آب خاکستری، گمشده مدیریت مصرف

آب خاکستری به همه پساب‌های خانگی به غیر از  فاضلاب توالت‌ها گفته می‌شود و جالب اینکه بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی در خانه‌ها به آب خاکستری تبدیل می شود، در حالی که می‌توان با مدیریت صحیح از این آب برای مصارف غیر شرب استفاده کرده و مانع هدر رفت آنها شد.

این درحالی که کشورمان یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک در کره زمین محسوب شده و در سال‌های اخیر خشکسالی‌های مداومی را تجربه کرده و همچنان شاهد عوارض این خشکسالیها برپیکر نحیف خود است.

تازه ترین گزارش منتشر شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران بیانگر آن است که میزان بارش‌های کشور تا روز ۲۶ آذرماه در سال آبی جاری(مهرماه ۹۸ تا آخر شهریور۹۹) به رقم ۸۳.۶ میلیمتر رسیده و این در حالی است که این میزان بارش نسبت به دوره مشابه پارسال از رشد منفی به رغم بارش‌های خوب برخودار شده و نشان دهنده استمرار روند خشکسالی در کشور است.

از طرف دیگر بارش‌های سالانه در کشور بر اساس اطلاعات منتشره از سوی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، با پراکندگی مکانی فراوانی همراه است به گونه‌ای که فقط یک درصد مساحت ایران بارشی بیش از یک هزار میلیمتر در سال دارد و این در حالی است که ۲۸درصد از سطح کشور بارش سالانه کمتر از 100 میلیمتر دارد.

از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارش سالانه در کشور نزدیک به ۷۰ درصد آن تبخیر می شود و به گفته «قاسم تقی زاده‌ خامسی» معاون امور آب و فاضلاب وزیر نیرو، کسری مخازن آب به بیش از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.

علاوه بر محدودیت‌های تامین آب، هزینه‌های سنگین تولید آب و محدودیت‌های ملی و اعتباری توسعه بیشتر منابع آب را با مشکلات جدی مواجه می سازد.

از طرف دیگر میزان  مصرف و نیز بی توجهی طرح‌های توسعه‌ای به کمبود منابع آب وضعیت نگران کننده ای را رقم زده است در همین زمینه «رضا اردکانیان» وزیر نیرو در روزهای اخیر رفتن به سمت مدیریت مصرف را ضروری توصیف کرد و گفت: این توجه از اهم واجبات است و شرایط کنونی کشور توجه جدی‌تر به مدیت مصرف را افزایش داده است. 

 اردکانیان در مراسم افتتاح جشنواره پژوهش و فناوری در صنعت آب و برق  افزود: جامعه‌ای که از یک شیوه و الگوی مناسب مصرف در بخش‌های مختلف به خصوص وقت برخوردار باشد، این جامعه در برابر هیچ تهدیدی آسیب نخواهد دید.
وی افزود: این جامعه در برابر همه حوادث ایمنی خواهد داشت و توسعه بهتری را کسب خواهد کرد.

به گفته وزیر نیرو، جامعه‌ای که در مدیریت مصرف پایبند به هیچ الگوی مناسبی نباشد، هرچقدر هم در علم و فناوری توسعه یابد این توسعه اثربخش نخواهد بود و توسعه‌ای کامل نخواهد داشت.

این توجه و تاکید به مدیریت مصرف درحالی است که هنوز هیچ اقدام اساسی برای استفاده از آب خاکستری در ساختمان‌ها صورت نگرفته است.

این درحالی است که آب خاکستری پس از تصفیه، می­‌تواند بسته به نوع و میزان تصفیه اعمال شده، برای مصارف غیر شرب، آبیاری سطحی و زیرزمینی، لباس­شویی و سرویس بهداشتی، مورد استفاده مجدد قرار گیرد. به طور کلی سیستم­‌های بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری شامل چند بخش و واحد اصلی سیستم جمع آوری متشکل از شیرها و لوله­‌ها به منظور انتقال آب خاکستری به بیرون از خانه، مخزن جمع‌آوری برای نگهداری موقت مقدار زیادی از آب خاکستری، سیستم‌­ها و واحدهای مربوط به فرآیندهای مختلف تصفیه همچون آشغالگیر، انوع فیلترها، گندزدایی و  پمپ برای انتقال آب خاکستری تصفیه شده از مخزن جمع‌آوری به مقاصد مورد استفاده است؛ با توجه اینکه عمده کاربرد و استفاده مجدد از آب خاکستری تصفیه شده برای مقاصد آبیاری است، اغلب یک سیستم آبیاری نیز با سیستم آب خاکستری همراه است.
در کشور ژاپن، تعداد موارد استفاده از سیستم­‌های بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان­‌ها رو به افزایش است؛ به طوری‌که این تعداد از ۱۸ مورد در سال ۱۹۶۹ به ۱۰۴ مورد در سال ۲۰۱۰ رسیده است و تعداد کل پروژه­‌های استفاده مجدد از آب خاکستری در ساختمان­‌ها از سال ۱۹۶۹ تا ۲۰۱۰ برابر ۳۶۵۴ مورد بوده است.

چندی پیش مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و کاهش هدررفت شرکت آب و فاضلاب با بیان این‌که در ایران بازچرخانی آب خاکستری صورت نمی‌گیرد، افزود: در ایران چند مورد آزمایشی برای این منظور وجود دارد.

«سید علی سیدزاده» ادامه داد: می‌توان از آب خاکستری در شهرهایی که از نظر منابع آبی با محدودیت مواجهند، استفاده کرد.