فرهنگی تهیه شده است اما به دلیل عدم همکاری کسبه و صنف بازار نمی‌توانیم آن را اجرا کنیم.

سید علیرضا عُریضی با تاکید بر اینکه این طرح جامع به منظور نوسازی و بهسازی محدوده بازار تاریخی اصفهان باید اجرا شود افزود: بخشی از طرح جامع برق بازار تاریخی اصفهان در حال اجرا بود که بازاریان در مقابل اجرای آن مقاومت کردند و ناتمام ماند.

مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان نیز چندماه پیش گفته بود: تاکنون برنامه اجرایی برای ایمن‌سازی بازار تاریخی اصفهان آغاز نشده است.

محسن گلابی با اشاره به وجود شبکه تارعنکبوتی از سیم‌ها در سقف بازار بزرگ تصریح کرد: برخلاف برگزاری جلسات مشترک با دادستان، ‌دادگستری و ‌فرمانداری اما هنوز برای ایمن‌سازی این بازار در مقابل حریق و سایر خطرات احتمالی اقدامی صورت نگرفته‌است.

وی مهمترین ‌مشکل موجود برای بازار تاریخی اصفهان را عدم استعلام از سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی درباره واحدهای تجاری ذکر کرد و اظهارداشت: این وظیفه مجمع امور صنفی است و اگر ضابط قضایی داشته باشیم اماکن ناایمن را با سرعت تعطیل خواهیم کرد.

مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان همچنین وجود کارگاه‌های طلاسازی در بازار بزرگ را بسیار خطرناک دانست و تصریح کرد: وجود این کارگاه‌ها به دلیل کپسول گاز و اسید مشکلاتی را به وجود خواهد آورد از این رو باید این واحدها به مکان دیگری منتقل شود.  

وی یادآور شد: از ابتدای سال ۹۶ تاکنون حدود دوهزار حریق و حادثه در واحدهای تجاری رخ داد که به صورت میانگین روزانه ۲ مورد حریق و حادثه در سطح شهر اصفهان برای اصناف بوده است.

بازار اصفهان یکی از قدیمی ترین و بزرگترین بازارهای خاورمیانه است اما امروز با تهدیدهای خطرناکی مواجه است که تا دیر نشده باید برای حفظ این شناسنامه تاریخی تدابیر ویژه ای اتخاذ کرد چرا که وقوع هر نوع حادثه، جز آه و افسوس چیزی بر جای نمی گذارد و آیندگان بر ما خرده خواهند گرفت که چرا در عصر فناوری و امکانات، نتوانستیم این آثار ارزشمند را محافظت کنیم.

بازار اصفهان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین بازارهای خاورمیانه است.

بازار بزرگ دارای مغازه‌ها و دکان‌هایی است که ۴۰۰ سال قدمت دارد که به دوران حکومت صفویه مربوط است، این بازار در زمان گذشته به خصوص در سه دوره آل بویه، سلجوقیان و صفویه امکان رقابتی سالم را برای هنرمندان، صنعتگران، صاحبان در مشاغل مختلف فراهم کرده بود و باعث پیشرفت و شکوفایی مردم و شهر شده بود.

متأسفانه در چند دهه اخیر بازار بزرگ اصفهان دستخوش تغییرات و نازیبایی‌ها و نیز مشکلات اساسی در کالبد و مباحث ایمنی شده است که می‌توان گفت در هر ثانیه خطرهای بیشماری این میراث به یادگار مانده از نیاکان ایران زمین را تهدید می‌کند.